Alþýðublaðið - 17.12.1983, Blaðsíða 4

4
Laugardagur 17. desember 1983
Hugvekja eftir Gunnlaug Stefánsson
Vakið, gcetið að,
tíminn er í nánd
Texti Mark 13.32-37
Predikun í brauðmessu HK í út-
varpi
sunnudaginn 4.12 ’83 Texti Mark.
13.32-37
„Vaknið, gætið að, tíminn er í
nánd, uppgjörið er á næsta leiti, við
vitum ekki hvenær sú úrslitastund
rennur upp. Verum því í viðbragðs-
stöðu, höldum vöku á vaktinni" —
Á þessi boðskapur eitthvert erindi
við okkur nú. Eru þetta einhver orð
í tíma töluð. Vitum við ekki mæta
vel að senn líður að jólum, Kristur
er að koma í heiminn. Ber nokkra
þörf til að hafa áhyggjur af að ekki
sé vel á málefnum vakningarinnar
haldið. Þó þeir þarna í Betlehem
forðum hafi ekki skynjað fyllingu
tímans, þá vitum við betur og
undirbúum dýrðlegan fagnað
okkur til handa, til heiðurs frelsar-
anum, ekki með fjárhússbrag,
heldur með þeim veglegustu háttum
sem konungi sæmir.
Það eru óvænt tíðindi í nánd.
Eða er það svo. Segir ekki almanak-
ið að þann 24. desember skuli
undirbúningi komunnar Iokið, því
þann dag muni opinber heimsókn
konungsins hefjast og standa að
minnsta kosti í þrjá daga. Mun
þessi heimsókn konungsins á árinu
1983 marka einhver sérstök tíma-
mót. Bindum við einhverjar vonir
við þessa heimsókn nú fremur en
áður. Og hver verður dagskrá heim-
sóknarinnar? Hvað ætluðum við
að ræða við konunginn meðan á
heimsókninni stendur.? Hvað
ætlum við að sýna honum? T.d.
nýjustu framfarirnar í öryggis- og
tryggingarmálunum, kjarnorku-
vopnin sem tryggja líf í stað dauða?
Kannski við bjóðum honum að vera
viðstaddan vígsluhátíðina í tilefni
af uppsetningu kjarnaflauganna í
Evrópu nú fyrir jólin. Eða munum
við horfa okkur nær. Sýna honum
alla þá skuttogara okkar sem
bundnir eru við bryggju og hættir
eru veiðum eða frystihúsin, sem bú-
ið er að loka, eða þessi gjöfulu
fiskimið sem okkur var trúað fyrir
en höfum ofveitt. Eða munum við
fara með konunginn í stóru birgða-
geymslurnar þar sem ofveiðin
liggur, fiskurinn maturinn, sem
þeir þarna úti í hinum fjarlægu
iöndum hafa ekki efni á að kaupa.
Eða munum við fara með konung-
inn á Þjóðhagsstofnunina til að
gera honum grein fyrir dugnaði
þjóðarinnar í skuldasláttu, að
skuldir þjóðarinnar nemi nú yfir
50% af þjóðarframleiðslu.
Ég var hungraður og
fáklæddur
En ef konungurinn spyr, ég var
hungraður og fáklæddur, hafið þið
gefið mér aö borða og föt til að
klæðast ’’ Hverju er til að svara?
Auðvitað sýnúm við honum jóla-
borðið okkar, krásirnar og veislu-
föngin. Nog fyrir þig að eta og
drekka auk dýrindis veiðsluklæða
sem konungi einum hæfir. En ef
hann spyr, hafið þið gert þetta
einum minna minnstu bræðra?
Hverju er þá til að svara. Að tuttugu
börn deyi úr hungri á hverri mínútu
sem líður. Eða eigum við að segja
honum hug okkar. Það þýði ekkert
að hjálpa þessum fátæku aum-
ingjum af því að þeir hafi ekki vit á
að hjálpa sér sjálfir. Þetta hjálpar-
starf er gagnslaust, hjálpin kemst
ekki til skila, eða það er svo mikil
fólksfjölgun í heiminum að jörðin
getur tæpast brauðfætt svo marga.
Mun konungurinn þá svara. Var
jörðin of lítil og auðlindirnar of
rýrar sem ég fól ykkur til umsjár.
