Dagblaðið Vísir - DV - 24.07.2001, Blaðsíða 14

14
ÞRIÐJUDAGUR 24. JÚLÍ 2001
ÞRIÐJUDAGUR 24. JÚLÍ 2001
19
Útgáfufélag: Útgðfufélagið DV ehf.
Útgáfustjóri: Eyjólfur Sveinsson
Framkvæmdastjóri: Hjalti Jónsson
Ritstjórar: Jónas Kristjánsson og Óli Björn Kárason
Aóstoöarritstjórar: Jónas Haraldsson og Sigmundur Ernir Rúnarsson
Fréttastjóri: Birgir Guðmundsson
Auglýsingastjóri: Páll Þorsteinsson
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaöaafgreiðsla, áskrift:
Þverholti 11,105 Rvík, sími: 550 5000
Fax: Auglýsingar: 550 5727 - Ritstjórn: 550 5020 - Aðrar deildir: 550 5999
Græn númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasiða: http://www.netheimar.is/dv/
Fréttaþjónusta á Netinu: http://www.visir.is
Ritstjórn: ritstjorn@dv.is - Auglýsingar: auglysingar@dv.is. - Dreifing: dreifing@dv.is
Akureyri: Strandgata 31, sími: 460 6100, fax: 460 6171
Setning og umbrot: Útgáfufélagiö DV ehf.
Plötugerö: isafoldarprensmiöja hf. Prentun: Árvakur hf.
Áskriftarverð á mánuöi 2050 kr. m. vsk. Lausasöluverð 190 kr. m. vsk., Helgarblað 280 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til að birta aösent efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
DV greiðir ekki viömælendum fyrir viðtöl við þá eða fyrir myndbirtingar af þeim.
Fjárreiður stjómmálaflokka
„Skortur á vönduðum vinnubrögðum í stjórnmálum og
stjórnsýslu leiðir oft til trúnaðarbrests milli stjórnvalda og
fólksins í landinu. Margt bendir til að ekki gæti nægilega
faglegra vinnubragða í stjórnsýslu og stefnumótun hins op-
inbera á íslandi." Svo segir m.a. í greinargerð með laga-
frumvarpi Jóhönnu Sigurðardóttur alþingismanns um
starfsemi og fjárreiður stjórnmálaflokka. Frumvarp þetta
hefur þingmaðurinn flutt mörg undanfarin þing án þess að
það hafi náð fram að ganga.
Þegar mesta fjaðrafokinu vegna misferlis Árna
Johnsens alþingismanns er lokið, hann hefur boðað afsögn
sína og rannsókn á meðferð hans með opinbera fjármuni
er hafin, er ástæða til að staldra við og hugleiða hvaða lær-
dóm megi draga af uppákomunni. Eftirlit með viðamikilli
umsýslan alþingismannsins brást. Hann fékk að valsa
óáreittur og afleiðingarnar eru að koma í ljós. Ragnar Að-
alsteinsson hæstaréttarlögmaður segist í DV á föstudag
vona að mál þetta verði gagnlegt að því leyti að menn fari
að líta á umhverfi stjórnmálamannanna og flokkanna og
settar verði lýðræðislegar reglur um fjármálalegt umhverfi
þeirra. Það drægi úr líkunum á að svona gerðist.
Það er löngu tímabært að settar verði siðareglur í stjórn-
málum og ekki síður að fjárreiður stjórnmálaflokkanna
veröi gerðar opinberar. Siðareglur stjórnmálamanna,
hvort heldur er þingmanna eða sveitarstjómarmanna,
ættu að nýtast sem tæki gegn spillingu. Þá væri síður vafa
undirorpið hvað má gera og hvað ekki. Mál Árna
Johnsens, alvarlegt sem það er, sýnir hvað getur farið úr-
skeiðis.
Stjórnmálaflokkar hér á landi em bókhaldsskyldir en
hvorki framtalsskyldir né skattskyldir. Því hvílir leynd
yfir flárframlögum til þeirra. Starfsemi flokkanna er nauð-
syn í þjóðskipulagi okkar og þeir þurfa eðlilega fjármagn
til þess að standa undir henni. Leyndin skapar hins vegar
tortryggni í garð flokkanna og skaðar þá. Því er eðlilegt að
opna bókhald þeirra. Ríkisstyrkir til stjórnmálaflokka eru
sjálfsagðir enda ber okkur skylda til þess að styrkja þenn-
an undirstöðuþátt lýðræðisins. Jafnframt er vitað að ein-
staklingar og fyrirtæki styrkja stjórnmálaflokkana fjár-
hagslega, einkum í tengslum við kosningar þegar útgjöld-
in eru mest.
