Vísir - 30.08.1975, Blaðsíða 7

Visir. Laugardagur 30. ágúst 1975
7
ÚTVARP OG MÖGULEIKAR
ÞESS SEM FJÖLMKMLS
rœtt við Ingólf Margeirsson og Lórus Óskarsson sem hafa haft umsjón með „Hólftímanum"
í sumar og vakið athygli fyrir skemmtilegar nýjungar
Lárus: Hér á landi hefur sú
skoðun rikt, að gott útvarpsefni
væri gott ljóð, lesið upp af góð-
um upplesara. Þannig hefur
miðillinn verið nýttur til
skamms tima, að yfirbragð
dagskrárinnar hefur verið allt
of þungt og hátiðlegt. Þó hafa
komið fram tveir eða þrir
menn sem hafa bryddað upp á
ýmsum nýjungum. Má þar
nefna menn eins og Pál Heiðar
Jónsson og Gylfa Gislason.
Ingólfur: Einnig hefur útvarpið
verið notað allt of mikið sem
miðill, sem sendir út alls konar
upplýsingar og fróðleik, án þess
að fólk hafi tækifæri á að svara
á móti. Þó hafa verið reyndar
hér „beinar linur”, þannig að
fólk hefur haft möguleika á að
tjá sig um hin ýmsu málefni. 1
leiöinni hafa stjórnendur við-
komandi þáttar fengið gagn-
rýni, sem er nauðsynleg öðru
hverju, svo að útvarpsfólk fari
ekki að slá slöku við.
Útvarp þarf að vera — eins og
allir fjölmiðlar — opið i báða
enda, þ.e. það þarf að endur-
spegla skoðanir dagskrár-
gerðarmanna jafnt sem hlust
enda. 011 fjölmiðlun þarf þvi að
hafa tveggja átta samband
(two way communication) ef
svo má segja, til þess að auka
áhuga almennings á þessum
fjölmiðli. Dagblöðin eiga lika
sök á áhugaleysi og aðhalds-
leysi útvarps- og sjónvarps-
manna. Þau þyrftu að hafa fast-
an dálk, sem gagnrýndi efni
rikisfjölmiðlanna. Slikt eflir
metnað dagskrárgerðarmanna
og vekur áhuga almennings á
þessum miðlum.
Menntað og
betur launað
dagskrárgerðarfólk
Lárus: Það, sem vantar á út-
varpið, er menntað dagskrár-
gerðarfólk, sem vinnur dag-
skrána. Útvarpsráð ætti hvergi
að koma þar nærri, þvi að i
ýmsum tilfellum geta þeir, sem
sitja i útvarpsráði, virkað sem
allsherjar dragbitur á dag-
skrárgerðarfólk. Þennan mögu-
leika finnst mér verði að útiloka
eins og gert hefur verið viðast
erlendis. Þar er útvarpsráð
aðili, sem veitir aðhald þannig,
að dagskrárgerðarfólk veit, að
það eru einhverjir aðilar, sem
geta fellt áfellisdóm, ef það ger-
ir sig brotlegt um fádæma hlut
drægni eða þvi' um likt.
Ingólfur: Hér á landi er mikið af
ágætu útvarpsfólki, sem gæti
gert góðar dagskrár, en þetta
fólk hefur ekki efni á þvi að
vinna fyrir útvarpið, þvi að
launin eru svo lág. Vissir hópar
eru reyndar sæmilega launaðir,
það er fólk, sem er i stéttar-
félögum eins og leikarar óg rit-
höfundar. En lausráðið fólk,
sem vill gera skemmtilega
hluti, er yfirleitt fremur illa
borgað. Tekjuskiptingin milli
hópa,sem vinna við útvarpið, er
þvi mjög óréttlát.
Þetta þýðir, aö lausráðið fólk
verður aö hafa aöra vinnu sam-
tlmis. Getur það haft þær af-
leiðingar, að menn kasti til
höndunum við dagskrárgerðina,
ef hún er aðeins Ihlaupavinna.
Lárus: Niðri i útvarpi er mikið
af umfram-fólki, sem ekki er
nógu vel nýtt að okkar mati.