Nei, hér verðum við að breyta um
umræðuefni við konunginn, tala
um annáð, vekja athygli hans á því
sem við höfum gert vel, gleðja kon-
unginn, sýna honum hvað við ís-
lendingar höfum lagt á okkur sér-
staklega vegna þriggja daga opin-
berrar heimsóknar hans til lands-
ins. Og þar er af nógu að taka.
Fjórar milljónir á dag
Varstu ekki að biðja okkur að
vaka, vera vel vakandi á verðinum,
undirbúa heimsóknina gaumgæfi-
lega. Enginn getur ásakað okkur
um, að málefni vakningarinnar
hafi ekki verið í góðum höndum nú
fyrir þessi jól. Við lögðum það á
okkur að eyða fjórum milljónum á
dag í auglýsingar í fjölmiðlum
vegna komu þinnar í heiminn.
Fjórar milljónir á dag í fjórar vikur
þér til heiðurs, vörðum við, ískensk
þjóð, í auglýsingar í stærstu fjöl-
miðlunum. Þetta er kostnaður er
nemur fimmhundruð krónum á
hvert íslenskt mannsbarn, eða tvö
þúsund krónum á hverja fjögurra
manna fjölskyldu í fjórar vikur
fyrir jól. Og þetta leggjum við á
okkur þín vegna, kóngur klár, með
bros á vör, þrátt fyrir allar þessar
þrengingar sem við ræddum áðan.
Hundrað og tuttugu milljónir í aug-
lýsingar fyrir jólin. Er það ekki tí-
föld ársaðstoð íslenska ríkisvalds-
ins til þróunarmála, til hjálpar
hungruðum og þjáðum. Jú, mál-
efni vakningarinnar hafa verið í
góðum höndum, við höfum undir-
búið heimsókn þína með kostum og
kynjum.
Vöknum, það er kallað. Konung-
urinn er að koma. Flýtum okkur,
það dugar ekki að sofa á verðinum
þegar konungurinn er að koma.
Nei, þetta var plat, það var ekki
konungurinn sem var að koma, það
er ekki nema 4. desember í dag,
hann kemur ekki fyrr en 24. desem-
ber. Þetta var bara einhver sending
frá Hjálparstofnun kirkjunnar, ein-
hver söfnunarbaukur og fréttabréf,
þú veist, alltaf þetta venjulega fyrir
jólin, safna peningum fyrir þessa
hungruðu, þú veist, eitthvað hjálp-
arstarf. Það væri nær að við færum
að hjálpa okkur sjálfum en að vera
senda alltaf þessa hjálp eitthvað út
í heim. Já, og ekki vanþörf á þegar
við þurf um að eyða fjórum milljón-
um á dag í auglýsingar til þess að
við skynjum örugglega hvar þörfin
er brýnust, hverju við þurfum að
bæta við.
Og almanakið segir, að konung-
urinn komi 24. desember. Það
dregur nær jólum og fjörið að auk-
ast í jólaundirbúningnum. Ekkert
má á vanta svo fagna megi kon-
ungnum á dýrðlegan hátt.
Það hefur verið fastur þáttur í
starfi kirkjunnar fyrir jólin að
reyna að vekja fólk til umhugsunar
og þátttöku í kjörum þess fjölda
fólks sem þekkir ekki önnur kjör en
þau sem tengjast hungri, þjáning-
um og dauða. Fyrir þessi jól mun
Hjálparstofnun kirkjunnar gangast
fyrir landssöfnun. „Brauð handa
hungruðum heimií' Gefum þjáðum
von. Hjálparstofnunin mun senda
inn á hvert heimili litla sendingu.
Innihald sendingarinnar er lítill
söfnunarbaukur ásamt stuttu
fréttabréfi sem fjallar um verkefni
hjálparstarfs kirkjunnar. Með þess-
ari sendingu vill kirkjan minna
okkur á að gleyma ekki hinum
minnstu bræðrum og systrum í
jólaundrrbúningnum. Þessi rödd
kirkjunnar á jólaföstu, sem vill
vekja fólk til umhugsunar og þátt-
töku í kjörum milljóna manna sem
þola hungur og þjáningar, er hún
ekki dæmd til þess að verða hjá-
róma í samanburði við 120 milljón
króna auglýsingaþörf þjóðarinnar.
