Lesbók Morgunblaðsins - 18.11.1945, Qupperneq 11
r
LESBÖK MORGUNBLAÐSINS
5G9
« *■ ' ^ *53T-y
Viðeyjarstofan og kirkjan.
rituð var af velvild og skilningi.
Kynntust þeir Iíorrebow og Skúli
en þeir áttu báðir búsetu á Bessa-
stöðum. og tókst með þeim hin á-
gætasta vinátta. Ræddu þeir mjög
um heill og framtíð íslands, sem
einnig var Ilorrebow hið mesta á-
hugamál og taldi hann, að Island
ætti að geta blómgast eins vel og
Noregur. 1 skýrslu sinni til stjórn-
arinnar segist Ilorrebo'W: ..Hafa
hitt marga skynsama menn á þing-
inu og hafi þeir flestir örvænt um
hag landsins, en Skúli Magnúss. fó
geti hafi þó haft betri vonir“. Segir
hann að þeir hafi búið saman á
Bessastöðum. Einnig víkur hann
að endurbótum á skólamálum, og,
telur mikla þörf á að læknaskóla
sje komið hjer á fót, því mjög brýn
nauðsyn sje á lækningafróðum
mönnum. — Tókst Skúla að koma
því til leiðar að Bjarni Pálsson
var skipaður fyrsti landlæknir hjer
árið 1760 og var honum jafnframt
falið að reka lyfjaverslun og kenna
lækningafræði. Svo einnig á þessu
sviði voru upphafssporin stigin fyr-
ir atbeína Skúla fógeta.
Einn var sá maður, sem ekki gast
vel að vináttu þeirra Skúla og
HoreboW; var það Pingel amtmað-
ur. Nýddi hann Horrebow miskunn-
arlaust, enda hafði hann orðið fyrir
því óláni að komast í sjóðþurð, og
varð af þeim sökum að láta af dóm-
ara-embætti í hæstarjetti Kaup-
mannahafnar.
Ráðguðust þeir Skúli og Horrebow
mjög um hugmyndir þær, sem urðu
grundvöllur „Innrjettinganna". —■
En Pingel taldi það alt hina mestu
fásinnu, og vildi koma öllu þessu
ráðabruggi fyrir kattarnef. Einnig
ætlaði hann að koma í veg fyrir
að Skúli færi utan. málum þessum
til framdráttar. En er það tókst
ekki, greip hann til þess ráðs, að
rita Ochsen greifa, stiftamtmanni,
brjef dags. 13. sept. 1751. — Getur
Pingel þess í brjefinu, að þeir Skúli
og Ilorrebow sjeu orðnir mestu mát
ar, enda sje líkt á komið með þeim,
þar eð báðir sjeu raupsamir glamr-
arar. ’Ætli Skúli nú að f&gla, og
bera upp við stjórnina „undarlegar
uppástungur". Biður Pingel þess
innfjálgur mjög, að stiftamtmaður
komi í veg fyrir að Skúla takist að
„svíkja“ fje út úr stjórninni. Enda
sje það sitt, en ekki þeirra ,fjelaga‘
að bera upp allar framfara uppá-
stungur. Segir hann að Ilorrebow
hafi stórspilt Skúla: „sem áður hafi
verið skynsamur og viðfeldipn mað-
ur“ og telur að rjettast muni vera
„að fylgja þeirri gomlu reglu, að
láta ekki íslendinga komast til
hárra metorða eða embætta. Því
þessi maður er, síðan hailn varð
landfógeti orðinn svo hrokafullur,
eins og hann væri orðinn eitthvað
ógnarmikið, í stuttu máli hann er
orðinn alveg umsnúinn“.
Sýnir þetta gjörla hugarfar Ping-
els í garð Islendinga. Þó má geta
þess, honum til afsökunar að hann
var maður illa stæður fjárhags-
lega, og var alveg í vasa kaupmanna
og háður vilja þeirra. Og gætu
þessi „notalegheit“ verið frá þeim
runnin.
Skúli fer á konungsfund.
Urðu þeir Skúli og HorreboW
samskipa utan með Eyrarbakks-
skipi um haustið 1751, lil að vinna