Dagblaðið Vísir - DV - 03.07.2000, Blaðsíða 15

15
MÁNUDAGUR 3. JÚLÍ 2000
X>V_____________________________________________________________________________________________________________________Menning
Umsjón: Þórunn Hrefha Sigurjónsdóttir
Myndlist
Höfuðdyggðir og aðrar dyggðir
Best heppnuöu verkin auka viö skilning okkar bæöi á þeim „dyggöum" sem
listamennirnir eru meö undir og hugarheimi þeirra sjálfra. „Vonin", gatadúkur
Siguröar Arna Sigurðssonar, er eitt slíkt verk, í senn einfalt, snjallt og
margrætt.
Það er ábyrgðarhluti að koma
myndverkum fyrir úti í náttúr-
unni, einkum og sérílagi þegar
náttúran er bæði viðkvæm og
samtvinnuð sögu einnar þjóðar.
Þarf því talsverða dirfsku, ef ekki
flfldirfsku, til að efna til samsýn-
ingar eins og þeirrar sem opnuð
var í fyrradag í Stekkjargjá á
Þingvöllum í tiiefni Kristnitöku-
hátíðar (til 1. sept.). En það má
einnig taka undir það með Hann-
esi Sigurðssyni, umsjónarmanni
sýningarinnar, að tími væri til
kominn að íslenskir listamenn
fengju að sýna á Þingvöllum,
ekki bara að mála þá. Um leið
hefði verið við hæfi að gefa út
bók með eldri Þingvallamyndum
íslenskra listamanna, eða efna til
sýningar á þeim samsíða þessari
útisýningu.
Þegar ég tala um ábyrgðar-
hluta og dirfsku á ég við að and-
spænis stórbrotinni náttúru
verða listamenn að sýna af sér aðlögunarhæfni
og ákveðið lítillæti, án þess þó að láta náttúruöfl-
in taka völdin. Ekki tjóir að líta á stað eins og
Stekkjargjá sem framlengingu á ganginum heima
hjá sér, eins og Helgi Þorgils Friðjónsson gerir
með því að hengja olíumálverkið „Trú“ á gjávegg-
inn, heldur verða menn að sníða sér stakk eftir
aðstæðum, gera verk sín „site specific", svo not-
aður sé frasi amerískra láðlistamanna. Sé um-
hverfið yfirþyrmandi eða „frekt“, sögulega eða
jarðfræðilega, er eins víst að listamenn verði
einnig að hnykkja á grundvallarþáttum í þanka-
gangi sínum og vinnulagi, þannig að þeir verði
sýnilegri en ella.
Nærtækt og langsótt
Nú er ég yfirleitt fylgjandi því að úti i náttúr-
unni noti listamenn náttúrulegan efnivið, eins og
þeir gera sem um þessar mundir helga sér svæð-
ið í kringum Rauðavatn. Varla er þó hægt að ætl-
ast til þess af listamönnunum í Stekkjargjá þar
sem þeim er uppálagt að leggja út af ákaflega sér-
tækum hugtökum, nefnilega höfuðdyggðunum sjö
og sjö „íslenskum" nútímadyggðum sem skoðana-
könnun frá Gallup leiddi i ljós; verða því að fá
töluvert tæknilegt og efnislegt svigrúm til útlist-
unar þeirra.
Þótt þeim farist útlistunin misjafnlega vel úr
hendi er sýningin í heild sinni vel heppnuð fram-
kvæmd og skemmtilegt að ganga á sérsmíðuðum
palli eftir gjánni endilangri og gaumgæfa verkin
uppi á klettunum beggja vegna eða á grasbölun-
um undir þeim. Að því loknu er gráupplagt að
koma við í Ljósafossvirkjun á heimleiðinni þar
sem annar hópur listamanna glímir við aðrar
hugmyndir og aðstæður.