Þessar styrkveitingar eiga að vera uppi á borðinu. Al-
menningur á rétt á að að vita hverjir styrkja stjórnmála-
flokkana og hve háir styrkimir eru. Eru styrktaraðilarnir
margir og smáir eða fáir og stórir? Kjósendur verða að geta
gert sér grein fyrir þvi hvort einstaklingar, fyrirtæki eða
hagsmunahópar leggja til stórar upphæðir í því skyni að
skara eld að eigin köku. Ragnar Aðalsteinsson bendir á í
fyrrgreindu viötali að Árni Johnsen og aðrir þingmenn sem
um áratugaskeið sitji á Alþingi séu gjarnan að hafa milli-
göngu um mikið fé frá fyrirtækjum til flokka. Hættunni sé
boðið heim með lokuðu bókhaldi stjórnmálaflokkanna.
Barátta Jóhönnu Sigurðardóttur, og meðflytjenda henn-
ar, vegna lagasetningar um starfsemi og fjárreiður stjórn-
málaflokkanna hefur verið lík eyðimerkurgöngu undanfar-
in ár. Jafnvel þótt því sé haldið fram að gjörðir Árna
Johnsens hafi verið persónulegar en ekki flokkslegar ættu
þær að opna augu manna fyrir því að aðgerða er þörf.
Þrautseigja Jóhönnu er kunn og því verður fróðlegt að sjá
hvernig henni verður tekið á þinginu í haust þegar hún
leggur væntanlega enn af stað með hið tímabæra siðbótar-
frumvarp sitt.
Jonas Haraldsson
I>V
Skoðun
Harmatölur um hátt verðlag
Þaö er fastur liður í fjöl-
miðlum að kvarta yfir verö-
lagi á íslandi. Inn-
kaupakarfan er alltaf dýr-
ust hér. Næst koma önnur
Norðurlönd og Japan - en
Bretar eru í sjötta sæti og
þykir það jafn illt og okkur
að vera í því fyrsta.
Breskar verðlagssyndir
Það er fróðlegt til saman-
burðar að skoða sára um-
kvörtun um hátt verðlag á
Bretlandi sem birtist nýlega í The
Guardian. Líka vegna þess að þar er
reynt að skoða ástæður þess að flest
kostar þar meira en í öðrum aðildar-
ríkjum Evrópusambandsins á megin-
landinu og svo í Bandaríkjunum. Er
verðlag hátt vegna hárra skatta eða
hárra launa? Nei, segir greinarhöf-
undur: skattheimta er lægri í Bret-
landi en annars staðar og laun yfir-
leitt lægri en t.d. á meginlandinu.
Hann beinir spjótum sínum í aðra
átt: aö fyrirtækjunum sjálfum:
Breskum fyrirtækjum sé illa stjórn-
að, þau reyni með öllum ráðum að
sneiða hjá samkeppni (m.a. með
duldum einokunartilburðum) og þau
fórni hagsmunum við-
skiptavina sinna fyrir það
sjónarmið að skammtíma-
gróði hluthafa gangi fyrir.
Þetta sem nú síðast var
nefnt kemur nokkuð
spánskt fyrir sjónir. Voru
ekki Bretar lengst af for-
göngumenn í markaðs-
frelsi? Endurreisti frú
Thatcher ekki dyggðir sam-
keppninnar? Hefur Tony
Blair ekki fylgt í fótspor
hennar? Og er það ekki trú-
arjátning nýfrjálshyggjunnar um all-
an heim að stjórnendur fyrirtækja
hafi einmitt fyrst og fremst skyldur
gagnvart hluthöfum - og þar með
hljóti arður af þeirra bréfum að hafa
algjöran forgang?
