Dagblaðið - 23.07.1979, Blaðsíða 12

12
DAGBLAÐIÐ. MÁNUDAGUR 23. JÚLÍ 1979.
Framtíðarstörf
Verzlunar- og þjónustufyrirtæki í Reykjavík ósk-
ar eftir að ráða í eftirtalin störf:
Skrifstofustarf — háifan daginn
Við leitum eftir duglegri og ábyggilegri stúlku með góða
reynslu í alhliða skrifstofustörfum.
Viðkomandi þarf að geta unnið algerlega sjálfstætt.
Starfið felst m.a. í undirbúningi bókhalds til tölvuvinnslu,
toll og verðútreikningum, vélritun og telexsendingum.
Laun samkvæmt samkomulagi.
Afgreiðsla — símavarzla
Okkur vantar van.i manneskjutil afgreiðslustarfa,sem jafn-
framt gæti annazt símavörzlu og fleira tilfallandi, frá kl.
9—6 virka daea.
Umsækjendur hafi samband við auglýsingaþjónustu Dag-
blaðsins, í síma 27022. .
TILSÖLU
ROVER 3500
Þetta er happdrættisvinningur. Okeyrður.
Allar nánari upplýsingar hjá
HÚSOGEIGNIR
BANKASTRÆTI6 - SIMI28611
gerirsvefn-
pokann
FRA BLAFELDI
léttan, fyrirferöarlítinn og dúnhlýjan. Aðeins 1,9 kg.
FÆSTiÖLLUM
SPORTVÖRUVERZLUNUM
DÚNVATT
(HOLLOFIL)
Byltingin í íran
—athugasemdir við f réttaf lutning
Það er alltaf ánægjulegt að verða
vitni að því hversu staðfastlega
Morgunblaðið útbreiðir málstað rétt-
lætis og sannleika t heimi hér. Lengi
hef ég undirritaður verið þess fýsandi
að vekja máls á þeirri meðferð sem
heimsmálin fá hjá Mbl. Einkum er
mér ofarlega i huga „umræða” um
byltinguna í íran, sem er dæmigerð
fyrir Mbl.
íran er fjarlægt land og þjóðhættir
þar okkur íslendingum framandi.
Flestir munu þó hafa kannast við
það, að þar ríkti um skeið keisari
nokkur, Reza Pahlavi að nafni. Mbl.
skýrði reglulega frá þeim auðnu-
manni, aðallega í dálkinum Fólk í
fréttum, og birti jafnan mynd af
fjölskyldu hans með. Var þess getið
hversu mörg börn þau hjónakorn
ættu, hve gömul þau væru og tekið
fram ef þau ættu við einhverja erfið-
leika að stríða, veikindi eða þess
háttar. Ef eitthvað markvert gerðist
fór það ekki framhjá Mbl. og séð var
til þess að fslendingar væru nokkuð
upplýstir um fjölskyldu þessa.
Hins vegar fór minna fyrir umfjöll-
un um þjóðfélagsástand í íran
almennt, en það gerði líka ekkert til
þar eð samkvæmt hugmyndafræði
Mbl. skiptir mestu að greina frá
athöfnum einstaklinga. Þá er fram-
vinda sögunnar útskýrð.
Þess vegna brugðust margir
ókvæða við þegar Mbl. neyddist til
þess að beina athyglinni frá friðsæl-
um faðmi fjölskyldulifs keisarans að
götuuppreisnum og ofbeldi í riki
hans. í byrjun árs 1978 fóru að
berast frásagnir af mótmælagöngum
sem farnar voru í borginni Qum til
þess að lýsa yfir andstöðu við
ummæli keisarapressunnar um
Ayatollah Khomeini, yfirklerk sjííta-
trúflokksins, sem flestir íbúa írans
tilheyra. Þess var getið að nokkrir
hefðu fallið í átökum við lögreglu.
Keisaranum lukkaðist þó blessunar-
lega að sýna rumpulýð þeim sem svo
dólgslega lét að frekari framhleypni
yrði ekkiliðin.
Að svo komnu virtist allt falla í
ljúfa löð aftur og hin ypparlega
keisarafjölskylda upphóf dagdrauma
sína þar sem frá var horfið. En áður
40 dagar voru úti bárust fregnir af
uppreisn í Tabriz, og það sem gerði
frásagnir öllu tregafyllri fyrir
viðkvæma sál keisarans var að herinn
í plássinu neitaði að skjóta á fólk
það sem reis upp gegn veldi
keisarans. í tvo daga ríkti mikið
óvissuástand, en að lokum tókst að
bæla uppreisnina niður og féllu
nokkur hundruð manna.
Fréttir af þessu tagi bárust reglu-
lega frá íran á liðnu ári og urðu
lýsingarnar æ skelfilegri efdr því sem
á leið. Þeir sem voru þeirrar gæfu
aðnjótandi að styðjast við fleiri
heimildir en Mbl. sáu að nokkurs
misræmis gætti í fréttaflutningum frá
einu blaði til annars. Dæmigert var
þegar hermdar voru tölur fallinna.