Best heppnuðu verkin auka við skilning okkar
bæði á þeim „dyggðum" sem listamennirnir eru
með undir og hugarheimi þeirra
sjáifra. „Vonin“, gatadúkur Sigurð-
ar Árna Sigurðssonar, er eitt slíkt
verk, í senn einfalt, snjallt og
margrætt, „Hreinskilni" Huldu Há-
kon annað, þó svo erfitt sé að koma
auga á opinskátt „höfuð“ hennar í
Öxarárfossi, fjölskyldumyndir Ósk-
ar Vilhjálmsdóttur, sem dreifast
um alla gjána, eru einnig áhrifa-
mikil útlegging á „Fjölskyldurækt"
og 200 kUóa öxi Magnúsar Tómas-
sonar, hangandi yfir gjánni, minn-
ir okkur á það „Réttlæti“ sem
menn útdeildu á Þingvöllum til
forna. Hannes Lárusson bregður á
það ráð að vinna „gegn“ aðstæðum
með litríkum hjalli sínum sem tU-
einkaður er „Dugnaði", en á hon-
um er fiskiker með einkennis-
merkjum (lógó) stærstu fyrirtækja
- dugnaðarforka - á íslandi. Gabrí-
ela Friðriksdóttir tekur nálægðina
við „helg vé“ staðarins einnig hæfi-
lega alvarlega, og setur saman und-
arlega margrætt spilverk um „Viskuna“.
Grindavíkurleiðin
Þar sem verk heppnast miður, hafa listamenn
ýmist gengið á svig við aðstæður, samanber
Helga Þorgils, eða farið Grindavikurleiðir að hug-
myndalegu markmiði. Til dæmis er mér fyrir-
munað að skUja hvernig járnkross Guðjóns
Bjarnasonar tengist „HeUsu“ (er „heUsa“ dyggð?),
„Leirmundur" Ólafar Nordal er fremur langsótt
útlegging á dyggðinni „Traust“ og einnig á ég
erfitt með að setja samasemmerki mUli „Já-
kvæðni" og verksins sem Ragnhildur Stefánsdótt-
ir laðar fram úr berginu, þótt í sjálfu sér hafi það
töluvert aðdráttarafl.
Nú bíður maður eftir tilefni til að efna til sam-
bærUegrar sýningar um höfuðsyndimar og lesti
íslendinga. Yfir til þín, Hannes...
Aðalsteinn Ingólfsson
Hátíð í sól og blíðu
Kristnihátíð hófst i Stekkjargjá að
morgni laugardags þegar Sigurður Flosa-
son og Pétur Grétarsson framleiddu stóra
hvell á saxófón og slagverk og síðan stigu
tónar Völuspárlagsins upp í heiðríkjuna:
Ár var alda það er ekki var... Verðugt upp-
haf og fagurt. Eftir það var dagskráin
margföld og urðu gestir aö velja og ganga
jafnvel óravegu til að þjóna lund sinni.
Kristnitaka sviðsett
Tvö leikverk voru flutt sem samin eru
utan um kristnitökuna fyrir þúsund árum.
Jón Örn Marinóson átti verkið Höfuð und-
ir feldi sem leikarar Þjóðleikhússins fluttu
á stóra sviðinu. Eins og nafnið bendir til
gerist meginhluti þess í höfði Þorgeirs
Ljósvetningagoða (Valdimar Örn
Flygenring) undir feldinum (sem leikinn
var af hvitu hýjalíni) og takast þar á ýms-
ar raddir. Sterkastar eru annars vegar
rödd frillu hans Leiknýjar sem setur fram
gild rök fyrir áframhaldandi heiðnum sið
og hins vegar rödd Ólafs konungs Tryggva-
sonar sem hótar ofbeldi ef íslendingar taka
ekki kristni. Var freistandi að taka mál-
stað Leiknýjar, bæði vegna þess að höfund-
ur virtist einna helst á hennar bandi og
vegna þess hvað Edda Heiðrún Backman
var glæsileg og sannfærandi í hlutverkinu.
