Alþýðublaðið - 25.09.1969, Blaðsíða 11

Alþýðublaðið 25. september 1969 11
SÞ.
Framhald úr opnu.
er máliS var tekið upp hér á
allsher j arþiPginu. Rikisstj órn
mín er á þeirri skoðun, að nauð
syn beri til að setja haldgóðar
alþjóðareglur fyrir þetta svæði.
Mannkynið hefur hafið ævin-
týralegar könnunarferðir út í
geiminn. Tími virðist því kom-
inn til að koma betri skipan á
mál hér á jörðu niðri og þar á
meðal að setja réttlátar reglur
og haldgóðar um landssvæðin
undir úthafinu og nýtingu auð-
æfa þeirra í þágu alls mann-
kýns.
ísland er eitt af 42 ríkjum,
sem sæti eiga í Hafsbotnsnefnd
inni, sem skipuð var af síðasta
allsherjarþingi. í nefndinni hef
ur ísland hvatt alla aðila til
þess að vinna að samkomulagi
um nokkrar meginreglur, sem
allsher-jarþingið myndi síðan
samþykkja í yfirlýsingu um
friðsamlega nýtingu hafsbotns-
ins, á svipaðan hátt og gert
var um geiminn og notkun
hans.
Skýrsla þriðju ráðstefnu 'nafs
botnsnefndarinnar mun bi’áð-
lega verða lögð fyrir Allsherj-
arþingið. Af henni mun þingið
sjá, að enda þótt samkomulag
hafi náðst um drög að nokkr-
um meginreglum í nefndinni,
"________________________
var nefndin á þessu stigi ekki
reiðubúin að leggja fyrir þing-
ið heildar-reglur til samþykkt-
ar. Þetta er næsta eðlilegt, og
ríkisstjórn mín ber fullt traust
til nefndarinnar og væntir þess,
að henni muni tgkast að Ijúka
með góðum árangri hinu mikil-
væga verkefni sínu. Ríkisstjórn
mín vill þó á þessu stigi nefna
helztu atriðin, sem hún telur,
að ná megi alþjóðlegu samkomu
lagi um á næstunni. Þau eru
sem hér segir;
1. Hluti hafsbotnsins liggur
fyrir utan lögsögu ríkja.
2. Ekkert ríki getur gert til-
kall til eða helgað sér
lögsögu yfir téðu svæði.
3. Þetta svæði, sem síðar
verður nánar skilgreint,
skal hagnýtt eingöngu í
friðsamlegum tilgangi.
4. Alþjóðareglur skulu settar
varðandi umrætt svæði.
5. Könnun og notkun svæð-
isins skal fara fram sam-
kvæmt reglum þjóðarétt-
arins, að meðtöldum Sátt,-
mála Sameinuðu þjóð-
anna.
6. Svæðið skal hagnýtt í
þágu alls mannkyns, með
sérstöku tilliti til þarfa og
hagsmuna þróunarland-
anna og alþjóðlegra þarfa,
7. Hindra skal mengun hafs-
ins og settar skulu regl-
ur um skyldur og ábyrgð
ríkja í því tilliti.
Ríkisstjórn íslands telur, að
þessar sjö meginreglur geti
verið grundvöllur að framtíð-
ar-lagakerfi fyrir úthafsbotn-
inn, og vil ég hér með benda
fyrstu nefndinni, er mun fjalla
um þetta dagskrármál, á þessi
atriði sem einskonar málamiðl-
unartillögu til frekari umræðu.
