Dagblaðið Vísir - DV - 10.07.2001, Qupperneq 13

13
ÞRIÐJUDAGUR 10. JÚLÍ 2001
X>V___________________________________________________________________________________________________________________________Menning
Umsjón: Þórunn Hrefna Sigurjónsdóttir
Ljós heimsins
Tónleikasókn á landsbyggðinni þótt lengi
slæm, svo slæm að meira að segja frægt tónlistar-
fólk sá ástæðu til að kvarta. Þegar sjálfur Ash-
kenazy hélt tónleika í Vestmannaeyjum fyrir um
tuttugu og fimm árum komu bara sextán manns
til að hlýða á. Einn þekktasti píanóleikari lands-
ins spilaði þar á svipuðum tíma, og þá komu að-
eins tveir, bæjarstjórinn og kona hans. Á öðrum
stöðum var svipað uppi á teningnum, mjög fram-
bærilegt píanótríó hélt t.d. tónleika í Stykkis-
hólmi, en þá kom enginn nema húsvörðurinn.
Þetta á ekki viö um sumartónlistarhátíðir ým-
iss konar, sem virðast hafa notið töluverðra vin-
sælda í gegnum tíðina. Á Kirkjubæjarklaustri
hefur t.d. verið haldin kammertónlistarhátíð á
hverju sumri undanfarin ár og þar hefur yfirleitt
verið fjölmennt meðal áheyrenda. Sama má segja
um aðrar sumarhátíðir, eins og í Reykholti og á
Seyðisfirði. Hin árlega sumartónlistarhátíð í
Skálholti hefur einnig verið vel sótt frá upphafi.
Samræmi og ómþýðar laglínur
Skálholtshátíðin hófst í tuttugusta og sjöunda
sinn á laugardaginn var. Á fyrstu tónleikunum
voru eingöngu verk eftir Jón Nordal, en hefð er
fyrir því að hátíðin sé að hluta til helguð verkum
tiltekins, íslensks tónskálds, svonefnds staðartón-
skálds. Að þessu sinni eru staðartónskáldin tvö,
Jón Nordal og Karólína Eiríksdóttir.
Tónlist
Á tónleikunum voru flutt nokkur kórverk án
undirleiks eftir Jón og var það kórinn Hljómeyki
sem söng undir stjórn Bernharðs Wilkinsonar.
Fyrst á efnisskránni var Lux mundi (Ljós heims-
ins), tónlist við vers úr Jóhannesarguðspjalli.
Tónlistin er látlaus og fallega raddsett, gædd
innra samræmi og ómþýðum laglínum. Flutning-
ur kórsins var hins vegar ekki nógu góður, kór-
meðlimir voru ósamtaka í byrjun og sópranradd-
irnar í sterkustu tónunum voru óþægilega sker-
andi. Þetta skrifast á taugaóstyrk sem er yfirleitt
verstur í upphafi tónleika, þvi í öllum hinum at-
riðum dagskrárinnar var söngurinn prýðilegur,
styrkleikajafnvægi gott og tónarnir fallega mótað-
ir. Hljómburður Skálholtskirkju er ekki auöveld-
ur, endurómun skortir til að breiöa yfir klaufa-
legan söng eða feilnótur, en eftir fyrsta verkið á
efnisskránni gerði það ekkert til.
Yfirskilvitlegur friður
Á eftir Lux mundi söng kórinn þrjár þjóðlaga-
Jón Nordal tónskáld
Frumflutt var á tónleikunum verkið Ljósið sanna, við sálminn sem hefst á þessum orðum: „ Gæskuríkasti
græðarinn minn gef mér í hjartað andann þinn.“ Þar notar tónskáldið raddsvið kórsins til hins ýtrasta og
einkennist tóniistin af dramatískum tilþrífum og markvissri uppþyggingu sem skapaði sterk áhrif.
útsetningar úr kvæðabók séra Ólafs Jónsonar á
Söndum. Fyrsta lagið var tiltölulega rólegur
sálmur, en sá næsti var fjörlegri og grundvallað-
ist á einfaldri, meitlaðri hrynjandi sem kórinn út-
færði sérlega fallega. Siðasti sálmurinn var þó
áhrifamestur, þar var tónlistin hljóðlát og hug-
leiðslukennd og yfirskilvitlegur friður sveif yfir
vötnunum.
Eitt verk eftir Jón var frumflutt á tónleikun-
um, Ljósið sanna við sálminn sem hefst á þessum
orðum: „Gæskuríkasti græðarinn minn gef mér í
hjartað andann þinn.“ Þar notar tónskáldið radd-
svið kórsins til hins ýtrasta og einkennist tónlist-
in af dramatískum tilþrifum og markvissri upp-
byggingu sem skapaði sterk áhrif.
Sálmurinn Trú mín er aðeins týra var næstur
á dagskránni og er hann afar lagrænn og falleg-
ur. En Requiem (sálumessa), sem var síðust, var
sennilega magnaðasta tónsmíðin á tónleikunum.