Ingvar E. Sigurðsson var virkilega kvik-
indislegur í hlutverki Ólafs konungs og
var satt að segja svolítið merkilegt að sjá
þá söguskoðun lifna á sjálfri Kristnihátíð
að þjóðin hefði verið þvinguð til að taka
kristni.
Annan pól tekur Böðvar Guðmundsson í
hæðina í leikverki sínu Nýir tímar sem
leikfélagið Sýnir sýndi i Hvannagjá, langt
Qarri hátíðarsvæðinu. Þar er áherslan lögð
á anda friðar og fyrirgefningar sem kristn-
in færir með sér norður í land þetta sögu-
lega sumar. Bæði eru þessi verk samin og
flutt af hefðbundnum alvöruþunga. Þriðja
leikverkið var Þrymskviða og skilst mér
að þar hafi komið inn þáttur sem annars
var að mestu vanræktur á hátíðinni -
nefnilega húmorinn.
Lofsöngvar
Sálmar voru fluttir ailan liðlangan daginn og
hæða og Jesú bróðir besti inn á milli, en
sönggleði bamanna var söm við sig
hvernig svo sem stuðlasetningin var.
Voces Thules sungu Credo á stóra
sviðinu, svartklæddir og ábúðarmiklir.
Það var fagur flutningur en átti varla
eins vel við í öllu þessu sólskini og
barnasöngurinn.
í tijálundinum við Valhöli hafði verið
sett upp svið og skirt Kærleikskrókur.
Þar var hinn besti hljómburður eins og
sannaðist þegar Guitar Islancio tríóið
lék þar skemmtilega djassmúsík
hvaðanæva að. Hvergi varð stemningin
heitari en í þessum krók enda þurfti
fólk að þjappa sér vel saman í
brekkunni upp af sviðinu.
Hápunktur dagsins í hugum margra
voru gospeltónleikar á stóra sviðinu
sem stóðu í hátt á þriðju klukkustund
með geysimörgum þátttakendum. Eitt-
hvað voru græjumar vanstiiltar þannig
að boðskapurinn vildi drukkna, einkum
þegar Gospelkór Reykjavíkur söng en
þar var hver maður með sinn hljóð-
nema. „Ég gat ekkert heyrt lagið af því
það var svo mikill hávaði,“ sagði sann-
sögult barn, aðspurt. Þetta kom ekki að
sök þegar kvennakórar sungu af list og
gleði undir fjörmikilli stjórn Jóhönnu
Þórhalisdóttur og Margrétar Pálmadótt-
ur og ekki heldur hjá einsöngvurum
nema þegar þeir komu margir saman.
Þar vora toppamir Egill Ólafsson sem
lofaði móður jörð á skemmtilega heið-
inn hátt í eigin texta, Ellen Kristjáns-
dóttir sem söng Guð gaf mér eyra svo
vel að jöklar bráðnuðu og Bubbi
Morthens sem reynist eiga ekta
gospellag í lagasafni sínu. Þessi þrjú
voru heillandi einlæg en hátiðleiki og
upphafning spillti nokkuð ánægjunni af
sumum hinna.
Mesta yndið sköpuðu Þingvellir sjálf-
ir þennan dag. Að kvöldi himnesks dags
myndaði fagur friðarbogi sveig um sólu
yfir miðri brún Almannagjár í léttri
næturþoku. Var það þökk fyrir að slíta ekki
sundur friðinn forðum?