Tuttugasta og þriðja allsherj-
arþingið samþykkti éinróma
ályktun, sem ísland bar fram
ásamt mörgum öðrum með-
flutningsmönnum, þess efnis,
að framkvæmdastjóra Samein-
uðu þjóðanna skyldi falið að
semja álitsgerð varðandi ráð-
stafanir og reglur um að hindra
mengun hafsins, sem gæti haft
skaðleg áhrif á fiskistofna og
aðrar lífverur í sjónum. Það
mun engum koma á óvart, að
ríkisstjórn íslands skuli hafa
sérstakan áhuga á þessu máli,
þegar þess er gætt, að fiskveið-
ar hafa um langt skeið verið
aðalatvinnuvegur íslenzku þjóð
arinnar. Það var ríkisstjórn
minni mikil ánægja, hve al-
mennt fylgi þessi ályktunar-
tillaga hlaut á vettvangi Sam-
einuðu þjóðanna. Eátt af höfuð-
viðfangsefnum á sviði náttúru-
verndar er að vinna að því að
koma á haldgóðurri alþjóða-
samningi um varnir gegn hvers
kyns mengun hafsins, án tillits
til þess, hvert hún á rót sína
að rekja. Slíkur samningur er
ekki til í dag, en nýleg slys
og óhöpp í sambandi við
vinnslu á hafsbotni sýna og
sanna, að tímabært er orðið að
koma á slíkum samningi. Full-
ástæða er því til, að bæði hafs-
botnsnefndin, alþjóðasiglinga-
málastofnunin og alþjóðlegar
vísindastofnanir, sem fást við
mengunarvandamálið, gefi þess
ari hlið málsins sérstakan
gaum, þannig að takast megi
í náinni framtið að ná sam-
komulagi um víðtækan alþjóða
samning um varnir gegn
mengun hafsins.
HAGNÝTING OG
VERNDUN LÍFRÆNNA
AUÐÆFA HAFSINS
Ég kem nú, frú forseti, að
öðrum þætti varðandi hafið og
auðæfi þess, sem jafnan er of-
arlega í huga ríkisstjórnar minn
ar. Það er vandamálið um
vernd hinna lífrænu auðæfa
hafsins, með sérstakri hliðsjón
af þörf og hagsmunum strand-
ríkja þeirra, sem efnahagslega
eru mjög háð fiskveiðum.
Á tuttugasta og þriðja alls-
herjarþingi flutti sendinefnd
íslands, ásarnt sendinefndum
nokkurra annarra ríkja, álykt-
unartillögu um hagnýtingu og
verndun lífrænna auðlinda hafs
ins. Var sú tillaga samþykkt
samhljóða. ’Samkvæmt henni
voru ríkisstjórnir hvattar til
þess að auka samvinu sína um
bagnýtingu, vernd og ræktun
fiskistofna og annarra lífrænna
auðlinda hafsins, og sérstofn-
unum Sameinuðu þjóðanna var
bent á að auka og skipuleggja
betur alþjóðasamvinnu á þessu
sviði. Samkvæmt ályktuninni
ber framkvæmdastjóra SÞ að
gefa skýrslu um framvindu
þessara mála til tuttugasta og
fimmta allsherjarþings, næsta
haust.
Þetta er mikilsvert skref í
áttina að haldbetri verndun og
skynsamlegri hagnýtingu hinna
ómetanlegu auðlinda hafsins.
Það er þó jafnframt sannfær-
ing ríkisstjórnar minnar, að
frekari aðgerða sé þörf til þess
að tryggja strandríki sanngjarn
an og réttlátan skerf þeirra
auðæfa, s.em veiðast undan
ströndum þess.
Ef litið er á þróun veiða á
hafinu á þeim miðum, sem mest
eru nýtt, blasir við dökk mynd
og ískyggileg. Ég þarf ekki að
rekja hér hina sorglegu sögu
hvalveiðanna, sem endað hafa
nálega í útrýmingu stórhvela,
en hún er ljóst dæmi þess,
hvert stefnir í fiskveiðum
heims, ef ekki verður komið á
skynsamiegri stjórn og eftirliti
með þeim veiðum. Fiskveiðar
í Norðuratlantshafi eru t.d. enn
mikilvægari en hvalveiðarnar
voru í Suðurhöfum. Nýlegar
tölur sýna, að auknar veiðar á
Norðuratlantshafi hafa leitt til
ofveiði, þannig að nú þegar er
gengið ískyggilega á suma fiski
stofna. Svo mikil eru brögð að
ofveiðinni, að þegar hafa kom-
ið fram tillögur um að koma
á takmörkun veiða með ströngu
kvótakerfi.
Þetta er uggvænleg þróun
fyrir þjóðir eins og íslendinga,
sem eiga hér um bil alla af-
komu sína undir fiskveiðum.