Mikill herkostnaður
Vikjum nú heim til Islands með
dýrtíðarvangaveltur. Við heyrum
það líka oft að hátt verðlag hér stafi
einkum af háum sköttum og álögum
- en sýnir ekki nýleg könnun að í
raun séu skattar hér lægri en víða
annars staðar, einkum af fyrirtækj-
um? Það er kvartað yfir of háu kaupi
- en um leið erum við alltaf að frétta
að laun hér séu lægri en í
samanburðarlöndum. Þaö
er grátið hátt yfir græn-
metistollum og þeir hafa
vissulega sitt að segja. En
það er skrýtiö að einatt er
látið sem lifskjör á íslandi
fari eftir verði á papriku.
Meðan óhagstæðasta þróun
sem átt hefur sér stað í
verði á nauðsynjum tengist
hinum daglega fiski: hvað
skyldi fiskverð til neytenda
hafa rokið hátt upp í hlut-
falli við allt annaö eftir að
það var gefíð frjálst?
Sumt verður ávallt dýr-
ara hér en annars staðar
vegna smæðar markaðarins
og flutningskostnaðar. Það
vita allir. En ef við viljum
fá fleiri svör við verðlags-
spurningum, verðum við að
snúa okkur að kaupsýslunni sjálfri. í
fyrsta lagi skulu menn muna að
markaðurinn ætlar sér alltaf að setja
skammtímagróða eigenda fyrirtækja
ofar öðru. Það er hans trúarjátning.
Markaðurinn mun alltaf fara eins
hátt og hann kemst. Og á íslandi spil-
ar hann að sjálfsögðu á það að íslend-
„Meðati óhagstœðasta þróun sem átt hefur
sér stað í verði á nauðsynjum tengist hinum
daglega fiski: hvað skyldi fiskverð til neyt-
enda hafa rokið hátt upp í hlutfalli við allt
annað eftir að það var gefið frjálst?“
ingar eru vanir verðbólgu, þeim
finnst líka ómerkilegt að prútta,
kunna ekki þá list og svo eru þeir
nýjungafíklar: verða að komast yfir
hverja neyslunýjung með hraði og
spyrja þá síður um verð en aðrir
menn. í þessu andrúmslofti eiga
kaupmenn lika auðveldara með þá
list sem kallast „ruglandi
verðlagning" sem felst í
hröðu samspili tilboða og
hækkana sem valda því að
enginn hendir reiður á þvi
hvað hlutimir kosta (enda
hafa menn sem betur fer
margt betra við tímann að
gera).
Það er líka ómaksins vert
að rýna í mikinn herkostn-
að við kaupskap á íslandi.
Hefur nokkur borið saman
auglýsingakostnað hér og í
samanburðarlöndum? Eða
fjárfestingar í nýju verslun-
arhúsnæði? Eða verslunar-
pláss í fermetrum á hvert
mannsbarn? Trúir því
nokkur maður að Smára-
lindin risavaxna í Kópavogi
muni „með aukinni sam-
___ keppni lækka vöruverð"? -
eins og framkvæmdastjórinn sagði í
viðtali um daginn. Og svo er annað:
eru ekki fleiri verslanir hér opnar
miklu lengur og svo til alla daga árs-
ins en tíðkast allt í kringum okkur?
Halda menn að sá lúxus að alltaf er
opið kosti ekki neitt?
Árni Bergmann
Bölvaður þorskurinn
Hafró liggur nú undir ágjöf vegna
síðustu ráðgjafar þar sem eitthvað
virðist hafa farið milli mála í stofn-
stærð. Menn skamma hana blóðug-
um skömmum vegna ætlaðrar óná-
kvæmni i stofnmati og margur sem
áður mærði stofnunina fyrir ná-
kvæmni og fagleg vinnubrögð hegg-
ur nú enn sárar en hinir sem varleg-
ar hafa farið í skjalli.
Jafnvel Mogginn
Vísindamennimir benda í austur
og benda í vestur, benda bara á aðr-
ar skýringar en vitrænastar teljast
að mínu mati. Þeir færa til breytt
veiðarfæri sem veiða betur og einnig
hugsanlega aukið brottkast. Eitthvað
voru menn að tala um breytingar á
ástandi sjávar en gerðu ekkert með
breytingar á botni og lífkerfi hans.
