Dagblaðið Vísir - DV - 31.08.2000, Blaðsíða 11

11
FTMMTUDAGUR 31. ÁGÚST 2000
DV_______________________________________________________________________________________________________Hagsýni
Sumir borða mikið - aðrir lítið en allir eitthvað
Vort daglega brauð...
- er bæði betra og ódýrara ef það er bakað heima
Brauð er ríkur þáttur í matar-
æði fólks þó hér á landi hafi það
ekki fest jafn ríkulega rætur og
víða annars staðar þar sem engin
máltíð er fullkomin án þess.
Ekki er langt síðan brauðúrval-
ið á islandi samanstóð af fransk-
brauði sem var formbakað og
plötubakað og þótti hið mesta sæl-
gæti, heilhveitibrauði, rúgbrauði
sem hægt var að fá seytt og óseytt,
maltbrauði og normalbrauði sem
við sennilega höfum fengið frá
Þjóðverjum. Að minnsta kosti er
hægt að fá nákvæmlega eins
normalbrauð í Þýskalandi og hér
og gladdi það íslenskt hjarta mjög
á ferðalagi um Þýskaland í sumar,
enda fátt eins gott og gott normal-
brauð, hvað sem öllum sögum um
innihald þeirra líður. En það er
önnur saga.
Brauðbakstur hefur löngum
haft yfir sér ákveðinn sjarma og
ilmandi lyktin af nýbökuðu
brauði er engu lik þar sem hún
læðist um húsið og út á götu og
seiðir til sín svanga gesti.
í brauðdeig er hægt að hafa
nánast hvað sem er, ef þess er
gætt að fylgja nokkrum reglum og
það er tiltölulega auðvelt að baka
brauð.
Mjölið og vökvinn þurfa að vera
í ákveðnu hlutfalli hvort við ann-
að og pressugerið, hvort sem þaö
er nýtt eða þurrkað, þarf að mæl-
ast í réttum skömmtum miðað við
þaö hversu hratt deigið á að lyfta
sér og við hvaða hitastig.Til þess
að brauð lyfti sér vel og verði létt
og loftmikið þarf hlutfall glutens í
hveitinu að vera hátt. Þess vegna
er það að brauð sem inniheldur
mikið rúgmjöl eða haframjöl er
gjarnan þungt í sér þar sem glut-
en er mjög lítið í þeim kornteg-
undum. Til er sérstakt brauð-
hveiti frá Kornax m.a. og fæst það
í 2 kg pakkningum. Pakkinn kost-
ar um 100 krónur, aðeins mismun-
andi eftir verslunum en úr hverju
kg af hveiti fást að minnsta kosti
2 stór brauð. Sem þýðir einfald-
lega að hveitið, í smásölu meira
að segja, í hvert brauð kostar ekki
meira en 25 krónur og það er yfir-
leitt stærsti hlutinn af kostnaðin-
um við brauðið.
Áfallalaus brauðbakstur
í brauðbakstri sem öðru gildir
reglan að hið einfalda er best og
þegar góðum tökum hefur verið
náð á grunnatriðum er hægt að
prófa ýmis afbrigði. Og þá er ekk-
ert eftir annað en að hella sér út í
baksturinn af fullum krafti. Best
er að nota nýtt pressuger sem fæst
í Fjarðarkaupum og Nýkaupi að
minnsta kosti og sennilega á fleiri
stöðum, en þurrger nýtist líka vel,
aðeins þarf að gæta þess að það sé
ekki orðið of gamalt.
Grunnuppskriftin er
einföld: Velgið 6 dl af
vatni, líkamshiti er
mjög mátulegt hitastig en það ger-
ir ekkert til þó það sé ofurlítið
heitara éða kaldara. Þó þarf að
fara varlegar með hita en kulda
þar sem gerið getur dáið við of
hátt hitastig. Setjið vatnið í hræri-
vélarskál og myljið gerið (50 g af
lifandi geri en eitt bréf af þurr-
geri) út í vatnið. Stráið ofurlitlum
sykri yfir og biðið meðan freyðir.