Það er því eðlilegt, er við stönd
um andspænis þeirri nauðsyn
að takmarka til muna heildar-
veiði á tilteknum svæðum, að
þjóðir, sem bókstaflega lifa á
sjávarútvegi, telji það sann-
girnismál, að þær fái sérstök
forréttindi á fiskimiðunum, sem
Húsmæður!
Gerið svo vel að Mta inn. — Matvörumark-
aðurinn er opinn til kl. 10 á kvöldin.
Munið hið lága vöruverð.
VÖRUSKEMMAN GRETTISGÖTU 2
ÚTBOÐ
Vegagerð ríkisins óskar eftir tilíboðum í gerð
undirbyggingar Vesturlandsvegar um Eil-
iðaá og Ártúnsbrekku.
Útboðsgögn eru afhent á Vegamáiaskrifistof-
unni, Borgartúni 7, frá kl. 14, miðvikudaginn
24. þ.m., gegn 3000 króna sfcilatryggimgu.
Vegagerð ríkisins.
STÝRIMENN
Atvinnulausir stýrimenn, hafið 'samband
strax við skrifstofu Skipstjóra- og ®týri-
mannafélagsins Öldunnar að Bárugötu 11,
sími 23476.
Listahátíð í Reykjavík
efnir til samkeppni um hljómsveitariverk í
tilefni af opnun fyrstu 'IMahátíðar í Reykja-
vík sumarið 1970.
Ein verðlaun verða veitt að upphæð kr. 100.
000,00 (eitt hundrað þúsunldl krónur).
Skilafrestur er til 1. apríl 1970.
Upplýsingar og regllur varðandi keppnina eru
gefnar á skrifstofu Norræna hússins.
Framkvæmdastjórnin.
liggja utan við núverandi fisk-
veiðilögsögu þeirra. Að öðrum
kosti standa þær andspænis
efnahagslegu hruni. Hér er um
að ræða aðeins örfáar þjóðir,
sem svona er ástatt um. Séu
þeim veitt sérréttindi á þessu
sviði, ætti það ekki að þurfa
að stofna í hættu alþjóðahags-
munum varðandi frjálsan rétt
til fiskveiða á úthafinu.
Genfarsamningurinn frá 1958
um fiskveiðar og vernd fiski-
stofna á úthafinu veitir strand-
ríkjum engin slík sérréttindi á
fiskimiðunum fyrir utan hina
eiginlegu fiskveiðilögsögu. Én
fyrir ellefu árum síðan var á-
standið í fiskveiðum heims allt
annað en það er í dag. í aug-
um margra þeirra ríkja, sem
tóku þátt í Genfarráðstefnunni,
virtist þá ekki vera nein þörf
fyrir slík sérréttindi strand-
ríkja. Nú er ástandið hins veg-
ar gjörbreytt, eins og ég hef
bent á. Að áliti ríkisstjórnar
minnar ber því bráða nauðsyn
til að setja slíkar reglur, inn-
an vébanda Sameinuðu þjóð-
anna, er tryggi það, að þjóðir,
sem byggja afkomu sína að
mestu leyti á fiskveiðum, geti
notfært sér fiskimiðin undan
ströndum sínum eftir því, sem
þörf íbúanna krefur. Það er
skoðun okkar, að slík ákvæði
séu aðeins réttmæt staðfesting
á rétti allra þjóða, stórra sem
smárra, til mannsæmandi lífs-
kjara, en sá réttur er einn af
hornsteinum samstarfs Sam>-
einuðu þjóðanna á sviði efna-
hagsmála.
Næsta haust, er málið um
auðæfi hafsins verður aftur á
dagskrá allsherj arþingsins, von-
umst við til að geta lagt fram
ákveðnar tillögur um aðgerðir
Sameinuðu þjóðanna í þessu
mikilvæga máli.
Ég þakka yður, frú forsetL
(Ræðan var flutt þriðjudag-
inn 23. september .— milli
fyrirsagnir eru blaðsins).
Nasses hress á nf
KAIRÓ. — Fimmtudag.
□ Nasser, forseti Egypta-
lands, er nú talinn heilbrig'ð-
ur aftur eftir inflúenzuna, sem
herjaði á hann og varð til þess
að hann varð af aflýsa öllum
viðtölum og fundum. Hann er
þó ekki farinn að gegna starfi
að fullu aftur.