Dagblaðið - 23.07.1979, Blaðsíða 4

4 DAGBLAÐIÐ. MÁNUDAGUR 23. JÚLÍ 1979.
Synishorn af
nor6'e&n,:
ALLAR í ÚRVALSFLOKK
Við fengum send þrjú sýnishorn af
norðlenzkum kartöflum og stóð i
bréfi sem þeim fylgdi að rúmlega 10
mánuðir væru frá uppskeru.
Þessar kartöflur, sem voru af teg-
undunum gullauga, Kronja og Helga
voru á svipstundu allar dæmdar í úr-
valsflokk. Hýðið á þeim var þunnt,
þær voru allar stinnar og aðeins örfá-
ar voru með skóflufari eða sprungu.
Ef Grænmetisverzlun landbúnaðar-
ins vill ekki slíkar kartöflur á mark-
aðinn, erum við hætt að skilja hlut-
ina. — Við sáum einnig úrvalskart-
öflur austur í Þykkvabæ fyrir
skömmu. Bregður svo undarlega við
að þegar kartöflurnar hafa komizt í
gegnum nálarauga Grænmetisins eru
þær allsendis óhæfar til manneldis.
Hvað veldur?
21 ónýt af
38 stykkjum
Við keyptum einn 2 1/2 kg poka í
næstu matvöruverzlun á föstudag. í
pokanum voru 38 kartöflur, 1. flokk-
ur gullauga, pakkað 18. júli (fyrir
tveimur dögum). Þar af reyndist 21
kartafla sprungin og ein þar að auki
kolmygluð, en 17 óskornar eða
meiðslalausar. Hýðið var hins vegar
þykkt á þeim langflestum og með ein-
hvers konar hrúðri, sem við kunnum
ekki að nafngreina. Næstum því allar
kartöflurnar í pokanum voru linar
viðkomu. — Pokinn kostaði 523 kr.,
eða hver kartafla í pokanum 13.76
kr. Ef aðeins eru verðlagðar þessar 17
kartöflur, sem voru óskomar er
verðið á hverri kartöflu hvorki meira
né minna en 30.76 kr.l Þær voru
hinsvegar allar álíka stórar.
Er það furða þótt kartöflubændur
séu vonsviknir þegar þeir lesa í blöð-
unum um þær lélegu kartöflur sem
neytendur á stór-Reykjavíkursvæð-
inu neyðast til að kaupa, ef fram-
leiðsla þeirra verður svona á leiðinni
til neytenda.
Betri vara sitji
fyrir þeirri lakari
í lok annarrar greinar reglugerðar
um Grænmetisverzlun landbúnaðar-
ins segir svo:
„Grænmetisverzlun landbúnaðar-
ins kaupir innlendar kartöflur og
grænmeti af framleiðendum, eftir því
sem ástæður leyfa. Skal taka tillit til
vörugæða á þann hátt, að láta betri
vöru sitja fyrir þeirri lakari”.
Neytendasíðan getur fyrir sitt leyti
staðhæft að norðlenzku kartöflurnar
sem sendar voru til okkar eru svo
langtum betri vara en þær sem við
keyptum úti í verzluninni að varla er
Varla er hægt að trúa þvi að þessar tvxr kartöflur séu af sömu tegundinni og
jafnlangt síðan þær voru teknar úr moldinni! Báðar eru þxr gullauga, sú til
vinstri á myndinni kemur beint frá framlciöandanum en hin úr „nálarauga”
Grænmetisins. DB-myndir Árni Páll.
Þarna má glögglega sjá hvílikur reginmunur er á sýnishornunum okkar og þeim kartöflum, sem Reykvlkingum er boðið
upp á I verzlunum þessa dagana.
hægt að bera það saman.
Nú liggja í geymslum Norðlend-
inga 300 tonn af kartöflum að verð-
mæti 60—70 milljón kr.l Grænmetið
endursendi 10 tonn norður í síðustu
viku með þeim skilaboðum að „þetta
væri aðeins mold og drulla”.
Eyfirzkur kartöflubóndi segir
okkur að þessi farmurhafi verið send-
ur norður, án þess að yfirmatsmaður
garðávaxta hafi litið á kartöflurnar.
Um langt skeið hafa verið lélegar
kartöflur á Reykjavikurmarkaði, en
á meðan hafa þessar norðlenzku kar-
töflur alltaf verið tU fyrir norðan. Þá
hefur Grænmetið hreinlega ekki
starfað samkvæmt reglugerðinni, þar
sem segir að „betri vara skuli sitja
fyrir þeirri lakari”.
Af einhverjum ástæðum hafa
norðlenzkar kartöflur betra geymslu-
þol en þær sunnlenzku, en varla er
hægt að búast við að þær geymist í
það óendanlega.
Á AÐ HENDA VERDMÆTUM
FYRIR 60-70 MILUÓNIR?
,,Í ljósi þeirrar staðreyndar að
uppskeruhorfur næsta haust eru
vægast sagt harla litlar um land allt
verður það að teljast kaldhæðnislegt
af Grænmetisverzlun landbúnaðar-
ins, að reyna allt sem hún getur til
þess að Norðlendingar verði að
henda verðmætum fyrir 60—70 millj-
ónir á haugana,” segir m.a. í bréfi
fráeyfirzkum kartöflubónda.