Sumir kenna selnum og hvalnum
um mikil afioll. Jafnvel var grein í
Mogganum um að togveiðar hefðu
ekki nein áhrif á botninn. Að vísu
var i greininni vísað til athugana á
áhrifum veiðarfæra á sand og aur-
botn. En af fyrirsögn mátti ráða að
alhæft væri um sjávarbotninn.
Framleiðsla á skötu
Rök eru þau helst að á þeim ör-
stutta tíma sem ég hef fylgst með út-
vegi landsmanna hafa framfarir í tog-
veiðum verið slíkar að vel mætti tala
um byltingu. Núverandi veiðarfæri
eru bæði stærri
og sterkari en
áður þekktust
og togskipin
hafa getu til að
toga á miklu
dýpra vatni en
áður. Togkraft-
urinn er marg-
faldur og er með
algerum ólík-
indum ef miðað
er við brotkraft
stærstu jarð-
ýtna. Nevtonin
hlaðast upp þeg-
ar strekkist á
togvímum og
fyrirstöður á
botni eru muld-
ar mélinu
smærra. Skjól
fyrir smádýr
hverfur og kór-
allar drepast og
eru muldir nið-
ur, fæða fiska er þannig
minni og minni.
Gott dæmi um verulegar
breytingar á lífríkinu er
framleiðsla á stóru skötu.
Hér fyrir um það bil 20
árum var yfrið af slíkum
kvikindum um allan sjó fyr-
ir Vestfjörðum. Siðan komu
skuttogarar inn á hvern
fjörð og vel það, þeir fóm
auðvitað til veiða á heima-
mið og sóttu stíft - svo stíft
að vart hafðist undan að
vinna aflann í landi. Þá var
ofgnótt af skötu og verð féll mikið,
auðvelt að fá börð gefin til kæsingar.
Eitthvað hefur breyst og líklega
mun svipað uppi með stórlúðuna,
svonefnda spröku, örlög hennar er
líklega sömu og skötunnar, menn
verða bara að gera sér tindabikkjur
að góðu. Kvótakerfið er nefnilega
heilagt. Ótrúlegt er aö menn sem
kenna sig við vísindi skuli ekki
grennslast fyrir um hverju þetta sæt-
ir, að módel þeirra geti „týnt nærri
helmingi veiðistofnsins. Minnugir
þess að ítrekað hefur seiðatalning
gefið til kynna verulegan bata og
menn vonuðust til þess að gósentíð
væri fram undan. Þegar seiði þessi
urðu ekki að veiðanlegum þorski
hefðu menn átt að doka við og skoða
sviðið; var um að ræða að stærri
þorskur æti þann minni eða var hér
eitthvað annað á ferðinni?
Það er alkunna að allt sem lifir
þarf fóður, þorskurinn er ekki nein
undantekning. Ef menn ætla sér að
koma á legg einhverju magni af
nytjafiski verður að vera til staðar
matur fyrir kvikindin. Þvi er grund-
vallaratriði aö banna með öllu tog-
veiðar á þeim svæðum sem
kórallar og klungur hafa
verið og einhenda sér í, að
koma aftur upp einhverju
skjóli fyrir smádýrin. Fiski-
menn þekkja hversu mikið
líf er oft í kringum skipsflök
og með þá þekkingu að
vopni væri gráupplagt að
sökkva slíkum úrgangi á
slóðina eftir að búið væri að
hreinsa flökin af öllum
spilliefnum.
Tæknilegar útfærslur
Kvótakerfið er á síðustu leggjun-
um og menn munu koma sér inn í
kerfi sem byggist á framleiðslugetu
lífríkisins og munu leyfa veiðar með
þeim veiðarfærum sem ekki brjála
lífrikið á hverjum stað fyrir sig.
Tæknin er fyrir hendi með gervi-
hnöttum, siritum og tölvutækni.
Hægt er að hólfa niður miöin í kring-
um landið og stjórna því hvaða
veiðarfæri eru leyfð í hverju hólfi.
Sendar um borð í veiðiskipum
kæmu í veg fyrir að skipstjómendur
létu undan freistingum því auðvelt
væri að prenta út stöðu og hraða
hvers skips á gefnum tíma.