Auk þess elur stofnunin hjá sér
menn, sem helzt vilja engu
breyta. Það er mjög hættulegt,
að menn sitji of lengi I sömu
stöðu. Þetta á sérstaklega við
um ýmsa yfirmenn, þvi að þess-
ir menn verða að vera móttæki-
legir fyrir nýjungum og koma
sjálfir fram meö eitthvað nýtt af
nálinni.
Það er auðvitað alltaf auð-
veldast að láta hlutina rúlla
áfram eins og þeir hafa gert
hingað til, i stað þess að fitja
upp á nýjungum, sem gætu haft
I för með sér gagnrýni og aukn-
ingu á vinnuálagi.
Við teljum það spor i rétta átt,
að tónlistarstjóri og leiklistar-
stjóri eru aðeins ráðnir til fjög-
urra ára i senn.
Ingólfur: Það er engin sam-
vinna milli þeirra aðila, sem sjá
um dagskrárgerð. Til dæmis
væri æskilegt að hafa vikulega
fundi, þar sem rætt er um það,
sem efster á baugi hverju sinni
og hvaða efni væri athyglisvert
viöfangsefni. Einnig gæti fólk
gagnrýnt dagskrárgerð, hvert
hjá öðru.
Lárus: Það virðist vera mjög
erfitt að koma hugmyndum sin-
um um breytingar á dagskrár-
forminu i gegn. Til dæmis kom-
um við með þá uppástungu að
skjóta inn auglýsingum i hina
ýmsu útvarpsþætti, einkum þá,
sem eru á sama tima og sjón-
varpið. Þessar auglýsingar
gætu verið á undan tilkynning-
um eða fréttum — eða milli
þátta. Sllk kynning gæti vakið
áhuga fólks á viðkomandi þætti.
Ekki var tekið undir þessa til-
lögu okkar. Hefur okkur verið
tjáð af ýmsum aðilum, sem
vinna innan útvarps og sjón-
varps, að til þess að einhverjar
breytingar geti átt sér stað,
veröi nýjar hugmyndir að hafa
komið fram innan stofnunarinn-
ar en ekki utan hennar.
Er hægt að vera
hlutlaus við gerð
dagskrár i útvarpinu?
Lárus: Sérhver þáttur verður
að okkar mati að hafa einhvern
tilgang. Spurning er, hver sá til-
gangur á að vera. Til dæmis
getur tilgangurinn verið sá að
vekja umræðu, skemmta fólki
o.s.frv. Góður þáttur er sá, sem
nær markmiði sinu. Það er
einnig sama, hvaða markmið
þáttur hefur. Hann hefur alltaf
einhvem boðskap.
Ingólfur: Þegar við gerum
þætti, tökum við alltaf afstöðu
til verkefnisins, sem við erum
að fást við — og reynum að láta
þessa afstöðu koma fram i
þættinum.
Lárus: Tökum dæmi. Ef við
ætluðum að gera þátt um her-
stöövamálið og hefðum þá af-
stöðu að vera á móti her i land-
inu, þá mundum við gera þátt,
þar sem öll sjónarmið kæmu
fram. En eins og eðlilegt er, þá
erum við næmari fyrir þvi, að
ekki sé hallað á okkar skoðun á
málinu.
Þó að við séum ekki að gera
beinan áróðursþátt, þá getum
við aldrei útilokaö, að þátturinn
verði dálitið jákvæðari fyrir
þannmálstað, sem við trúum á.
Ég sé ekkert athugavert við
þetta. Það á ekki að vera
þannig, að hver einasti þáttur sé
hlutlaus, heldur á millinn sem
slikur að vera hlutlaus. Það er
ekki hægt að biðja alla, sem
starfa við útvarp, að segja ekki
neitt.
Ingólfur: 1 þriðju grein útvarps-
laganna kemur fram, að út-
varpið á að vera hlutlaust og
virða tjáningarfrelsi. Það er i
þessari grein, sem kemur fram
augljós þversögn. Það má ekki
segja of mikið, en samtimis
verður útvarpið að virða tján-
ingarfrelsi einstaklinganna,
sem vinna við þaö.
Lengi framan af, þá hefur
tiðkazt ritskoðun, og þættir
klipptir til að vinza úr það, sem
má heyrast og ekki heyrast.