Það ætti ekki að taka meira en
fimm mínútur. Þá er gott að mæla
um það bil 900 g af mjöli, hveiti
eöa blöndu af hveiti og öðru mjöli
eftir því sem hugurinn stefnir og
láta í skálina. Bæta við 2 tsk. af
salti og setjið hnoðarann i gang.
Þegar deigið er farið að hnoðast er
gott að bæta um það bil 1 dl af olíu
við ef vill. Olían gerir brauðiö
skemmtilegra og það geymist bet-
ur en er ekki nauðsynleg. Hnoðið
vel og bætið við vatni eða hveiti ef
þurfa þykir en þetta er nokkuð
pottþétt blanda. Deigið á að vera
líkt og leir viðkomu, hvorki blautt
né þurrt.
Svo þarf það að lyfta sér. Helst
þar til það hefur tvöfaldast að
rúmmáli og það tekur mislangan
tíma eftir því hvaða hveiti er not-
að, hversu mikið af pressugeri
notað er og hversu heitt vatnið
hefur verið.
Tíminn getur verið frá 30 mín-
útum og upp í sólarhring. Eftir að
deigið hefur tvöfaldast að rúm-
máli þarf að hnoða það aftur og er
því þá skipt i eins margar eining-
ar og þurfa þykir. Þetta magn af
deigi hentar í 2 stór brauð eða
24 bollur, fremur stórar.
Látið lyfta sér aftur, á
plötu eða í formi, og
penslið ef vill. Skerið í
brauðið
með
beitt-
um hnif og setjið í ofn, ca 200-210
gráðu heitan. Stór brauð fara
neðst í ofninn en minni ofar líkt
og í hefðbundnum kökubakstri.
Bakstur stóru brauðanna tekur
um 40 mínútur en bollur eru um
það bil 20 mín. að bakast.
Uppskriftir
„Apabrauð" fyrír brauö-
vélar
1/2 bolli mjólk
2 msk vatn
1 stórt egg
1 msk smjör
1/2 msk salt
2 1/2 bolli brauðhveiti
4 msk. sykur
1 1/2 msk. þurrger
1/2 msk. kanill
2 msk. bráðið smjör eða
smjörlíki
Setjið mjólk, vatn, egg, 1 msk.
smjör, salt, hveiti, 4 msk. sykur
og ger í brauðvélina. Hnoðið.
Búið til 20 bollur úr deiginu,
blandið saman sykri og kanil.
Rúllið nú hverri kúlu upp úr
brædda smjörinu og síðan úr
kanilsykrinum. Setjið helming-
inn af kúlunum á botninn á
smurðu móti. Setjið seinni helm-
inginn yfir. Látið lyfta sér í 35-45
min. og bakið við 200 gráður í um
þaö bil 30 mín. Það má setja rús-
ínur í þetta og einnig púðursykur
í stað kanils ef vill. Þetta er upp-
lagt partíbrauð eða kaffibrauð því
aðeins þarf að rífa sér bita og
þetta brauö þarfnast ekki smjörs
en er eins konar millistig á milli
brauðs og köku án þess að vera
dísætt.
Gróft og hollt
Þetta brauð er af allt öðru tagi
og gælir við mann að innan þeg-
ar það hefur verið innbyrt.
Maginn elskar það og heilsan
batnar um mörg stig bara við að
setja það á diskinn. Kornin eru af
ýmsu tagi en það er með þessa
uppskrift eins og aörar að hún er
ætluö til grundvallar og ef eitt-
hvað er ekki til eða meira til af
einu en öðru, þá er bara að skipta
út. Reyna að halda jafnvægi á
milli vökva og mjöls, enda segir
deigið strax til um að hvort það
er í lagi með því að vera annað-
hvort of þurrt eða blautt.
Hér kemur svo þessi ágæta
uppskrift.