Ekki er nokkuð að vanbúnaði að
leggja af kvótakerfið þar sem sjálfur
sjávarútvegsráöherra hefur lýst því
jdir í viðtali við DV 23. maí sl. að
trillúkarlar sem fjárfestu án tillits til
anda laga um stjómun fískveiða geti
ekki gert neinar kröfur um bætur
eða aðstoö. Eitt skal yfir alla ganga
og þeir bankar og fjárfestar sem fjár-
fest hafa í kvóta og slíku geta bara
sjálfum sér um kennt og eiga ekki
nokkrar kröfur um bætur.
Bjami Kjartansson
„Ef menn œtla sér að koma á legg einhverju
magni af nytjafiski verður að vera til staðar
matur fyrir kvikindin. “
Bjarni
Kjartansson
verkefnisstjóri
Umtnælí
Fáir virkir gegn
spillingu
„Spilling valdhafa
er eitt meginstef um-
ræðunnar í nágranna-
löndunum. Hérlendis
er ekki rík hefð fyrir
slíku. Vilmundur
Gylfason gerði þessi
mál marktæk í ís-
lenskum stjórnmálum fyrir um aldar-
fjórðungi með hvassri gagnrýni á
margs kyns spillingu í samfélaginu en
spilling er m.a. misbeiting valds. Þótt
dæmi séu um það hérlendis að opin-
berir valdamenn hafi misnotað að-
stöðu sína til að auðgast persónulega,
en annað orð yfir það er þjófnaður,
hafa þeir ekki sætt ábyrgð. Þegar slíkt
gerist í einkafyrirtækjum eru menn
nær undantekningarlaust reknir sam-
stundis en í hinu opinberu lífi gilda
oft önnur lögmál. Eftirlit með opinber-
um aðilum er ekki mikið. Helst er það
Ríkisendurskoðun, umboðsmaður Al-
þingis og fjölmiðlar en það er athygl-
isvert að mjög fáir alþingismenn eru
virkir i baráttu gegn spillingu."
Ágúst Einarsson á heimaslöu sinni
Síöasta vígið
„í gangi er alþjóðlegt samsæri gegn
grilluðum mat en útigrillið er síðasta
vígi karlmennskunnar fyrir okkur
sem ekki eigum fjallajeppa. Látum
ekki kvenþjóðina klæða okkur úr
grillsvuntunni. Snúum vöm i sókn.
Grillum fisk í staðinn fyrir þetta eilífa
verksmiðjumaríneraða ket. Grillaðan
þorsk stenst engin kona. Norrænar
konur hafa bundist samtökum um að
koma grillmat úr tísku. Þær hæðast á
prenti að grillmáltíðum, segja að eng-
in leið sé eins örugg til að eyðileggja
gott hráefni og að karlmaður leggi þaö
á grill. Þessu mótmæli ég harðlega."
Þráinn Bertelsson I Fréttablaöinu
Spurt og svaraö
mun löuum nofuöoorgarsvœótstns jjoiga

Páll Magnússon,
upplýsingafulltrúi ÍE
Ekki áhyggjur
afhöfuðborg
„Það hljóta einhverjir út-
reikningar og spár að liggja á
bak við þessa tölu, þá með hlið-
sjón af þróun síðustu ára og jafnvel áratuga.
Mönnum hefur enn ekki tekist að setja í það gat
sem flóttinn af landsbyggðinni er en ég ætla að
vona að þar leggist ekki allt í auðn þvi þá værum
við virkilega illa stödd. Án þess að hafa sett mig
kirfilega inn í málin þá finnast mér tillögur um
uppbyggingu tiltölulega fárra sterkra kjama-
svæða á landsbyggðinni það skynsamlegasta sem
hefur komið sem andóf í þessari þróun. Ég hef
ekki áhyggjur af því hvemig mál muni þróast á
höfuðborgarsvæöinu þrátt fyrir þessa f]ölgun.“
Herdís Sœmundardóttir,
forseti sveitarstjórnar í Skagafirði
Eins og lífs-
mynstrið er
„Almenna tilhneigingin er sú
að íbúum á höfuðborgarsvæðinu
mun fjölga í náinni framtíð. En
ég held hins vegar að við munum jafnframt leita
ákveðins jafnvægis í þessu, aö á vissum þéttbýlis-
stöðum úti á landi muni íbúum fjölga og byggðin
styrkjast. Hinar afskekktustu byggðir munu
áfram hopa og ísland áfram stefna í átt til þéttbýl-
issamfélags. Ég vil gjarnan sjá allt landið í byggð
- en ég geri mér einnig grein fyrir að eins og lífs-
mynstur nútímafólks er þá verður ekki flúin sú
þróun að sífellt fleiri kjósi sér að búa í þéttbýli.