Hún er margbrotin og skáldleg og hefst á sárs-
aukafullum hendingum er umbreytast á snilldar-
legan hátt yfir í hástemmda hugarró, eftir
dramatíska hápunkta sem eru lausir við hvers
kyns tilgerð. Sálumessan var sérlega vel flutt af
kórnum, Bernharður stjórnaði hér sem annars
staðar af innblásnu öryggi, og er því ekki annað
hægt að segja en að þetta hafi verið mergjaðir
tónleikar og frábær byrjun á hátíðinni.
Jónas Sen
Þjóðlagahátíö á Siglufirði hefst í dag:
Engin samdrykkjuhátíð
í dag hefst á Siglufírði Þjóðlagahátíð 2001.
Þetta er í annað sinn sem hátíðin er haldin
á Siglufirði en i fyrra tókst hún með afbrigð-
um vel. Framkvæmdastjóri hátíðarinnar er
Gunnsteinn Ólafsson tónskáld og stjórnandi.
Lygalaupar og leikjanámskeið
Hátíðin skiþtist í tvennt; annars vegar er
um að ræða námskeið og hins vegar eru tón-
leikar. Námskeiðin eru af margvislegum
toga. Til dæmis koma Poul Höxbro og Miri-
am Andersen frá Danmörku til að kenna
miðaldadansa og miðaldasöngva. Kristin
Valsdóttir verður með námskeið sem eink-
um er ætlað grunnskólakennurum þar sem
hún sýnir hvernig nýta megi þjóðlög, þulur
og kvæði í almennu skólastarfi. Gunnsteinn
kennir kórstjórum að fást við þjóðlagaút-
setningar fyrir barnakóra og blandaða kóra,
félagar í Flís-tríóinu kenna þjóðlagadjass og
Steindór Andersen kvæðamaður leiðbeinir
um rimnakveðskap. Einnig verður hlúð að
annars konar íslenskum arfi því fólki verður
leiðbeint við jurtalitun og gerð víravirkis is-
lenska þjóðbúningsins. Auk þess námskeið
um sögu og náttúru Siglufjarðar í umsjá Val-
garðs Egilssonar. Mikil áhersla er lögð á að
fjölskyldan geti öll skemmt sér á hátíðinni og eru
ókeypis námskeið fyrir börnin. Annars vegar er
um að ræða leiklistarnámskeið fyrir börn á aldr-
inum 10-12 ára i umsjá Theodórs Júlíussonar og
hins vegar leikjanámskeið fyrir níu ára og yngri.
Tónleikahluti hátíðarinnar hefst með tónleik-
um þjóðlagahópsins Emblu. Norræni dúettinn
ALBÁ leikur einnig en hann sérhæfir sig í mið-
aldatónlist. Þá spinna Sigurður Flosason og
Gunnar Gunnarsson út frá fornum sálmalögum,
Sláttukvintettinn flytur þjóðlagaútsetningar eftir
Jórunni Viðar og fleiri og nemendur á tónlistar-
námskeiðum munu sýna afrakstur starfsins á
þrennum tónleikum. Sérstakir hátíðartónleikar
Gunnsteinn Olafsson, tónskáld og stjórnandi.
verða í íþróttahúsinu á laugardaginn 14. júlí að
ógleymdri þjóðlagamessu á sunnudag.
Einn liður hátiöarinnar vekur sérstaka athygli
en það er kvöldvaka þar sem lygalaupar fá tæki-
færi til að fá útrás fyrir lygimælgi sína. Þá verð-
ur sunginn fjöldasöngur og vísur látnar fjúka.
Bjarni á þetta skilið
„Félag um Þjóðlagasetur Bjarna Þorsteinsson-
ar keypti árið 1999 elsta hús Siglufjarðar sem séra
Bjarni Þorsteinsson bjó í fyrst þegar hann kom til
Siglufjarðar. Við ætlum að gera það upp og koma
á fót Þjóðlagasetri," segir Gunnsteinn en Bjarni
bjargaði miklum menningarverðmætum frá glöt-
un með söfnun sinni á gömlum þjóðlögum
undir lok 19. aldar. „Við höfum einsett okk-
ur að hefja endurgerð setursins og liður í
fjármögnun endurgerðarinnar er hagyrð-
ingamót sem haldið verður á Siglufirði í
lok þessa mánaðar þar sem fimm núver-
andi og fyrrverandi þingmenn kveðast á.“
Gunnsteinn segir að þjóðlögin séu hluti
af tónlistararfi okkar.
„Ég hef ekkert heillast meira af islensk-
um þjóðlögum en tónlistarmenn yfirleitt.
Þetta er bara hluti af því sem viö kynn-
umst í tónlistaruppeldinu. Ég tengist mál-
inu meðal annars vegna þess að ég er fædd-
ur á Siglufirði og hef áhuga á að koma
þessu Þjóðlagasetri upp. Það verður ein-
hver að draga vagninn og það mun ég gera
um sinn. Bjarni vann ákveðið þrekvirki
með söfnun sinni og bjargaði miklum
menningarverðmætum. Hann skrifaði fólki
um land allt og bað það að senda sér lög
auk þess að skrá sjálfur niður lög eftir
fólki; lög sem lærðir tónlistarmenn töldu
ekki ýkja merkileg og tæplega þess verð að
þau væru varðveitt. Bjarni á það skilið af
okkur íslendingum að við reisum þetta set-
ur.“
Alltaf stórkostlegt veður á Siglufirði
Gunnsteinn hlær þegar nefnt er að Þjóðlagahá-
tíðin sé að umfangi að verða eins og meðal útihá-
tíð.
