Morgunblaðið - 18.08.2002, Qupperneq 30

LISTIR
30 SUNNUDAGUR 18. ÁGÚST 2002 MORGUNBLAÐIÐ
SÝNINGAR í Listasafni ASÍ hafa
hingað til verið heldur misjafnar og
engin skýr sýningarstefna verið að
hálfu aðstandenda safnsins. Kann
það að hafa verið meðvitað gert hjá
forstöðumanni og sýningarnefnd, en
trúlega hefur fjárskortur haft mikil
áhrif á sýningarhaldið, eins og hann
hefur áhrif á alla myndlistarsköpun í
landinu. Til þessa hefur listasafnið
verið leigt undir sýningar og því far-
ið á mis við þá mörgu myndlistar-
menn sem hafa það fyrir reglu að
greiða ekki sjálfir undir sýningar
sínar. Þykir þeim nóg að skapa
myndlistina án þess að þurfa líka að
greiða úr eigin vasa svo almenningur
geti notið hennar. Nú kann þó að
verða bót á þessu þar sem styrkir til
safnsins hafa aukist og gerir það að-
standendum þess kleift að bjóða
listamönnum að sýna án gjalds og yf-
irsetu. Vafalaust mun sýningarnefnd
hafa úr margfalt fleiri umsóknum að
velja sem býður upp á áreiðanlegri
sýningarstefnu. Því er við hæfi að
óska aðstandendum safnsins og ekki
síst forstöðumanni til hamingju með
áfangann, sem/og myndlistarmönn-
um þar sem niðurfelling á sýning-
argjaldi hjá listasöfnum hefur verið
baráttumál um árabil. Er Hafnar-
borg í Hafnarfirði nú eina listasafnið
á höfuðborgarsvæðinu sem leigir út
sýningaraðstöðu gegn gjaldi.
Í Listasafni ASÍ stendur nú yfir
sýningin „Gler þræðir“ og er hún
haldin í tilefni 20 ára starfsafmælis
Sigrúnar Einarsdóttur og Sörens
Larsens. Eru því tvöföld hátíðarhöld
í listasafninu. Sýna þau glerlistaverk
ásamt textílverkum Ólafar Einars-
dóttur, en hún hefur starfað sem að-
stoðarmaður Sigrúnar og Sörens á
verkstæði þeirra, Gleri í Bergvík, á
Kjalanesi. Þar vinna þau jöfnum
höndum að hönnun nytjalistar og við
listmunagerð. Sýningin í ASÍ inni-
heldur verk þar sem hugmyndarlegt
inntak samræmist eðli þess efnis
sem þau vinna í og eru ekki hugsuð
til nytja heldur til fagurfræðilegrar
könnunar og upplifunar.
Glerlistaverk Sigrúnar Einars-
dóttur eru tvenns konar Annars veg-
ar eru það lágmyndir og hins vegar
hálf egg sem hún kallar „Ævintýra-
egg“. Lágmyndirnar eru með upp-
hleyptu símynstri og á miðjum flet-
inum er hringform. Misjöfn áferð
efnisins er lykilatriði verkanna en
formrænt sverja þau sig í ætt við
Gestalt sálar- og hugmyndarfræði,
sem margt innan mínimalismans er
kennt við. Samkvæmt þeim fræðum
er fegurð ekki að finna í tjáningu til-
finninga heldur er hún til staðar í
grunnformunum. Listamenn sem
skapa undir áhrifum Gestalt vinna
gjarnan með eitt form eins og Bau-
haus-málarinn Josef Albers gerði í
verkum sínum, „Viðurkenning til
ferningsins“ (Homage to the
square), á fyrri hluta síðustu aldar.
Ekki þykir mér eins mikið til „Æv-
intýraeggjanna“ koma og lágmynd-
anna. Þau eru skálalöguð og mynd-
skreytt að innan.
Verk Sörens Larsens eru frí-
standandi á sökklum. Blandar hann
saman gleri og blaðagulli. Formin
eru fallísk og bogalaga. Blaðagullið
ásamt litabrigðum innan glersins er
oft hrífandi en jafnframt skreyti-
kennt.
Spjaldvefnaður Ólafar Einars-
dóttur er nokkuð áþekkur mörgu því
sem sést hefur í formalískum textíl
undanfarin ár. Verk hennar á sýn-
ingunni eru formföst veggverk og
súlulagaðir skúlptúrar. Leggur hún
áherslu á samspil ólíkra efna eins og
ullar, hörs, sísals, pappírs og hross-
hárs, en hrosshár er orðið ansi vin-
sælt í textíllist á Íslandi.