Er það ekki einber óskhyggja og
draumsýn að ætla að þjóðin sé af-
lögufær um sömu upphæð til
hjálparstarfs og hún ver til að aug-
lýsa þarfir jólanna á einum mán-
uði. Kannski er kirkjan að bera í
bakkafullan lækinn, að tala um
hjálp til hungraðra og þjáðra við
þjóð sem virðist í þann mund að
lýsa yfir efnahagslegu kreppuást-
andi. Það saxast fljótt á kröfuna
um 15 þúsund króna lágmarkslaun
ef greiða þarf fyrst 500 krónur í
auglýsingatoll og aðrar 500 krónur
til hjálparstarfsins. Og þá eru allar
persónulegu þarfirnar eftir.
Að lifa velmegun af
Það er eins o'g það sé ekki síður
vandi að lifa velmegun af eins og
skortinn. Samt er eins og stór hluti
allrar efnahags- og félagslegrar um-
ræðu í landinu miðist við að hér ríki
skortur og neyð, þó ekki væri annað
en vitna til allra tilboða auglýsinga-
iðnaðarins um allt það sem mig
vantar og get ekki án verið.
Hvað myndi gerast í þessu þjóð-
félagi ef þjóðin hætti að trúa aug-
Iýsingunum, tæki upp á því að eyða
tímanum til þess að njóta þess sem
hún á í stað þess að hugsa um það
helst hverju bæta má við. Myndi
kerfið hrynja, allt fara í.rúst? Kann
að vera að óánægjan sé orðin að
hornsteini velferðarþjóðfélagsins.
Líkist þjóðin í heild manninum sem
hafði peninga handbæra til að
kaupa sér fullkomnari eldavél í stað
þeirrar gömlu, en af því að eldavélin
var uppseld í versluninni, þá keypti
hann sér gúmmíbát í staðinn og var
sæll um stund með sína gömlu elda-
vél og nýjan gúmmíbát. Fyrir síð-
ustu jól komumst við að þeirri
niðurstöðu að tæpast væri hægt að
halda gleðileg jól öðruvísi en að
sitja með fæturna ofan í fótanudd-
tæki fyrir framan sjónvarpsskjá-
inn. Og nú eru þarfirnar einhverjar
aðrar. Islensk þjóð hefur bæði tíma
og bolmagn til að íhuga háleitar
neysluþarfir. Hún hefur ekki
áhyggjur af því að kalda vatnið
kynni að hætta að renna úr kran-
ánum, heita vatnið hætta að hita
upp hýbýlin, að húsið sé ekki á
traustum grunni reist, að rafmagnið
hætti að streyma úr veggnum, sjálf-
sagðar og uppfylltar þarfir sem
óhætt er að gleyma, en njótum samt
og hugsum ekki um að vera án.
Enn sem komið er.er hjálparstarfið
ekki komið á það stig að fjalla um
rafmagn og kranavatn.. Það eru
frumþarfirnar sem sitja í fyrirrúmi.
Að rétta hungruðum daglegt brauð,
bora holu eftir köldu vatni og setja
upp vatnsdælu, miðla frumþekk-
ingu til aðstoðar í atvinnulífi og
kenna fólki lestur og skrift. Verk-
efnin eru óþrjótandi og þörfin
brýn. En til þess að verkefnin megi
framkvæma, til þess að kirkjan geti
rétt íslenska hjálparhönd, þá þarf
hún að safna fjármunum, treysta á
skilning þjóðarinnar, að þjóðin taki
málefni hungraðra og þjáðra alvar-
lega og styðji þá vonarleið sem
kirkjan vill vísa með hjálpgrstarf-
inu. Hungurdauði og skortur er
ekki óleysanlegt lögmál. Guð hefur
lagt að fótum okkar jörð sem er svo
full af daglegu brauði að fæða má
þrefaldan þann mannfjölda er nú
byggir jörðina. Guð hefur gefið
okkur vilja og hendur til þess að
ákvarða og skapa. Það er um
þennan vilja og þessar hendur sem
málið fjallar. Kirkjan skilur að með
hjálparstarfi einu sér tekst ekki að
koma endanlegu réttlæti á í heim-
inum né bjarga heiminum frá
hungri og dauða, þar þarf meira að
koma til. Hjálparstarfið er samt
hvorttveggja í senn krafa um rétt-
læti og bein hjálp til nokkurra sem
þjást, tjáning vonar sem við trúum
að megi uppfylla. Þetta er mál-
staður söfnunarinnar, „Brauð
handa hungruðum heimi“ sem
Hjálparstofnunin mun standa að
nú á jólaföstu, landssöfnun sem
felur í sér ákall um vakningu, vekja
okkur öll til að skynja raunþarfir
lífsins, beina augum okkar að með-
bræðrum og systrum í nálægð og
fjarlægð, sem heyja þögult hungur-
stríð við þjáningar og dauða.
