Þjóðviljinn - 28.05.1974, Blaðsíða 8

8 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Þriöjudagur 28. mai 1974.
Tveir sýningargestir horfa inn f Cosmos, verk Jóns Gunnars. t bakgrunni tvð málverk eftir greinar-
höfundinn, Tryggva Ólafsson. A gólfi til vinstri verk Þórs Vigfússonar: EimreiO.
meb minjum úr danska flotanum.
Inni i forhúsinu má heyra (af
segulbandi) kórsöng karla og fag-
urgala isl. stjórnmálamanna,
sem hástemmdri röddu þylja ætt-
jaröarljóð. SiOan lúðrablástur
með tiiætluðum vindhviðum i
hljóðnemann. Fjallkonan tekur
andköf. I þessum sal hefur Gylfi
Gislason fyllt allt af 17. júni-
stemmningu, i máli og myndum.
Gylfi lýsir deginum i 12 linuteikn-
ingum og stækkuðum ljósmynd-
um af fréttum reykviskra dag-
blaða, fyrir og eftir afmælisdag
Jóns forseta. I miðjum salnum er
eins konar Austurvöllur i vasaút-
gáfu, með viðeigandi stéttarhell-
um og grasi.
Þegar þessi skans er yfirstig-
inn eru sýningargestir orðnir
kimnir á svipinn. Þessu næst tek-
ur við þeim aðalsalur sýningar-
innar (miðskipið). A endagafli,
sem er veggflötur framan við
kórinn, hanga ofin teppi Hildar
Hákonardóttur, stærstu verk sýn-
ingarinnar. Fyrir innan, i kórnum
sjálfum, eru rúmlega 20 litskrúð-
ug verk islenskra náttúrulista-
manna. I þverskipi kirkjunnar er
víðfeðm deild (á sýningunni) með
Komdu og
skoðaðu í....
Sýnendur taka mið af mörgu,
og „listastefnur” eru margar.
Hér er um auðugan garð að
gresja. Sýnd eru málverk,
„objektar”, huglæg list (concept
art), ljósmyndir, teikningar,
skúlptúr, vefnaður, (ein) vatns-
litamynd m.m. Sýningin kemur
greinilega flatt upp á marga sýn-
ingargesti. Enda stingur hún svo
sannarlega i stúf við fyrri sýning-
ar i krikjunni, fjölbreytileg i
fyllstu merkingu þess orðs. Að-
sókn hefur verið afargóð, ekki sist
vegna staðsetningar kirkjunnar i
borginni. Skoðanir sýningargesta
á fyrirbærinu hafa verið jafn-
margar og þjóðerni þeirra, sam-
kvæmt gestabókinni.
Stefnur...
Ytri þjóðareinkenni myndlistar
Vesturlanda haf dofnað jafnt og
þétt i áratugi. Hér er aðeins átt
við efnisheild,ytri likama hennar.
Framlag Súmmara hér undir-
stirkar þessa staðreynd, enn einu
íslensk list
Sýningin „ISLANDSK KUNST,
H2O” opnaði hér i Khöfn þ. 29.
mars i sólskini og bliðu, að við-
stöddum fjölda af boðsgestum,
dönskum listamönnum, borgar-
fulltrúum m.m.
Sýningarstaðurinn er Nikolaj-
kirkja, vestan við Kóngsins nýja-
torg hér i borg. Kirkjan er reynd-
ar byggð upphaflega til vegsemd-
ar dýrlingi sæfara, heilögum
Nikulási. Hér hefur siðar verið
hleypt af fyrstu þrumuprédikun-
um siðaskiptanna i Danmörku.
Kirkjan brennur, nema turninn,
fyrir um 180 árum. Núverandi
kirkja, endurbyggð, ber háa spiru
ofan á kirkjuturninum. Spiruna
gaf bjórbruggarinn Carl Jacob-
sen, en hún gnæfir enn yfir ná-
grennið. Núverandi notkun guðs-
hússins er i þvi fólginn, að Khafn-
arborg heldur hér sýningar á nú-
timalist. Sýnd er hvers kyns
dönsk, en einnig erlend myndlist.
öll innrétting á kirkjunni er hag-
kvæm og hentug i hvivetna, jafnt
veggrými sem lýsing og annað
starfseminni lútandi.
Opnunin
Sýningin var opnuð i viðhafnar-
sal kirkjunnar af menningar-
borgarstjóra Khafnar, sem sagði
nokkur sósialdemókratisk orð, en
nærstaddir skoluðu þeim niður
með sjerrii úr plaststaupum.