En jafnframt munu margir sækja í kyrrðina á
landsbyggðinni - og eiga þar sinn samastað."
Sigurgeir Sigurðsson,
bæjarstjóri á Seltjarnamesi
Þrjú kjama-
svœði mótvœgi
„Ég vona að svo verði ekki,
að það verði aðeins meira jafn-
vægi í þróuninni en spár þessar
gera ráð fyrir. Ýmsar mótvægisaðgerðir gegn
þessu og til styrkingar landsbyggðinni eru til og
þar nefni ég meðal annars tillögur þær sem við
í byggðanefnd Sambands íslenskra sveitarfélaga
vorum að kynna fyrir um mánuði. Megintillag-
an þar er uppbygging þriggja kjamasvæða á
landsbyggðinni; það er Eyjafjarðarsvæðisins,
Mið-Héraðs og ísafjarðar. En einnig þurfum við
að styrkja höfuðborgarsvæðiö og það er mikil-
vægt, ætlum við ekki aö missa unga fólkið okk-
ar úr landinu."
Karl Bjömsson,
bœjarstjóri í Árborg.
Endurskoðum
svœðamörk
„Ég hef ekki forsendur til
þess að rengja spár sérfræðinga
í þessum efnum. Þessi þróun
hefur einnig átt sér stað hér í Árborg, þar sem
fólk getur valið um búsetu á öflugum þéttbýlis-
stað eins og á Selfossi, minni stöðum við sjávar-
síðuna, eins og á Eyrarbakka og Stokkseyri, eða
sveitinni þar á milli. Fólk flytur hingað alls
staðar frá, m.a. frá höfuðborgarsvæðinu. Það
svæði er nú farið i raun aö spanna yfir stærri
heild en áður með bættum samgöngum. Þessi
þróun gefur okkur líka tilefni til þess að endur-
skoða mörk skipulagssvæða enda er allt breyt-
ingum undirorpiö."
Gert er ráð fyrlr þessu í nýju svæðasklpulagi höfuðborgarsvæðsins sem kynnt var í fyrri viku.
~t=a:i>—g|
MIUARÚUR
KDMINN1
KEUÓ..C
í
X
ÍSKJÓUÍS- I
LENDINÖA I
Háaloftiö
Björn Bjamason mennta-
málaráðherra segir í viðtali
i DV að hann sjái enga þörf
á því aö opna bókhald
stjómmálaflokkanna með
hliðsjón af Árna málum
Johnsens. Og vissulega er
það rétt að málið tengist
ekki þeirri staðreynd að
fjárreiðum flokkanna er að
hluta til haldið leyndum
fyrir almenningi. Hins veg-
ar hlýtur mál Árna
Johnsens, með óbeinum
hætti, að hafa áhrif á um-
ræðuna um bókhald stjóm-
málaflokka á íslandi og auka þrýst-
ing á að þar verði allri hulu af svipt.
Davíð Oddsson, sem hefur tekið
skynsamlega á Árnamálinu og kom-
ið þar fram sem yfirvegaður og
traustur leiötogi, hefur meðal annars
sagt að samband stjórnmálamanna
og kjósenda snúist fyrst og fremst
um traust. Ef stjórnmálamaður glati
trausti fólksins sé hann í raun búinn
að vera í þessu starfi. Þetta er að
sjálfsögðu hárrétt og mergurinn
málsins. Og þess vegna skiptir ekki
bara máli að búa svo um hnútana í
stjórnsýslunni að sem minnstar lík-
ur séu á að pólitíkusar láti freistast
og álpist út i forarvilpur spillingar
heldur þarf ekki síður að auka eftir-
lit og aðhald innan flokkanna sjálfra
og efla upplýsingastreymi frá þeim
til almennings.