Hjálparstarfið er raunhæf von.
Um þessar mundir vinnur
Hjálparstofnunin að því að fram-
leiða hundrað þúsundir taflna úr
malaðri skreið fyrir framlögin
okkar, en ein tafla fullnægir eggja-
hvítuþörf manns í einn sólarhring.
Fyrir auglýsingakostnað þjóðar-
innar í einn dag mætti gefa 100 þús.
manna dagskammt af eggjahvítu-
efnum, en skortur á eggjahvítu-
efnum er eitt alvarlegasta vanda-
málið á þurrkasvæðum Afríku og
dregur þúsundir manna til dauða.
Fyrir auglýsingakostnað þjóðar-
innar í einn dag mætti bora og
virkja fjölda neysluvatnshola og
setja upp dælubúnað, en ein hola
getur tryggt þúsund manns aðgang
að hreinu og ómenguðu vatni. Víða
í Afríku er það hlutvek kvenna og
barna að sækja vatn, oft sex tíma
burður af óhreinu og sýktu vatni
sem leiðir til marga sjúkdóma.
Vaknið
íslensk þekking á fiskveiðum,
fiskirækt og í iandbúnaði getur
ekki aðeins bjargað lífi hungraðra
og þjáðra heldur rennt stoðum
undir framtíðina fyrir byggðarlög
og heil landsvæði.
Að þessum verkefnum starfar
Hjálparstofnunin fyrir framlögin
okkar í söfnuninni. Á dagskrá
hjálparstarfsins er einnig þróunar-
verkefni í S-Súdan þar sem tveir ís-
lendingar starfa, Póllandshjálp og
innanlandshjálp. Framlögin kom-
ast til skila. Þau renna ekki í gegn-
um ríkisstjórnir fjarlægra landa
heldur til verkefna sem kirkjan
hefur sjálf á hendi í samvinnu við
þiggjendur hjálparinnar.
Vaknið, skynjið að tíminn er í
nánd. Sá sem líknaði og hjúkraði,
sem rétti þjáðum virka hjálpar-
hönd, þessi sem gaf mér og þér sitt
líf með því að deyja á krossi svo við
mættum lifa, maðurinn sem tók sér
barn í fang og sagði: Hver sem
tekur á móti einu slíku barni í mínu
nafni, hann tekur á móti mér, hann
líknarinn — friðflytjandinn og
frelsarinn, hann er að koma í heim-
inn og það er honum til heiðurs,
sem við undiirbúum jólin, það er
sjálfur líknarinn og frelsarinn sem
er tilefni jólaundirbúningsins. Eða
er það svo, erum við að undirbúa
jól þar sem sjálfu tilefninu hefur
verið gleymt. Munum við gefa til-
efninu, sjálfum frelsaranum hlut-
deild í okkar jólaborði, eða verður
það fjárhúsið, jatan og krossinn
sem enn um sinn verður hans hlut-
skipti. Verðum við vakandi, í við-
bragðsstöðu, tilbúin þegar konung-
urinn kemur. Eða fer fyrir okkur
eins og þeim sem voru á vettvangi i
Betlehem. Kemur konungurinn
kannski okkur að óvörum eða með
öðrum hætti en við reiknuðum
með. Ekki gerði litla stúlkan hans
H.C. Andersen þessi með eldspýt-
urnar nein boð á undan sér. Heldur
ekki þegar grátandi barnið var lagt
í jötuna í fjárhúsinu forðum.
Við eigum von. Von sem er koma
Krists í heiminn. Látum vonina
ekki fara út í veður og vind,
drukkna í svefni og doða, koðna í
eftirsókn eftir vindi. Tjáum von
með því að rétta þjáðum hjálpar-
hönd, svara kallinu um vakningu
þjónustunnar í nafni réttlætis,
friðar og kærleika.