8. september 1978 var mörgum
minnisstæður. Þá voru farnar fjöl-
mennar mótmælagöngur um allt
íran og voru uppi hafðar skeleggar
kröfur er beindust gegn keisaranum.
Ekki einasta vildu menn hann frá
völdum, hinir „áköfustu” vildu hann
feigan. Eins og segir í Mbl. 9. sept.
'78 hófu hermenn í Teheran vélbyssu-
skothríð gegn varnarlausu fólkinu.
,,Um hundrað drepnir” segir í fyrir-
sögn og er blaðið aðeins örlátara á
líkin en írönsk yfirvöld þess tíma, því
að þau töldu að einn eða tveir tugir
manna hefðu fr>llið í þessu blóðbaði.
En hvorug talnanna kemur nokkurs
staðar nálægt hinu raunverulega
mannfalli. 8. september voru í
stærsta kirkjugarði Teheran skráð
tæp 4000 dánarvottorð á lík er höfðu
fundist með byssukúlur í sér. Jafnvel
tala Mbl. er langt frá því að gefa
fólki hugmynd um þá sláturtíð sem
stóð þennan dag.
Þetta var aðeins einn dagur í einni
borg. Hvað bætast mörg mannslíf
við þegar allir hinir dagarnir og allar
hinar borgirnar eru talin með?
Bankamaður
heimsauðvalds
Um þessar mundir er í öllum fjöl-
miðlum haldin nákvæm skrá yfir
aftökur á böðlum keisarans í íran.
Þeir munu nú vera eitthvað um 260,
sem teknir hafa verið af lífi. Það
hleypir illu blóði í mann að hugsa til
þess, að auðvaldspressan skuli halda
skrá yfir þessi úrhrök í stað þess að
greina nákvæmlega frá því hversu
mörgum þúsundum var fargað á
valdaferli keisarans, eða þó ekki væri
nema síðasta ár þess blóði drifna
ferils. Ekki er minnst á þá 100.000
Þann 9/3 sl. birti Dagblaðið
kjallaragrein, sem ég skrifaði að
beiðni þess, um vandamál þess fólks,
sem reka verður heimili sín i leiguhús-
næði á þeim „frjálsa” markaði sem
hér tíðkast. Ræddi ég þar þessi mál
nokkuð almennt, með sérstöku tilliti
til þeirra sem ekki hafa, eða hafa
haft efni á að fjárfesta. Nú eða hafa
önnur áhugamál en kerfisspila-
mennsku, en slíkt þykir sumum verra
en guðlast. Sagði ég þar m.a.: ,,Það
gefur auga leið að fjölskyldur með
einföld verkamannslaun, eins og þau
tíðkast hér, óryrkjar og gamalt fólk,
sem ekki hetur annað fyrir sig aði
leggja en tryggingabætur, hafa enga
möguleika haft til að fjárfesta.”
Einnig ræddi ég þar sérstaklega um
kjör einstæðra foreldra.
Eftir birtingu greinarinnar reis
upp maður að nafni Carl J. Eiríksson
og kynnti sig sem verkfræðing og
leigusala, fyrst í simtali við mig og
síðan með rúmfrekri grein í Dag-
blaðinu. Virtist honum mikið niðri
fyrir vegna þess að ég hafði ekki
nefnt orðið arfur í téðri grein og
kvaðst hafa eignast húsnæði sitt með
þeim hætti. Var helst að heyra að
maður þessi væri haldinn einhverjum
þeim einkennilegheitum að telja um-
ræður um húsnæðismál alþýðu
hljóta að snúast um sjálfan hann per-
sónulega.
Síðan hefur maður þessi trekk í
trekk riðið fram á ritvöllinn í miklum
talnareyk, til að reyna að,,,sanna” að
leigjendur hér á landi búi almennt við
betri kjör en ibúðaeigendur. Er helst
að skilja að þessi maður sé einn
þeirra fáu hér á landi, sem aldrei
hefur heyrt getið um lóðabrask eða
íbúðabrask i gróðaskyni og til að
fela peninga á ýmsan hátt fengna.
Engin „allsherjar
millistétt"
Kjör leigusala segir hann þau, að
þeir verði að hlaupa kauplaust á eft-
ir leigjendunum til að reyna að kria
út úr þeim hungurlús upp í tapið af
því að leigja þeim í verðtryggðum
húsakynnum sinum. Hann var þó
búinn að reikna sjálfur um 11 millj.
afrakstur af útleigu 40 íbúða
blokkar, er allur kostnaður hafði
verið greiddur, líka skattar. Það er
vitaskuld matsatriði hvort slíkt telst
mikið, og venjulegur máti útúr-
snúningamanna að rífast um hvort
kalla eigi afraksturinn gróða eða
vinnulaun leigusalans.
Ég lét eftir mér að svara manni
þessum tvisvar, vegna villandi um-
mæla og rangfærslna í sambandi við
kjör leigjenda þrátt fyrir sífellda til
hneigingu hans til að færa málið frá
málefnalegum grundvelli og yfir á
persónulegan vettvang.