„Við reynum að tengja gaman við alvöru svo
allir í fjölskyldunni finni eitthvað við sitt hæfi.
Þetta er þó engin samdrykkjuhátíð. Þetta er
menningarhátíð sem byggir á grunni íslensku
þjóðlaganna með skírskotun til annarra islenskra
mennta."
Og veðrið?
„Það er aUtaf stórkostlegt veður á Siglufirði."
-sm
Aukasýning
á Veginum
Nú erukínversk-
ir kvikmyndadagar
í Háskólabíói.
Aukasýning verðúr
í Háskólabiói i
kvöld kl. 20. á kvik-
myndinni „Vegur-
inn heim“ (Wo de
fu qin mu qin, 1999)
sem er nýjasta
mynd leikstjórans Zhang Yimou.
„Vegurinn heim“ fékk samkirkju-
legu verðlaunin (Prize of the Ecumen-
ical Jury) og Silfurbjörninn (Jury
Grand Prize) á Berlínarhátíðinni árið
2000 (var líka tilnefnd til gullbjamar)
og áhorfendaverðlaun á Sundance-há-
tíðinni i BNA á þessu ári. Hún var til-
nefnd til dönsku Bodil-verðlaunanna
sem besta „ekki-ameríska“ myndin
2001.
Yimou er einn þekktasti kínverski
leikstjóri samtímans. Meðal verka
hans sem sýnd hafa verið hér á landi
eru „Lifandi" (Huozhe, 1994), Sagan af
Qiu Ju (Qiu Ju da guan si, 1992),
Rauði lampinn (Da hong deng long
gao gao gua, 1991) og Ju Dou (1990).
Kynlíf í Kirkjuriti
Kirkjuritið, sem gefið er út af
Prestafélagi ís-
lands, er komið út
i annað sinn á
þessu ári. Meðal
efnis í hinu nýút-
komna riti er
grein dr. Sólveig-
ar Önnu Bóasdótt-
ur sem hún kallar
Ást og kynlíf í
kristinni femínískri siðfræði. Þar er
viðruð gagnrýni femínista á hefð-
bundin viðhorf kristinnar siðfræði
gagnvart samböndum og samlifi fólks
og kemst höfundur að þeirri niður-
stöðu að margt í femínískri gagnrýni
leiði í ljós þekkingu sem nýtist í frels-
isbaráttu þeirra sem lifa við hvers
konar kúgun á sviði kynlífs, hvort
sem um gagnkynhneigða eða samkyn-
hneigða er að ræða.
Sjálfsmynd kirkjunnar í samtiman-
um og framtíðarsýn hennar á hlut-
verk sitt í heiminum eru til umræðu í
nokkrum greinum um verkefni kirkj-
unnar á sviði sálgæslu. Sr. Bragi
Skúlason fjallar um þær aðstæður
sem kirkjan býr við í sálgæsluhlut-
verki sínu á nýrri öld, Már Viðar
Másson sálfræðingur skrifar um
þroskaferil karla á lífsleiðinni og Ein-
ar Arnalds rithöfundur fjallar um
reynslu af veikindum frá sjónarmiði
sjúklings.
í ritinu er einnig viðtal við dr. Ein-
ar Sigurbjörnsson, Þorkell Ágúst Ótt-
arsson fjallar um spákonur í Gamla
testamentinu og prófastur Rangæinga
hugsar upphátt.
Ritstjóri Kirkjuritsins er sr. Kristín
Þórunn Tómasdóttir.
Ofvirknibókin
Út er komin Ofvirknibókin - fyrir
kennara og foreldra
- eftir Rögnu Freyju
Karlsdóttur sér-
kennara.
í formála segir
höfundurinn að Of-
virknibókin sé til
orðin meðfram og í
framhaldi af fyrir-
lestrum og nám-
skeiðum um kennslu barna með AMO
(athyglisbrest með ofvirkni). „Hér er
fjallað um samskipti fullorðinna, bæði
foreldra/forráðamanna og kennara
við þessi börn og gerð grein fyrir
heppilegum vinnubrögðum, viðmóti
og viðhorfum. Þær leiðbeiningar og
þau ráð sem hér er að finna henta að
sjálfsögðu í umgengni við öll börn en
eru sérstaklega mikilvæg þar sem
regla og festa þurfa að vera i fyrir-
rúmi...“
Höfundur segir að athyglisbrestur
með ofvirkni sé þung byrði sem leggst
á barnið og geri því oft á tíðum nán-
ast ómögulegt að nýta sína góðu hæfi-
leika á sama hátt og önnur börn. Höf-
undur hefur viðað að sér margvíslegri
þekkingu um efnið en segir að bestu
kennararnir hafi verið nemendur
hennar undanfarna áratugi.