Alþýðublaðið - 17.12.1983, Blaðsíða 12

12
Laugardagur 17. desember 1983
Eftirfarancli frásögn er úr nýútkominni
bók þeirrci Önundar Björnssonar og Guð-
mundarÁrna Stefánssonar ,,Horfst í augu
við dauðann“, sem Setberg gefur út. Þar
segir afhetjulegri baráttu tveggja systkina
við dauðann í sjávarháska á Breiðafirði
„Fjörutíu og eins árs gamall maður, Óli T. Magnús-
son, fórst er bátur hann Léttir SH 175, sökk á Breiða-
firði í fyrrakvöld. Með honum á bátnum voru tvö börn
hans, Magnús Ólason 19 ára og Elín Óladóttir 17 ára.
Þeim var báðum bjargað úr gúmmíbjörgunarbáti af
þyrlu varnarliðsins. Þau eru bæði við góða heilsu“.
Þannig segir í upphafi fréttar í DV frá 19. ágúst 1982
af sjóslysi á Breiðafirði. Eins og kemur fram í þessum
hluta fréttarinnar, þá drukknaði Óli T. Magnússon,
skipstjóri og eigandi bátsins, en tvö börn hans komust
um borð i gúmmíbjörgunarbát. í honum dvöldu þau
síðan í 17 klukkustundir uns þeim var bjargað.
Fannst gúmmíbjörgunarbáturinn með Elínu og
Magnús innanborðs um átján sjómílur vestur af
Öndverðarnesi. Var þá vindhraði fjögur til fimm vind-
stig. Það var flugvél frá Flugleiðum á leið til Patreks-
fjarðar um klukkan hálftíu að morgni hins 18. ágúst
sem heyrði í neyðarsendi bátsins. Flugvél flugmála-
stjórnar tókst síðan að miða hann út og finna hann
nokkru síðar.
Elínu og Magnúsi var ekki meint af. Þau voru flutt
með þyrlu varnarliðsins á Borgarspítalann, en fengu að
fara þaðan fljótlega að lokinni rannsókn.
— En hvernig skyldi þessi atburður geymast í minn-
ingu þessara ungmenna — Magnúsar Ólasonar og
Elínar Óladóttur? Hvaða mörk setti þessi atburður,
bæði fráfall föður þeirra og barátta þeirra sjálfra upp
á líf og dauða, á lífsviðhorf þeirra og þankagang?
Hvernig var og er líðan móður þeirra, ekkju Ola T.
Magnússonar, Guðbjargar Haraldsdóttur?
Eitt ár var liðið frá hinu hörmulega slysi á Breiðafirði
þegar Magnús og Elín Ólabörn og Guðbjörg Haralds-
dóttir móðir þeirra voru sótt heim og þau beðin að fara
nokkrum orðum um þessa atburði og afleiðingar
þeirra.
Vitanlega var um margt erfitt fyrir þau að rifja ná-
kvæmlega upp hinar hræðilegu stundir ágústmánaðar
’82 en þau létu þess hins vegar getið að fremur vildu þau
reyna að ræða þau mál, þótt erfið væru, heldur en að
bæla þau í undirmeðvitundinni.
Magnús Ólason er fæddur 22. september 1963, Elín
Óladóttir 30. ágúst 1965 og móðir þeirra, Guðbjörg
Haraldsdóttir 7. september 1938.
Óli T. Magnússon var 41 árs þegar hann lést. Hann
var sjómaður um langt árabil, hin síðari ár starfaði
hann við járnabindingar í Reykjavík á veturna en flutt-
haustið 1982. Faðir þeirra drukknaði í
slysinu, en systkinin Magnús Ólason og
Elín Óladóttir komust ígúmmíbjörgunar-
bát, þar sem þau höfðust við í sautján
klukkustundir.
ist vestur að Rifi á Snæfellsnesi með fjölskyldu sína,
þegar voraði, og gerði þar út bát sumarlangt. Var Óli
með útgerðina á Rifi ellefta sumarið í röð þegar slysið
varð þann 17. ágúst 1982.
Magnús: Það hafði verið bræla i nokkra daga —
norðansjór — og við þvi ekki komist á sjó. En um sjö-
leytið þennan þriðjudagsmorgun 17. ágúst, þegar við
vöknuðum, virtist sem veðrið hefði gengið eitthvað
niður. Þó var smábræla og pabbi var ekki viss hvort við
ættum að leggja i ’ann. Það var hálf tvístigið á bryggj-
unni á Rifi. Ekki vitað hvort við ættum að fara eða
vera.
En við lögðum samt í ’ann.
Veðrið var í sjálfu sér ekkert vont. Dálítill vindur, en
hann lægði verulega þegar leið á daginn. Við stímdum
í þrjá klukkutíma norður á svokallaðan Fláka, það eru
svona 20 mílur út á fjörðinn. Vorum að skaka þar allan
daginn.
En svo fór að bæta í vindinn. Við höfðum jafnvel
ætlað að liggja úti um nóttina og sagt mömmu það. En
um sjöleytið um kvöldið var komin hálfgerð bræla og
þungur sjór svo ákveðið var að halda heim.
Við höfðum veitt um sex hundruð kíló þennan dag.
Allt hafði gengið snurðulaust. Pabbi hafði um daginn
haft sambandi við annan bát í gegnum talstöðina.
Hann talaði þar við Sigurð Runólfsson á Sunnutindi og
gaf honum í skyn að við færum sennilega í land þennan
sama dag.
Þegar við hófum heimferðina þá fórum við að slíta
fiskinn ég og Elín, en pabbi var í stýrishúsinu. Við
höfðum líklegast ekki keyrt nema í svona 10 mínútur,
þegar þessi rosaalda reið yfir bátinn og færði hann á
hvolf.