Ennþá þann 2. júlí sl. birtist
romsa eftir Carl þennan og því miður
að mestu endurtekning á útúr-
snúningum og rangfærslunum sem ég
var að svara í siðustu grein minni.
Hann t.d. tvöfaldar öll vinnulaun,
gerir ráð fyrir tveim fyrirvinnum í
hverri fjölskyldu og reiknaði sjálfur
þannig að leigjendur hefðu kr. 400—
600 þúsund á niánuði og reiknaði
leiguna sem hlutfall af því. Síðan bjó
hann til dæmi um ibúðakaup, sem ég
er tvívegis búinn að segja honum að
séu i harla litlum tengslum við kjör
þess fólks, sem ég var að ræða um,
þótt þau tíðkist trúlega hjá verk-
fræðingum. Ástæðan fyrir því að ég
ión frá PálmhouS
hef svarað þessum talnaromsum er
einmitt sú, að þar' birst óvenju
greinilega sá hug háttur sem
víða verður vart hjá rjómafleyturum
hérlendum að allir búi við svipuð kjör
og líka aðstöðu. Að hér sé upp til
hópa ein stétt, einhverskonar
allsherjar millistétt, sem dundi við að
spila á „kerfið” með tilheyrandi
skólabræðralagi og samböndum.
Það er t.d. nokkuð vist og stutt
minni reynslu, að konur verkamanna
vinna ekki úti í ríkara mæli en aðrar,
jafnvel síður. Kemur þar til hvort-
tveggja, að eigi þær börn mega þær
, þakka fyrir ef launin þeirra duga
fyrir barnagæslunni, og eins hitt að
þessar konur eru án flestra sér-
réttinda oft og tíðum, og finna sig
vanbúnar til þeirra starfa sem fást.
Þá er verkafólk oft íhaldssamara
vegna minni tengsla við margt það
sem ríkir í nútímanum, en sumir aðrir
hópar samfélagsins. Það hefur líka
sín áhrif. Hér vantar flest sem hægt
er að kalla skipulagða fullorðins-
fræðslu.
Fólkið með
lægstu launin
Carl segir í grein sinni m.a. ,,Ég
held að efnaðir leigjendur séu engin
undantekning.” Því miður er ekki
nóg að halda. Samkvæmt opinberum
hagskýrslum búa um 80% þjóðar-
innar í eigin íbúðum. Og eftir skýrslu
Jóns Rúnars Sveinssonar félags-
fræðings frá 1975, en sú skýrsla
fjallar um könnun hans á þessum
málum hér í Reykjavík, og var unn-
in í tengslum við háskólanám hans.
Er hún helsta marktæka heildar-
könnunin á þessum málum hér, sem
ég veit um. í skýrslunni er staðfest
að rúm 80% ibúa hér búa í eigin í-
búðum og rúm 18% í leiguhúsnæði.
Nokkur hópur er vistaður á sjúkra-
húsum og öðrum stofnunum. Eftir
reiknikúnstum Carls mætti ætla að
þessi 18% væru einkum hátekjufólk
sem lifði í lúxus og safnaði spari-
skírteinum. Könnunin bendir hins-
vegar ekki til þess. Þar kemur fram
að þeir hópar, sem helst er að finna í
leiguhúsnæði eru: 1. Fólk undir
þrítugu. 2. Fólk af stétt 3, en í þá
stétt flokkar könnuðurinn iðnaðar-
menn (sem ekki eru at-
vinnurekendur), iðnnema, sjómenn,
verkamenn, fólk í þjónustustörfum
án starfsmenntunar og öryrkja
(Athyglisvert er hve leigjendur yfir 50
ára eru fjölmennir í stétt 3). Þarna er
sem sagt fólkið með lægstu launin.
Um 60% leigjenda tilheyrðu þessum
hópi samkvæmt könnuninni. Kemur
mér það ekki á óvart. 3. Gamalt fólk.
4. Hópur svo sem einstæðir foreldr-
ar, sem eru annar stærsti hópurinn.
Stundum verða mörk þessara
ýmsu hópa dálítið óskýr, en vís-
bendihgin um kjör leigjenda er býsna
skýr, ekki síst þegar haft er í huga að
aðeins 9% leigjenda tilheyra stétt 1
en í þá stétt flokkast stærri at-
vinnurekendur, æðri embættismenn,
stjórnendur fyrirtækja og fólk sem
lokið hefur háskólaprófi. Það er því
miður fátt sem bendir til að Carl
Eiríksson hafi rétt fyrir sér í því að
leigjendur séu efnafólk. En annar
eins útúrsnúningameistari verður
sjálfsagt ekki i vanda að mata reikni-
'áhöldin svo að útkoman verði öfug
við kannanir og reynslu. „Allt tal um
að hafa efni á að borga lánskostnað
er bull,” segir þessi mikli meistari,
„því kaup og annað hækkar í takt
við verðbólgu, ef litið er til langs