Það sem upphefur sýninguna hvað
mest eru samstarfsverkefni sýnend-
anna. Á neðri hæð hússins hafa þre-
menningarnir unnið tvö verk í sam-
einingu. „Álagablettur“ er gerður úr
ferningslöguðum glerflísum sem
raðast í ferningsform á gólfið. Áferð
glersins minnir á gárur og á milli
þeirra er hrosshár sem stendur eins
og strá upp úr vatni. Verkið „Sam-
hljómur“ heyrir undir svokölluð
„svifverk“. Löng og mjó glerform
eru bundin með ull og silfurþráðum
og hanga úr loftinu. Skapast ágætur
hrynjandi eða samhljómur eins og
titillinn gefur til kynna.
Í Ásmundarsalnum eru tvö um-
fangsmikil veggverk eftir Sigrúnu
og Sören. Nefnast þau Fossahrögl I
og II. Verkin eru í tveimur lögum.
Undirlagið er slétt og blátt, en yf-
irlagið er glært. Það er hitað í um
760° sem er 30° lægra hitastig en
notað var í undirlagið. Áferðin er því
hrjúfari og virkar sem ís ofan á
vatnsbláu undirlaginu. Verkið er tví-
mælalaust það áhrifaríkasta á sýn-
ingunni. Annars sóma verkin sér vel
í öllu safninu og hafa listamennirnir
augljóslega lagt mikinn metnað í
sýninguna.
Jón B.K. Ransu
Sýningin Gler Þræðir er haldin í tilefni af 20 ára starfsafmæli Sigrúnar Einarsdóttur og Sörens Larsens.
Metnaður í Listasafni ASÍ
MYNDLIST
Listasafn ASÍ
Sigrún Einarsdóttir, Sören Larsen og Ólöf
Einarsdóttir. Safnið er opið frá kl. 14–18
alla daga nema mánudaga. Sýningunni
lýkur 25. ágúst.
GLERLIST OG TEXTÍLL
ÉG VERÐ að segja að Fríða og
dýrið hefur alltaf verið uppáhalds
Disney-teiknimyndin mín, þótt Litla
hafmeyjan slagi hátt upp í hana. Á
sínum tíma þurfti ég að horfa á hana
aftur og aftur með litlu frænku minni
– og alltaf lesa textann – en fékk samt
aldrei leiða á henni. Það er því virki-
lega skemmtilegt að sjá þessa mynd
aftur með næstu kynslóð lítilla
frænkna, ekki bara af því að ég slepp
við að lesa textann, heldur til að sjá
hversu klassísk og jafnheillandi hún
er. Ekki spillir fyrir að Selma Björns-
dóttir er frábær í aðalhlutverkinu og
að nýju tónlistaratriði hefur verið
bætt inn.
Á þeim tíu árum sem liðin eru frá
því að Fríða og dýrið var frumsýnd
um jólin 1990 hefur margt gerst í
teiknimyndaheiminum. Disney hefur
ekki endilega yfirhöndina og allir
keppast við að gera fullkomnari og
eðlilegri teikningar. Og teikningarn-
ar í Fríðu og dýrinu eru ekki alltaf
fullkomnar. Tónlistin er þó skemmti-
legri og meira grípandi en í teikni-
myndum í dag og skemmtilegt
hversu mikil söngleikjatónlist hún er
með kóra í bakgrunninum og hvað-
eina. Mörg söngatriðin eru einmitt í
anda gömlu Busby Berkley-söng-
leikjamyndanna frá fjórða áratug lið-
innar aldar. Og þannig er nýja atrið-
ið: „Ég verð manneskja á ný“ þar
sem allir þjónarnir í álögum syngja
vonglaðir þegar þeir sjá að Fríða og
dýrið eru að verða ástfangin. Ég skil
ekki af hverju þessu atriði var sleppt í
eldri útgáfunni því að það lýsir vel líð-
an þjónustufólksins og setur enn
meiri þrýsting á að Fríða segist elska
dýrið. Allt í einu snýst þetta ekki bara
um þau tvö, heldur svo miklu meira.
