Alþýðublaðið - 25.09.1969, Blaðsíða 8

8 Alþýðublaðið 25. september 1969
Ræðá Entils Jónssonar, ufanr íkisráðherra á Allsherjarþingi
SÞ:
„Sameinuðu þjóð-
irnar þurfa að hafa
sterkt löggæzlu-
og friðarlið“
Gráíbroslegt að heimur sem h sfur 20 milljónir undir vopnum
skuii ekki hafa efni á að halda uppi 20 þúsund manna gæziu-
iiði fyrir Sameinuðu þjóðirnar
Þessi myrid er tekin kvöldið, sem Allsherjarþingið tók til st
Frú forseti.
í nafni sendinefndar Islands færi ég yður hugheilar
hamingjuóskir í tilefni af því, að þér hafið verið kos-
in í hið háa embætti forseta Allsherjarþings Samein-
uðu Þjóðanna. Sú kosning er í augum vorum í senn
viðurkenning á persónulegum verðleikum yðar og
virðingarvettur gagnvart landi yðar fyrir þann skerf,
sem það hefur lagt til starfsemi Sameinuðu Þjóðanna.
í henni felst einnig hylling til Afríku, og allra nýju
ríkjanna í hinni miklu heimsálfu yðar, og viðurkenn-
ing á hlut kvenna í sameiginlegri viðleitni vor allra
að byggja börnum vorum betri heim.
Sameinuðu þjóðunum er nú
mikill vandi á höndum, — og
-Sameinuðu þjóðunum er alltaf
mikill vandi á höndum, þó að
í flestum tilfellum sé mjög
takmarkaður, og stundum eng-
inri möguleiki á að leysa þann
vanda. Vopnuð átök eiga r.ér
stað víða og hætta er á að þau
brjótist út á enn öðrum stöð-
um. Hlutverk Sameinuðu þjóð-
anna er samkvæmt stofnskránni
fyrst og fremst að setja niður
þær deilur, og alveg sérstak-
lega þau vopnuðu átök, sem
eru í gangi, og koma í veg
fyrir önnur. En hvaða mögu-
leika hafa Sameinuðu þjóð-
irnar til að sinna þessu verk-
efni og leysa það af hendi?
í stofnskránni segir að þetta
skuii gert fyrst í stað með frið-
samlegum hætti og án vafd-
beitingar. En hver hefur raun-
in orðið? Ályktunartillögur
eru hér fluttar og þær sam-
þykktar, kannski með yfirgnæf-
andi meirihluta allra þátt-
tökuríkjanna, en málsaðili, eða
aðilar hafa þær að engu, og
þar með er aðgerðum Samein-.
uðu þjóðanna lokið og málið
niður fallið og allt óbreytt eins
og var. Um • þetta eru dæmm
deginum ljósari. Það er að
vísu ekki hægt að ætlast til að
Sameinuðu þjóðirnar geti leyst
þau mál þar sem stórveldin
eigast við, eða standa á bak
• við, en mörg önnur mál hafa
komið upp, sem viðráðanleg
ættu að vera, ef allt væri með
felldu. Venjulega aðferðin er
sú að beita refsiaðgerðum gegn
þeim sem óhlýðnast, en út-
koman er oftast og ég vil segja
ævinlega sú, að þessar aðgerð-
ir renna út í sandinn, og ná
ekki þeim árangri sem til er
ætlazt. Sameinuðu þjóðirnar
hafa líka komið sér upp frið-
argæzlusveitum, sem ætlað er
að fylgja eftir samþykktum
allsherjarþingsins og öryggis-
ráðs, og vissulega hefur þeim
orðið nokkuð ágengt, en þó
allt of lítið. Þær eru of fá-
mennar og lítilsmegnugar. Þær
hafa líka verið í fjárhagslegu
svelti, og ekkert samkomulag
um hvernig kostnaður af þeim
skuli greiddur. Ég hefi séð
það nýlega haft eftir einum
mikilsvirtum manni að það sé
grátbroslegt að heimur, sem
hefur efni á að halda uppi
herjum með samtals um 20
milljónu.m manna,, sem kosta
árlega ,130 billjónir (dollara,
hefur ekki efni á að halda uppi
20 þúsund manna gæzluliði
fyrir Sameinuðu þjóðirnar,
sem kostar, ef hlutfallslega er
reiknað, .120 milljónir dollara,
eða 1/1000 part af núverandi
herkostnaði. Ég hefi áður á
þessum stað vakið athygli á
því hvernig gengi fyrir þeim,
sem framkvæmdir ættu að ann-
ast, en ekkert framkvæmda-
vald hefðu, og Sameinuðu
þjóðirnar eru engin undan-
tekning. Þær þurfa að hafa
framkvæmdavald til þess að
koma sínum málum fram —
sterkt löggæzlu- og friðarlið.