Silja Aðalsteinsdóttir
Frá gospeltónleikum á kristnihátíð
Hápunktur dagsins í hugum margra voru gospeltónleikar á stóra
sviöinu sem stóöu í hátt á þriöju klukkustund meö geysimörgum
þátttakendum.
var áhrifamikið til dæmis að hlýða á barnakóra
syngja bamasálma, gamla og nýja, undir stjórn
Jóns Stefánssonar. Að vísu eru margir þeir nýju
mesta hnoð og léttir að heyra Ástarfaðir himin-
Undur Ásgeirs
Hvítaskálds
Annað
kvöld verður
sýnd í Sjón-
varpinu heim-
ildamyndin
Hvað leynist í
Snæfellsjökli?
eftir Ásgeir
Hvítaskáld
um eitt af sjö
undrum ver-
aldar; jökulinn
trúa að búi yfir yfimáttúrlegum
krafti. Af hverju finnst fólki undir
Jökli það fyllast krafti við að búa í
nálægð hans og geti þess vegna unn-
ið dag og nótt? Af hverju sækja
stressaðir bissnessmenn þangað til
að vinda ofan af sér? Af hverju
koma þýskir og japanskir ferða-
menn á hverju sumri til að heita á
veruna í jöklinum? Hvað leynist
undir isnum? Hvaða kraftur er
þetta? Þessum spurningum leitast
Ásgeir Hvítaskáld við að svara í
mynd sinni um jökulinn kynngi-
magnaða.
Djass frá
Bolungarvík
út er kominn geisladiskurinn
Gamlar minningar sem tekinn var
upp í Félagsheimilinu í Bolungar-
vík í fyrra. Á honum leikur bæjar-
stjórinn Ólafur Kristjánsson við
hvern sinn
fingur
ásamt vel-
gjörðar-
mönnum.
Á umslagi
er að finna
ýmsar
upplýsing-
ar um Ólaf
og glæstan feril hans sem tónlistar-
manns í Bolungarvík. „Tónlistin er
rauður þráður í lífi Ólafs. Hann er
vígur á hin ólíkustu hljóðfæri og
hinar ólíkustu tegundir tónlistar.
Enda í senn skólagenginn og sjálf-
menntaður. Músíkin hefur ekki að-
eins verið honum atvinna heldur
hinn mesti gleðigjafi," segir þar
meðal annars. Einnig kemur fram
að Ólafur er stofnandi tónlistarskól-
ans í Bolungarvík, hefur leikið 1
ótal danshljómsveitum í gegnum
árin og er enn vakinn og sofinn yfir
tónlistarmálum í piássinu.
Á disknum er að finna ýmsar
perlur tónlistarsögunnar, svo sem
Cheek to Cheek eftir Berlin,
Summertime eftir Gershwin og It’s
only a Paper Moon eftir Arlen. Fjöl-
margir leggja Ólafi lið við tónlistar-
flutninginn og má þar nefna Eddu
Borg Ólafsdóttur, Bjarna Svein-
björnsson og Pétur Grétarsson.
Gyrðir á ensku
í tímaritinu nu: the nordic art
review, sem kom út í apríl, kennir
margra grasa fyrir þá sem hafa
áhuga á því hvaöa Islendingar sjást
og heyrast á annars staðar á Norð-
urlöndunum.
Fyrst má telja
að myndlistar-
maðurinn Birg-
ir Andrésson
leggur undir sig
heilsíðu ásamt
norrænum kol-
legum sínum,
Listasafn
Reykjavíkur fær um sig grein og
margt er fjallað um myndlistar-
manninn Þórodd Bjarnason.
I aukahefti um bókmenntir, sem
fylgir tímaritinu, birtist svo smá-
saga eftir Gyrði Elíasson, að sögn sú
fyrsta sem þýdd hefur verið á
ensku. Þetta er sagan Tréfiskur úr
Bréfbátarigningunni, sem aðdáend-
um Gyrðis er að sjálfsögðu vel
kunn. í nu heitir sagan The Wooden
Fish og er þýdd af Janice Balfour.
Hinn annarlegi og allt að því ógn-
vekjandi tónn sögunnar skilar sér
mjög vel i þýðingunni, en fram að
þessu hefur Gyrðir einungis verið
þýddur á sænsku, dönsku, norsku
og þýsku.