Þessi bátur var þannig að hann var frekar þunnur að
framan. Þegar kominn var dálítill fiskur í hann, þá fór
hann strax að láta á sjá. Hann var mjög góður á móti
en slæmur á lensinu. í þessum báti vildi ég frekar hafa
10 vindstig á móti en 3—4 á eftir. Og við vorum á lensi
þarna.
Hnúturinn kom eiginlega aftan á bátinn, þó aðeins
bakborðsmegin. Og báturinn sló nefinu undan þegar
hnúturinn kom og fór á hliðina. Og yfirum alveg um
leið. Það liðu í mesta lagi tvær til þrjár sekúndur frá því
hann var réttur þar til hann var kominn á hvolf. Þetta
gerði engin boð á undan sér því veðrið var alls ekki
slæmt; svona fimm eða sex vindstig en þó nokkur sjór
— undiralda vegna brælu undanfarinna daga. En það
var bara svona svakalegur hnútur í þessu.
Maður átti sér einskis ills von. Við Elín vorum á
dekki að gera að fiskinum; ég stjórnborðsmegin en hún
bakborðsmegin. Ég vissi ekkert fyrr en rekkinn var
kominn á kaf og ég fékk sjó á móti mér. Mastursstagið
fékk ég svo í hnakkann og var heppinn að rotast ekki.
Og kominn á bólakaf í einu vetfangi.
Elín: Ég sá ölduna koma fyrir ofan mig, náði að
standa upp en sjórinn henti mér síðan afturábak og ég
kastaðist út úr bátnum Magnúsarmegin — stjórn-
borðsmegin — og fór í sjóinn á undan honum. Hann
snerist hins vegar með bátnum og lenti undir honum.
Pabbi var í stýrishúsinu. Hann hefur örugglega ekki
orðið var við neitt fyrr en aldan reið yfir og báturinn
var kominn á hvolf.
Mangús: Ég komst vandræðalítið upp á yfirborðið;
var fyrstur upp. Svo kom Elín nokkrum sekúndum sið-
ar.
Við biðum smástund og svömluðum í sjónum meðan
við vorum að jafna okkur en um leið og við höfðum
náð andanum sagði Elín: „Hvar er pabbi? Hvar er
pabbi?“
Síðan skaut pabba loks upp en þá rak hann burt frá
bátnum. Ég hélt fyrst að hann væri að synda í burtu.
Ég hugsaði ekki um það á þessu auganbliki að það var
auðvitað algjör della að synda frá bátnum því hann var
á floti, þó á hvolfi væri.
Ég synti á eftir pabba og Elín kom í humátt á eftir.
Svo náði ég honum. Þá sá sé hvernig komið var. Hann
var búinn að súpa mikinn sjó. Hann var dáinn.
Það hafa kannski liðið svona 10 til 15 sekúndur frá
því við komum upp þar til við sáum hann. Annars er
erfitt að meta tímalengd svona eftir á. Það gerðist allt
svo hratt en líka svo hægt, t.d. þegar við leituðum að
pabba og biðum þess að við sæjum hann koma upp. En
ég held svona eftir á að hyggja að hann hafi verið í kafi
svona tæpa mínútu.
Það er mögulegt að hann hafi orðið fyrir höggi inni
í stýrishúsinu þegar báturinn fór yfir. Hann lendir á
hvolfi þar inni og stýrishúsið er lítið og pabbi var þrek-
vaxinn maður. Þá eru dyr stýrishússins einnig litlar og
hugsanlegt að pabbi hafi átt erfitt með að komast út.
— Hvað með þig Elín; gekk það vandræðalítið fyrir
þig að komast upp á yfirborðið?
Elín: Það gekk ekki nógu vel. Ég var alveg að komast
upp þegar einhver hringsnúningur virtist koma frá
bátnum og togaði mig niður aftur; þá varð ég hrædd.
En sagði við sjálfa mig: „Ég skal ekki deyja núna“.
Og loks tókst mér að klóra mig upp á yfirborðið.
Magnús: Hræddur? Það er dálítið skrýtið en maður
hugsar ekki beint um hræðslu á svona augnablikum.
Maður hugsar ekki um það hvort maður sé í lifshættu
eða ekki, eða hvort maður muni ef til vill deyja á næstu
sekúndum. Ég hugsaði bara um að bjarga mér. Og svo
að líta eftir Elínu og pabba.
Elín: Ég varð bara hrædd þarna þegar ég sogaðist
niður aftur.
— Hvernig gekk ykkur að halda ykkur á floti í öldu-
gangi og sjávarkulda og auk þess fullklædd og þyngri
fyrir vikið?
Magnús: Það gekk mjög vel. Við vorum algölluð, í
lopapeysum og lambhúshettum og lágum stígvélum.
En það var ekkert vandamála að halda sér á floti. Og
fyrir kulda fundum við ekki fyrr en við vorum komin
upp úr sjónum.
— Hvað gerðist svo þegar þið höfðuð synt til föður
ykkar?
Magnús: Eins og ég sagði áðan þá sýndist mér fyrst
sem hann hefði synt frá bátnum til að forðast iðuna en
þegar ég náði honum þá var hann með andlitið í kafi
og hefur sennilega verið með það þannig allan tímann
og bara rekið frá bátnum.
Elín: Mér fannst eins og pabbi svamlaði með hönd-
unum fyrst en svo lá hann alveg hreyfingarlaus í sjón-
um. Og þegar Magnús kom að honum og sneri honum
við þá var hann helblár í framan. Magnús reyndi að
halda honum uppi og synda með hann en hann gat það
ekki.