60 g pressuger eða 1 bréf
þurrger
6 dl volgt vatn (einnig má
nota eplasafa til helminga
eða súrmjólk)
1 tsk. sykur
1 dl olía (þarf helst að vera
bragðlítil)
1 dl sesamfræ
1 dl sólblómafræ
1 dl haframjöl
1 dl brotið hveiti
1 dl brotinn rúgur
6 dl hveiti (gæti þurft aðeins
meira eða minna eftir atvik-
um)
2 tsk. salt
Setjið vökvann, sykurinn og
pressugerið saman í skál og látið
freyða. Bætið öllu öðru út í nema
olíunni sem fer saman við þegar
farið er að hnoða. Hnoðið vel og
látið lyfta sér þar til deigið hefur
tvöfaldast. Setjið það á borð og
skiptið því í 2 brauð eða það sem
er enn betra, 24 bollur sem allar
fara saman á plötu svo þær snert-
ast þegar þær hafa lyft sér. Látið
þær lyfta sér aftur í um það bil 30
mínútur.
Úöið mjólk eða vatni yfir boll-
urnar og dreifið á þær korni eftir
því sem verkast vill. Bakið boll-
urnar í um það bil 20-25 mínútur
við 200 gráður en brauð í um 40
mínútur. Njótið vel. Þetta brauð
er líka gott daginn eftir...
1 bolli rúsínur ef vill
1 smátt skorið epli ef vill
Það kostar
miklu minna...
- aö baka brauöið heima
Það er ekki bara gaman að
baka brauð og afskaplega gott
fyrir sálartetrið að hnoða þaö,
heldur hefur brauðbaksturinn
veruleg áhrif á budduna. Hún
veröur talsvert þyngri þegar
munurinn á að baka brauð og
kaupa getur auðveldlega numið
200 krónum á hvert brauð. Og ef
fjölskyldan borðar 1-2 brauð á
dag, þ.e. ef þetta er fjölskylda
sem samanstendur af 5 manns
eöa svo og tekur með sér nesti
eins og hagsýnt fólk á auðvitað
að gera, þá er getur sparnaður-
inn numið 80-100.000 krónum á
ári og ef skattar eru reiknaðir
inn í upphæðina, þá þarf aö
vinna fyrir nærri helmingi
hærri upphæð tU að eiga fyrir
daglegu brauði. Þannig að fjöl-
skylda getur auðveldlega unnið
sér inn þokkalega utanlandsferð
eða annað frí, bara með því að
baka brauð sem tekur um það bil
10 mínútur af vinnu daglega.
Gott tímakaup það!
Sé því bætt við að baka fleira,
til dæmi snúða, skinkuhorn og
annað smálegt sem gott þykir og
borðast vel, hækkar þessi upp-
hæð verulega og áður en fjöl-
skyldan veit af er hún orðin for-
rík ...
Brauðvélarnar
Til eru þeir sem vilja vakna
við ilminn af nýbökuðu brauði á
hverjum morgni og kaupa sér í
þeim tilgangi brauðvélar sem að
sögn kunnugra eru gulls ígildi -
svona stundum. Þó blm. sé hrifn-
ari af þvi að nota sína ágætu
Kitchenaid-hrærivél og hendurn-
ar, þá er þetta ágætur kostur og
með sparnaðinum við að baka
brauð er fljótt búið að spara fyr-
ir einni slíkri en algengt verð á
þeim er um 15-20 þús. krónur.
Stærsti hluti brauðverðs er
hveiti og gott brauðhveiti frá
Kornax kostar rúmlega 100 kr. 2
kg sem duga í 4 stór brauð. Ann-
að hráefni er vökvi, oftast notað
vatn, smávegis af salti, ofurlítill
sykur, pressuger og olía. Ef baka
á gróft brauð bætist við kostnað-
ur við korn af ýmsu tagi en hann
er kannski 10-12 krónur í viðbót.
Það er sem sagt ótvíræður
kostur að baka heima, gera það
að venju og þá fara aðeins
nokkrar mínútur í það daglega.
Eða baka vikulega og setja í
frysti.
-vs