Þættir hafa einnig verið
bannaðir. Þetta er orðið mjög
sjaldgæft núna. Við höfum ekki
yfir neinu að kvarta i þessum
efnum'
Þegar við byrjuðum með okk-
ar þætti, þá var Páll Heiðar
Jónsson fenginn til að hlusta á
fyrsta þáttinn og leggja mat á
hann, væntanlega frá gæða-
sjónarmiði og fleiru. Eftir þetta
vorum við afgreiddir ,,allt i
lagi” frá hendi stofnunarinnar.
Lárus: t þáttum okkar höfum
við ekki gengið fram af fólki al-
mennt. Það eru ef til vill minni
þrýstihópar, sem hefðu viljað
hafa hönd i bagga með þvi, sem
sent var út. Það er mjög eðli-
legt, að einhver verði óánægður,
þegar tekið er á viðkvæmum
málum.
Ingólfur: Við höfum alltaf þaö
„vinnuprinsipp” að klippa
aldrei viðtöl þannig, að þau
komi brengluð út. Það væri
heldur ekki hægt að vinna við
gerð útvarpsþáttar nema fram-
fylgja þessum „prinsippum”,
þvi að það þýddi annars ekki aö
biðja fólk að koma i viðtöl.
Ingólfur: Það er ekki nóg aö
skila frá sér forvitnilegum og
greinargóðum þætti, ef enginn
nennir að hlusta á hann. Mikil-
vægt er, að allar tæknibrellur og
„tricks” hafi ákveðinn tilgang.
Ekki aðeins þann að æsa fólk
upp, heldur til að undirstrika
viss atriði og koma hugsuninni á
bak við viðfangsefnið skýrt
fram.
Frjálst útvarp —
Landshlutaútvarp
Lárus: Ef útvarp yrði gefið
frjálst — eins og til dæmis i
Bandarikjunum, þá er það vitað
mál, að útvarpið yrði eins konar
auglýsingastofnun fyrir fjár-
sterka aðila. Milli auglýsing-
anna yrði leikin létt músik, til
að ná til fólksips með hvers kyns
áróður.
1 stað þess ætti Rikisútvarpið
að beita sér fyrir þvi, að lands-
hlutarnir fengju sinar útvarps-
stöðvar, til þess að gera útvarp-
ið að virkari þátttakanda i lifi
fólks.
Hægt væri að hafa þriggja
tima útsendingu á dag. Efnið
gæti verið mjög margvislegt,
fréttir úr „plássinu” eða eins
konar „hlustendur hafa orðið”.
Gæti fólk hringt i útvarpið og
rætt um öll möguleg og ómögu-
leg vandamál og sagt frá ýms-
um merkilegum og skemmti-
legum hlutum.
Ingólfur: Það er ekki þar með
sagt, að við viljum setja upp út-
varpsstöði hverju „smáplássi”,
heldur yrði ágætt að byrja með
eina útvarpsstöð fyrir sérhvern
landsfjórðung.
Samræma dagskrána
betur lifnaðar-
háttum fólks
Ingólfur: Mér finnst athyglis-
vert, að Rikisútvarpið virðist
ekki gera sér grein fyrir venju-
legum lifnaðarháttum fólks og
miöa útsendingar sinar við þá.
Til dæmis um miðjan dag og á
morgnana dæla þeir yfir lands-
lýö klassiskri tónlist, einnig er
vafasamt að fólk vilji hlýða á
messur á hverjum sunnudags-
morgni. Auk þess finnst mér
helgardagskráin of þung. það
má vel sameina fræðslu og
skemmtun.
Það hefur oft hvarflað að mér,
hvort útvarpiö hafi gefizt
upp sem samkeppnisaðili við
sjónvarpið.
Einnig finnst mér litil sam-
ræming i útvarpi og sjónvarpi á
flutningi efnis. En samvinna
milli þessara aðila um tima-
setningu hinna ýmsu þátta
þyrfti að vera betri til að koma
i veg fyrir, að þeir flytji spenn-
andi efni samtimis.
Lárus: Að lokum vildum við
segja þetta: Það hefur reynzt
ýmsum, sem vinna hjá rikisfjöl-
miðlunum, erfitt að gagnrýna
þessar stofnanir, en það er mjög
slæmt. Við treystum þvi, að
fólk, sem við höfum unnið með,
geti tekið þessari gagnrýni án
þess að fyrtast.
— HE