Gjafir og gjöld
Leyndin sem hvílir
yfir fjármálum flokk-
anna býður grun-
semdum heim og
dregur óhjákvæmi-
lega úr trausti kjós-
enda á kjörnum full-
trúum sínum. Þaö
gefur augaleið að að
almenningur, hvar
sem er í heiminum,
hlýtur ávallt að
álykta sem svo að
það sé samband á
milli leyndar og ljós-
fælinnar starfsemi.
Að menn séu ekki að
fela eitthvað ef þeir
hafa ekkert að fela.
Það er sömuleiðis
alveg ljóst að rekstur
stjómmálaflokka
byggist alltaf að hluta
tÚ á styrkjum og fjár-
hagsstuðningi fyrir-
tækja og einstaklinga.
Og í þriðja lagi vita
það auðvitað allir
sem vilja vita að æ
Jóhannes
Sigurjónsson
skrifar:
sér gjöf til gjalda. Það er yf-
irleitt ekki gert ráð fyrir
því að fyrirtæki og stofnan-
ir styrki tiltekin stjórn-
málaöfl af hugsjónaástæð-
um einum saman, menn
vilja fá eitthvað fyrir snúð
sinn.
Erlendis, þar sem eftirlit
með fjárreiðum stjórnmála-
flokka er víöa mun strang-
ara en hérlendis, eru dæm-
in legíó um spillingu, sem
tengjast fjárstuöningi fyrir-
tækja við stjórnmálafLokka,
og síðan pólitiska fyrir-
greiðslu flokkanna á móti. Sumum
finnst þetta eðlilegt og sjálfsagt, aðr-
ir nefna þetta mútur.
Skuggaráöuneyti?
Á meðan bókhald íslensku flokk-
anna er „lok, lok og læs og allt í
stáli“ liggja allir flokkar undir grun
um spillingu og það er í raun óhjá-
kvæmilegt. Kjósendur eiga heimt-
ingu á að vita hverjir styðja hverja
og hvað þeir fá í staðinn eða hvort
alls ekki sé um slíkt að ræða til þess
einfaldlega að eyða grunsemdum um
spillingu, nepotisma og ólýðræðis-
lega stjórn peningaaflanna á bak við
tjöldin þar sem eins konar „skugga-
ráöuneyti" auðmagnsins kippir I
spotta svo kjömir fulltrúar fólksins
sprikli.
I ljósi síðustu atburða i íslenskum
stjómmálum er nauðsynlegt að auka
traust kjósenda á stjórnmálamönn-
um. Björn Bjamason menntamála-
ráðh'érra, sem hefur réttilega firrt
sig ábyrgð á gjörðum Árna
Johnsens, hefur varað pólitíska and-
stæðinga sína við að notfæra sér
hneykslismálið í pólitískum tilgangi
því; „Slíkt er vandmeðfarið, sérstak-
lega fyrir þá sem eru í glerhúsi.“
Þarna er Björn að gefa í skyn að
spilling kunni aö leynast víðar en á
sjálfstæðisheimilinu. Og stjórnmála-
flokkarnir eru allir í sama bókhalds-
glerhúsinu á meðan þeir eru ekki til-
búnir til að leggja spilin á borðin.
Pólitíkusar tala gjarnan um þjóð-
arvilja og það er sá vilji sem þeir
þykjast flestir vilja gera að sínum
með einum eða öðrum hætti enda
skilar það sér í atkvæðum í kosning-
um. Það er alveg ljóst að yfirgnæf-
andi meirihluti kjósenda vill að bók-
hald flokkanna sé öllum sem opin
bók. En því miður, þama fer ekki
saman þjóðarvilji og flokksvilji.
Ef menn hafa ekkert að fela í
flokkunum eiga þeir að opna allar
gáttir og það fyrr en seinna því
trausts er þörf. Þangað til hljóta
kjósendur að trúa þvi að sitthvað sé
rotið í bókhaldinu bak viö tjöldin.
Því það ætti öllum stjórnmálamönn-
um að vera ljóst að þeir fá aldrei að
njóta vafans.
Þama er Bjöm að gefa í skyn að spilling kunni að leynast víðar en
á sjálfstæðisheimilinu. Og stjómmálaflokkamir eru allir í sama
bókhaldsglerhúsinu á meðan þeir eru ekki tilbúnir til að
leggja spilin á borðin.
Trausts er þörf