Lesbók Morgunblaðsins - 31.12.1946, Blaðsíða 12

I
MILJÓNAM/ERINGAR
(RÚSSLANDI
528
forvitni minni í skefjum. Jeg sagði
því aðeins og hálf-vandræðalega:
„Nú er mjög kalt“.
Hann svaraði kurteislega: „Þó ekki
jafn kalt og verið hefir í vetur“.
Þá varð þögn. Mjer varð litið á litlu
stúlkuna. Hún starði altaf á okkur
bláu augunum sínum. „Striðið?“
sagði jeg og leit ekki af henni.
„Já, stríðið“, sagði hann. „Sama
sprengjan drap bæði móður hennar
og föður".
Aftur varð þögn.
„Komið þjer oft hingað?“ spurði
jeg svo, en iðraðist þess samstundis.
En hann þyktist ekki af spurning-
unni.
,,Já, jeg fer hingað á hverjum degi
— til þess að biðjast fyrir“. Svo brosti
hann lítið eitt. ,.Og jeg fer hingað
líka til þess að láta guð vita að við
erum ekki reið við hann".
Þessu gat jeg ekki svarað. Og á
meðan jeg stóð þarna þögull, hnepti
hann að sjer jakkanum, greip vagn-
kjálkana, broMi ofurlítið og laut höfði
kurteislega til kveðju. Svo ók hann
barninu út í myrkrið.
Um leið og þau voru farin greip
mig innileg löngun til þess að veita
þeim eftirför. Mig langaði til þess að
hjáfþa þeim, gefa j>eim peninga, klæða
mig úr hlýja frakkanum mínurrt úti
á götu og fá þeim hann; gefa þeim
til þess að sýna hvað jcg gæti.
En það var sem jeg væri negldur
niður. Jeg vissi að þau voru ekki hin
einu, sem ekki er hægt að hjálpa með
venjulegri góðgerðasemi, og að þau
mundu neita áð þiggja það. sím-jeg
gæti boðið þeim. Þetta var líka á hinn
veginn, því að þau höfðu gefið mjer.
Þau, sem höfðu mist alt, Ijetu ekki
bugast, og þau heldu trú sinni. Mjer
varð undarlega í skapi. En nú var
það hvorki gremja, nje áhyggjur út
af þeim smámunum, sem jeg varð að
fara á mis. Nú var það meðaumkun,
sem hafði gripið mig og svo minkaðist
•jeg mín niður fyrir allar hellur.
Rigningunni var lokið. En jeg stóð
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
Það er ekki rjett, sem ýmsir halda,
að engir auðkýfingar sje til í Sovjet-
ríkjunum, og að tekjur manna sje þar
yfirleitt eins. Tekjur seni nema
100.000 rúblum á ári og jafnvel yfir
miljón, eru alls ekki óalgengar. Sam-
kvæmt skýrslum, sem gefnar voru út
fyrir stríðið, voru rúmlega 30 mil-
jónamæringar í Moskvu einni (og þá
er miðað við rúblur, sem jafngilda
rúmlega 1 shilling enskum).
Fyrir stríðið var Alexei Tolstoi,
frændi skáldsins Leo Tolstoi, auðug-
asti maður í Sovjetríkjunum. Hann
er nú nýlátinn. Hann varð heims-
frægur fyrir sögur sínar um Pjetur
mikla. Fyrir einkarjettinn að kvik-
mynda þær sögur, mun stjórnin hafa
greitt honum 3 miljónir rúbla. Bækur
hans voru gefnar út í miljónum eint.,
og auk þess fjekk hann tvisvar sinn-
um bókmenritaverðlaun, 200.000 nibl-
ur í hvort skifti. Þessi Sovjet-Krösus
átti skrautlegar hallir með bílum og
þjónustufólki í Leningrad, Moskva,
Krím og í Kákasus. Veislur j)ær, sem
hann hélt, voru frægar um öll Sovjet-
ríkin.
Annar margra miljónari, er rit-
höfundurinn ðlichael Sholokhov. Af
bók hans „Lygn streymir Don“ seld-
ust 10 miljónir eintaka í líússlandi,
en auk þess hefir hún verið þýdd á
mörg önnur tungumál. Hann er ólíkur
Tolstoi í því, að hann berst injög
kyr nokkra stund. Svo sneri jeg við
og gekk inn í kirkjuna aftur og að
litla kertaljósinu, sem logaði glatt hjá
hliðaraltarinu. Nú var kirkjan ekki
lengur tóm. Hjer var ljós í borg, sem
lögð var í auðn. En á meðan það
logaði fanst mjer að heimurinn. ætti
viðreisnarvon.
lítt á, og hefst mest við í heimaþorpi
sínu, Vesjenskaia hjá Don.
Þá hafa kvikmyndamenn eins og
Eisenstein og Pudovkin engar smá-
ræðis tekjur. Söngvarinn Koslovski
fær stundum 15.000 rúblur fyrir að
syngja eitt kvöld í ríkisóperunni í
Moskva. Einu sinni hóf Pravda árás
á hann fyrir það hvað hann tæki
mikil laun. En þá hætti hann að
syngja og sat heima þangað til hann
var beðinn að koma ^ftur að óper-
unni. Varð stjórnin nú að borga hon-
um hvað sem hann setti upp, því að
hún gat engan fengið, er komið gæti
í hans stað.
Fyrir 1934 höfðu iðjuhöldarnir ekki
mikil völd nj'e miklar tekjur, því að
}>eir voru þá aðeins formenn í hinum
margumtöluðu verklýðsráðum. (En
þegar Stalin stofnsetti „eins manns
framkvæmdarstjórn“, og ákvað að á-
byrgðin skyldi hvíla á herðum for-
stjóranna, þá gerðust iðjuhöldarnir
miklir valdamenii. Tekjur þeirra eru
að vísu ákveðnar aðelns 5000 rúblur
á ári, en svo fá þeir þóknun, ákveðinn
hundraðshluta af öllu því, sem fram-
leitt er undir þeirra umsjá.
Eigi má heldur gleyma því, að hátt-
settir herforingjar hafa stórtekjur. Og
í stríðinu hafa þeir komist svo langt,
að jafna iná þeim við marskálka
Napoleons. Heiðursmerkjum, heiðurs-
gjöfum og alls konar gjöfum ringdi
yfir þá. Og nú hafa,þeir 3000—5000
rúblur í laun á mánuði hverjum.
Vjelfræðingar og vísindamenn eru
ekki heldur á flæðiskeri staddir. Má
þar t. d. nefna flugvjelasjerfræðing-
ana Ilyusckin, Lavoshkin og Yakov-
lev. Og þá ekki síður Degtyarev, sem
fann upp „málpípu Stalins“, nýa teg-
und af vjelbyssu. Allir þessir menn
hafa fengið Stalins-verðlaunin tví-
«