Danska skáldið Jörgen Bruun
Hansen mælti fyrir munn sýn-
enda. Lýsti hann kynnum sinum
af íslandi, landi og þjóð, — jörð-
inni,hafinu og birtunni. Að lokum
las Jörgen frumsamið ljóð ort i
tilefni opnunardagsins og þar
með var sýningin ölium opin.
Að þvi búnu var gengið niður i
sýningarsalina, sem eru forhús,
miðskip og þverskip krikjubygg-
ingarinnarr
Nú fór að tinast fólk inn af
Strikinu til þess að skoða þetta
fyrirbrigði sem kenndi sig við
VATNH. Ýmsir gestanna komu
gönguþreyttir úr mannþrönginni
utan af malbikinu. Liklega komu
aðrir vegna skerandi vorbirtunn-
ar sem stakk i augu þeirra og þá
jafnvel I leiðinni til að njóta svala
múrsteinskirkjunnar.
Þessi traustbyggia kirkja er
sem sé ramminn utan um fyrsta
viðkomustað farandsýningarinn-
ar H20, sem er skipulögð af SÚM.
Aðdragandi
Farandsýningin ,,-tsl. list, H20”
hefur notið styrks frá Listasjóði
Norðurlanda. Skilyrði fyrir slik-
um stuðningi er, að sýningin nái
til a.m.k. þriggja Norðurlanda.
Sjóðurinn greiðir flutning milli
sýningarstaða, sýningarskrá,
o.fl., en hér i Danm. lætur sem sé
Khafnarborg i té kirkjuna, alger-
lega ókeypis.
Framkvæmd sýningarinnar
hefur hvilt á stjórn SÚM, en sér i
lagi Hildi Hákonardóttur, sem
hefur unnið gott verk, málefninu
til farsældar. Einnig hefur Maj
Britt Imnander, forstjóri Nor-
ræna hússins, verið ómetanleg
stoð varðandi milligöngu við
Listasjóð Norðurlanda m.m.
Súmmarar eru i mikilli þakkar-
skuld við hana. Það er einnig ár-
angur starfs hennar og annarra
vinveittra aðila sem verður til
sýnis á Norðurlöndum næstu
mánuði.
Sýningin er komin hingað i boði
Khafnarborgar, þ.e.a.s. menn-
ingarsjóðs borgarinnar. Ráðgef-
andi aðili fyrir sjóðinn i þessum
málum er Samband myndlistar-
mahna i Danm.. Sambandið tekur
afstöðu til þess, hverjir sýna i
krikjunni og þá hvað, en bygging-
in, sem er eign borgarinnar
sjálfrar, komst i gagnið sem sýn-
ingarhús fyrir tæpum áratug.
Ein af ástæöunum fyrir þessu
sýningar-tiltæki borgaryfirvald-
anna er að bæta fyrir gamla yfir-
sjón, þar sem borgin hefur látið
undir höfuð leggjast að byggja
safn yfir list samlimans. Hér hef-
ur einkaaðili skotið þeim ref fyrir
rass, er hann byggði Louisiana-
safnið á norðanverðu A-Sjálandi.
Sem nærri má geta liggur þetta
safn á besta úrvali alþjóðlegrar
nútfmalistar i landinu.
TRYGGVI
ÓLAFSSON
skrifar
fréttabréf
frá
Kaup-
mannahöfn
17. júnf
Er inn kemur i fordyri kirkj-
unnar tekur á móti gestum ryðg-
uð fallbyssa, sem hefur tæplega
neitt táknrænt gildi, þvi hún til-
heyrir safni uppi á kirkjuloftinu
yfir 45 verkum, ástam sérstöku-
framlagi Harðar Ágústssonar,
sem er samstæður flokkur
ljósmynda af islenskum torfbæj-
um. Hér i þverskipinu eru einnig
sýndar litskuggamyndir, allan
daginn, af fyrri starfsemi SÚM
o.fl. Jafnframt eru sýndar 3 isl.
kvikmyndir, tvisvar á dag. Kvik-
myndirnar eru: Maður og verk-
smiðja, eftir Þorgeir Þorgeirs-
son, „Hopp”, eftir Þorstein Jóns-
son, og Surtseyjarmynd Ósvalds
Knudsen.
h2o
Reynt hefur verið frá upphafi
að sameina sýninguna undir
þema, sem er vatn-H20. Þessi til-
högun er liklega bæði styrkur og
veikleiki, varðandi heildarsvip
sýningarinnar. Margt veldur
þessu. Ýmsum sýnendum er mis-
lagið að vinna eftir þema.