Varðandi ályktunina, sem gerð var
á aðalfundi Búnaðarsambands Eyja-
fjarðar segir bóndinn:
„Sunnlendingar hafa haft einokun
á Reykjavíkursvæðinu en annað
aðalframleiðslusvæðið, Eyjafjörður,
hafði landið að öðru leyti — að
mestu. Nú hefur það gerzt að fram-
leiðsla jókst, t.d. á Hornafirði og þá,
þegjandi og hljóðalaust, úthlutaði
Grænmetisverzlun landbúnaðarins
Hornfirðingum nær öllu svæðinu frá
Langanesi til Vestmannaeyja (Ekki
var verið að skerða Reykjavíkur-
markað Sunnlendingal).
í skárri uppskeruárum fer G.l.ætíð
inn á þá braut að dreifa kartöflum
frá Reykjavík (sunnlenzkri fram-
leiðslu) vestur um land og á Vestfirði.
Svona framkoma er óþolandi og því
er þolinmæði Norðlendinga á
þrotum.
Hvað segja ráðherrar landbúnað-
ar- og viðskiptamála um þetta? Hvað
segir Framleiðsluráð landbúnaðar-
ins? Hvað segja Neytendasamtökin?
Hvað segið þið Reykvíkingar,
gefið þið grænt ljós á einokunarverzl-
un?”.
Frá olivetti
ferðareiknivél
með Ijósi
og strimli
Skrifstofutækni hf.
Tryggvagötu Sími 28511
„Án tafar styður þú
á réttu hnappana"
Vörn-og brauópeningar Vöruávísanir
Peningaseðlar og mynt
Gömul umslög og póstkort
FRÍMERKI
Alltfyrírsafnarann
Hjá Magna Sím^30lí5
Almenn mannréttindi
að velja og haf na
Jóhann Jónasson, forstjóri Græn-
metisverzlunar landbúnaðarins, full-
yrti á Neytendasíðunni sl. mánudag
að kartöfluframleiðsla norðlenzkra
bænda hefði jafnan aðgang að mark-
aðinum í Reykjavík og sunnlenzkir
kartöflubændur. Hann sagði m.a.:
,,Núna þessa dagana erum við ein-
mitt að selja norðlenzkar kartöflur
með sunnlenzkum. Hitt kann að
rugla menn i þessu dæmi að tveir
aðilar hafa umboð fyrir norðan og
selja kartöflur þar án þess að þær
komi til okkar. Ef þeir eiga hins veg-
ar afgang kemur hann suður.”
Eyfirzkir kartöflubændur eru alls
ekki á sama máli og forstjórinn. í
apríl var gerð ályktun á aðalfundi
Búnaðarsambands Eyjafjarðar, þar
sem skorað er á Alþingi að endur-
skoða lög um Grænmetisverzlun
landbúnaðarins, með það fyrir
augum að tryggja neytendum val-
frelsi viö kaup á jarðarávöxtum og
framleiðendum jafnréttisaðstöðu á
markaði.
Norðlenzkir
bændur útundan
í greinargerð með ályktuninni segir
m.a. að í lögum Grænmetisverzlunar
landbúnaðarins sé m.a. ákvæði þess
efnis að afsetning framleiðslu skuli
vera sem jöfnust yfir sölutimann,
miðað við framleiðslu.
Þessu hefur ekki verið nægilega
framfylgt og norðlenzkir bændur
yfirleitt orðið útundan og hafa haft
bæði óþægindi og beint tjón af.
Þá er í lögum þessum heimild til að
skipta landinu í sölusvæði. Þessu
hefur verið framfylgt þannig að stór-
Reykjavíkursvæðið hefur verið
verndað markaðssvæði fyrir Sunn-
lendinga eri norðlenzk framleiðsla
ekki flutt á þann markað fyrr en
sunnlenzka varan er uppseld. Ekki er
sú vara sem neytendur eru með þessu
móti neyddir til að kaupa alltaf
„príma” vara og er minnzt háværra
mótmælaradda í blöðum vegna
þessa.
Tilfærð eru ummæli stjórnarfor-
manns Grænmetisverzlunar landbún-
aðarins í Árbók landbúnaðarins
1978, Gunnars Guðbjartssonar:
„Innlendar kartöflur sem voru á
Reykjavíkurmarkaði voru að stórum
hiuta lélegar, smáar og illa útlitandi
og var mikil óánægja meðal neytenda
með þær og sala varð með minnsta
móti af þeim sökum”.
Loks segir í greinargerðinni:
„Þetta var lýsing stjórnarfor-
manns Grænmetisverzlunar landbún-
aðarins á þeirri vöru sem rífiega
helmingi þjóðarinnar var boðið upp á
frá haustnóttum 1977 og fram eftir
vetri. Með þessum verzlunarháttum
er einn einfaldasti þáttur almennra
mannréttinda þverbrotinn á neytend-
um — rétturinn til að velja og hafna.
Breytingar sem farið er fram á í er-
indi þessu munu tvímælalaust stuðla
að aukinni vöruvöndun”