VIETNAM OG DEILA
ARABA OG
ÍSRAELS]MANNA
Við skulum ekki blanda Viet
namstyrjöldinni inn í þessar
hugleiðingar. Sú deila verður
sjálfsagt ekki leyst fyrr en
stórveldi þau, sem að þeim
átökum standa, beint og o-
beint, gera málið upp sín á
milli. Og yfirleitt vildi ég mega
taka undir með aðalritara Sam-
einuðu þjóðanna, U Thant, það
sem komið hefur fram hjá
honum í ræðu nú ekki alls fyr-
ir löngu, að stórveldin geri
ekki nóg að því að styðja hina,
því miður of veiku viðleitrii
Sameinuðu þjóðanna til efling-
ar friðnum í heiminum. Sjálf-
sagt verður hinu göfuga tak-
marki Sameinuðu þjóðanna um
frið , aldrei náð nema þær
njóti heilshugar stuðnings
stórveldanna og án allra auka-
sjónarmiða. Átökin milli ísra-
el og Arabaríkjanna virðast nú
verða ákveðnari og harðari,
með hverjum deginum, sem
líður, og* það svo, að allar lík-
ur bendg til að dregið geti til
opinnar ■■ styrjaldar- áður.. en
varir. Ef stórveldin vildu heils
hugar styðja viðleitni Samein-
uðu þjóðanna til að koma í veg
fyrir þetta, sem virðist geta
haft ófyrirsjáanlegar afleið-
ingar, ef til kemur, þá er tal-
ið vafalaust að það mætti tak-
ast. En það er einnig sýnilegt,
eins og nú er komið að hinar
örfámennu friðargæzlusveitir
á þessu svæði megna einskis.
NÍGERÍA, BIAFRA OG
KÚRDAR
Önnur dæmi mætti einnig
nefna, þar sem að vísu ófrið-
arástandið er ekki á milli ríkja
heldur innbyrðis styrjöld, milli
þjóðarbrota, og Sameinuðu
þjóðirnar geta því illa haft af-
skipti af. Gleggsta dæmið um
þetta er ófriðurinn í Nigeríu,
þar sem minni styrjaldaraðil-
anum er að auki haldið i
svelti, sem gengur út yfir al-
menning, bæði börn og full-
orðna, sem að því er fullyrt
er falla hundruðum og þús-
undum saman úr hungri og
harðrétti, og hjálpfúsum þjóð-
um ér haldið frá að veita að-
stoð, sem þær eru fúsar að
veita. Sama er að segja um
Kúrdana, þó að á annan hátt
sé, og er hörmulegt til þess að
vita að enginn getur skorizt í
leikinn. Þó að Sameinuðu þjóð-
unum sé, samkvæmt stofn-
skránni ekki ætlað að skerast
í þann leik, þyrfti að gera
þeim mögulegt að leitast við
að koma þessu fólki til aðstoð-
ar, eða að koma þvi til leiðar,
að þjóðum, sem vilja veita
líknarhjálp verði gert það
kleift. Enn átakanlegra virðist
þó vera að lítill eða tiltölulega
lítill minnihluti, heldur stór-
um meirihluta niðri, og lætur
y;þá ekki einu sinni njóta sjálf-
sögðustu mannréttinda. Er
þetta enn hörmulega víða til-
fellið. Sameinuðu þjóðunum
ætti ekkert mannlegt að vera
óviðkomandi. „Nihil humanum
me alicnum est“ var sagt hér
áður fyrri, að vísu í öðru sam-
bandi, en vissulega ætti það
að. vera ein .grundvallarregla
fyrir Sameinuðu þjóðirnar.
Rikisstjórn íslands og ís-
lenzka þjóðin hafa fylgzt með
óeirðum þeim, sem nýlega hafa
átt sér stað í Norður-írlandi.
írland er nágrannaland, og
við berum hlýhug til þjóðar-
innar, sem það byggir. Þótt
íslendingar séu fyrst og fremst
af norrænum stofni, rennur
einnig írskt blóð í æðum okk-
ar. Við viljum fullvissa vini
okkar, írlendinga, um að við
skiljum vel áhyggjur þeirra út
af þjóðarbroti, sem bælt er
niður og hefur ekki náð að
rétta hhit sinn. Við höfum sam-
úð með þeim út af vaxandi
viðsjám í norðui'hluta lands-
ins, er leitt hafa til óeirða,
mannvíga og eignatjóns.
Ríkisstjórn mín er þó jafn-
framt í vafa um, hvort það
muni vera í samræmi við hags-
muni fólksins sjálfs að taka
mál þetta á dagskrá Samein-
uðu þjóðanna. Opinberar um-
ræður um viðkvæm deilumál
verða stundum til þess að æsa
udd deiluaðila og auka viðsjár
í landssvæðum þeim, sem í
-hlut, eiga. Þá hefur það og ver-
ið dregið í efa, að Sameinuðu
þjóðirnar hafi rétt til að fja'Jla
um mál þetta, með tilliti til
ákvæða 2. gr., 7. mgr. Sáttmál-
ans. Án þess að taka afstöðu til
þess 'ati’iðis vil ég benda á,
að utanríkisráðherra írlands
hefur þegar gefizt tækifæri til
þess að greina frá ástandinu og
skýra sjónarmið ríkjsstjórnar
sinna
teljur
legt.
um ]
um í
Same
þann
vand
vona;
þess
ilar,
leggi;
á e
vand
SÞ ]
ÁS
MA
Sa:
til v:
sviði
Þarf
nokk
einuc
slíkt
manr
Heils
svo
raun;
stofn
um s
leiðsl
verið
heill;
væri
ur n;
um, '
einuc
að ki
friði,
meta
einuf
mest
lags-
ár e
un
ekki
verði
alian
voru
ara i