Náttúrulistamennirnir sýna sum-
ir hina blautu höfuðskepnu, aðrir
ekki, enda var ekki brýnt fyrir
þeim að fylgja þemanu. Þar að
auki er hugtakið vatn jafnvel of
viðtækt (og nærtækt?), a.m.k.
fyrir börn eyþjóðarinnar, sem
alltaf á gnægð af heitu og köldu
vatni.
Titillinn gerir samt gagn út á
við og eitthvað verður barnið að
heita. Sýningarskráin, sem
reyndar er sjálfstætt verk,
myndabók, gerir þemanu lang-
best skil. Hér hafa allir sitt ,,á
þurru”, ef svo má segja.
Ekki má gleyma formála Guð-
bergs Bergssonar i sýningar-
skránni. (Guðbergur sýnir einnig
5 „objekta”. Formálinn er vafa-
laust sá langbesti, er nokkur sýn-
ingarskrá á vegum SÚM hefur
haft upp á að bjóða. Hann er gott
tilhlaup til að skilgreina fyrir-
brigðið SÚM jafnvel þótt formál-
inn sé bundinn þeim einstaklingi
er skrifar hann.
Hægtværi að taka formálann (og
sýninuna um leið) til umræðu á
enn breiðari grundvelli. Að þessu
sinni verður að nægja að lýsa
heildarsvip og einstaklings-
bundnu framlagi sýnenda. Efni
sem þetta mætti þó skýra frá
sögulegu ekki siður en félagslegu
sjónarmiöi. Sýningarskráin,.
Myndabókin um vatnið,er föl hjá
Galleri SÚM, Vatnsstig 3 B, Rvik!
sinni. Fljótt á litið má ætla.að út-
lendir straumar séu búnir að
gegnumsýra þá isl. listamenn,
sem hafa lifað og tjáð sig i þétt-
býli iðnaðarþjóðfélaga V-
Evrópu. Þegar litið er til þess
arna, þá kemur hið gagnstæða i
ljós. Listamennirnir tjá allir til-
finningar sinar og hugsanir gagn-
vart landinu, — að visu á nokkuð
nýstárlegan hátt. Sjónarhorn
þeirra eru þrælislenskt, enda af-
komendur islensks umhverfis.
Bakhjarl þeirra allra er sá sami.
Ahrif iðnaðarmassands eru ef til
vill fólgin i vali ýmissa Súmmara
á „tæki” til að koma tilfinning-
unni fram. Sig. Guðmundsson,
Kristján Guðmundsson, Hreinn
Friðfinnsson, Magnús Tómasson,
Jón Gunnar Arnason og Ólafur
Lárusson miðla (tregakenndri?)
tilfinningu gagnvart náttúrunni.
Þetta þýðir að náttúran hefur haft
grundvallarleg áhrif á þá. Verkið
„Cosmos” eftir Jón Gunnar er
myndaruna um geim og tima,
hringrás, byggð upp á ljóskópium
af Vestmannaeyjagosinu. Sig.
Guðm. og Kr. Guðm. og Hreinn
sýna hnitmiðaðar ljósmyndir,
„imynd” um' jörðu og vatn.
Hreinn er sá 'eini er sýnir vatns-
litamynd. Óvenjuleg mynd af
Þingvallavatni úr lofti.
Persónulega sýnist undirrituð-
um votta fyrir myndrænni tilfinn-
ingu hjá þessum mönnum, sem
var að finna i myndum þýsku
rómantikeranna á siðustu öld
(Munchen og Dusseldorf-skólar).
Hið þjóðsagnakennda, skáldlega,
jafnvel dulræna, eða hjátrúar-
fulla fær gildi aftur I nýju formi, i
þeim tilgangi að taka afstöðu til
hverfuls veruleika. Uppfinning
hugarflugsins sem andstæða flat-
armáls-hugsunarinnar. Þessi
verk eru þó heilmikið bóklegs eðl-
is, enda fylgja gjarnan skýring-
artextar við hvert verk.
Þeir sem eru þreyttastir á mál-
verki og höggmyndagerð fram-
kvæma einfaldlega verk sin eftir
eigin geðþótta. Hvað sem um
þessa „tilraunadeild” má segja,
þá má vera að hér sé að^finna
klmið að fjölærri jurt i isl. mynd-
list jafnvel þó hún virðist sumum
vera illgresi i kálgarði abstrakt-
listarinnar. 1 stuttu máli sagt er
þessi „concept-art” ekkert nema
náttúrutilfinning ungra manna
erlendis. Ekki er þeim um að
kenna, þó mannskapurinn á Fróni