Það ættu allir, konur og karlar,
krakkar með hár og karlar með
skalla, að drífa sig á Fríðu og dýrið og
leyfa þessum yndislegu ævintýraper-
sónum og stórgóðum íslenskum túlk-
endum þeirra að heilla sig upp úr
skónum.
Yndislegt ævintýri
KVIKMYNDIR
Háskólabíó og Sambíóin
Kringlunni og Álfabakka
Leikstjórn: Gary Trousdale og Kirk Wise.
Handrit: Roger Allers og Linda Woolver-
ton eftir sögu Jeanne-Marie Leprince de
Beaumont. Listræn stj.: Brian McEntee.
Íslensk talsetning: Aðalraddir: Selma
Björnsdóttir, Hinrik Ólafsson, Bragi Þór
Valsson, Valur Freyr Einarsson, Eva Ás-
rún Albertsdóttir, Karl Ágúst Úlfsson,
Þórhallur Sigurðsson, o.fl. Þulur: Arnar
Jónsson. Leikstjóri íslensku talsetningar-
innar: Júlíus Agnarsson. 84 mín. Banda-
ríkin. Buena Vista Pictures 2002.
FRÍÐA OG DÝRIÐ Hildur Loftsdóttir
AUSTURRÍSKI listamaðurinn
Lois Renner hefur vakið athygli á
undanförnum árum fyrir merkilega
ljósmyndagerð sína. Hún felst í því
að elta uppi malerísk auðkenni í um-
hverfinu og festa þau á filmu. Fyrir
vikið líta ljósmyndir Renner einna
helst út fyrir að vera málaðar, að
minnsta kosti að hluta. Við nánari at-
hugun má þó sjá að þeir hlutar af
myndinni sem virðast málaðir eru í
raun ljósmyndun af málverki, eða
máluðum veggjum, tréverki og öðru
því sem húsamálningu hefur verið
sullað á.
Sýning hans í Galerie Kuckei-
+Kuckei – en það gallerí kynnir
jafnframt okkar ágæta Hlyn Halls-
son – er í beinu framhaldi af og ná-
skyld verkum þeim sem urðu til í
Benediktusarklaustrinu í Admont,
skammt fyrir sunnan Linz í Austur-
ríki, þar sem Renner dvaldi haustið
2000 sem gestalistamaður. Með því
að umbreyta útflúruðum sölum í
hinu fagra 18. aldar klaustri tókst
honum að brjóta upp samræmið og
gefa áhorfandanum sundraða mynd
af umhverfinu.
Allt sem Renner virðist gera er að
setja saman burðarvirki úr tré, festa
við þau ýmis slitur úr máluðum skil-
veggjum og þvinga allt saman með
skrúfstykkjum, rörum og öðrum teg-
undum tækifærisgrinda. Linsa
myndavélarinnar gerir lítinn grein-
armun á stundlegum samsetningi
sem tyllt er upp í miðjum sölum til að
rjúfa samhengi og samræmi húsa-
gerðarinnar, og varanlegu skrauti
sem er hluti af upprunalegri innrétt-
ingu salarins. Það tekur augað lang-
an tíma að rekja blekkingarnar, ef
það tekst þá nokkurn tíma í þaula.
Þannig sýnir Lois Renner áhorf-
endum málverk - í orðsins fyllstu
merkingu – búin til með ljósmyndun.
Hægt er að draga ómældar ályktanir
af þessum sérkennilegu blekkingum.
Heildarsýn þverr um leið og fram-
andi hlutum er tyllt inn í rými. Meira
þarf ekki til að hafa endaskipti á
raunveruleikanum og fá okkur til að
vantreysta því sem fyrir augu ber.
Ef við getum ekki rakið sjónblekk-
ingu með góðu móti til upphafs síns
rofnar skilningur okkar á umhverf-
inu. Það tekur stundum langan tíma
að fletta ofan af samsetningu Ren-
ner. Í sumum tilvikum tekst það eng-
an veginn. Mörkin milli staðreynda
og staðleysu verða of óljós. Það er á
slíkum mótum sem hugmyndaflugið
nær yfirhöndinni og listrænn tákn-
heimur tekur við af hversdagslegum
raunheimi.
Halldór Björn Runólfsson
Scale, frá árinu 2000, sýnir vel hvernig Lois Renner hleypir upp raun-
veruleikanum með því að trufla heildarmynd okkar af umhverfinu.
Málað með
myndavélinni
MYNDLIST
Galerie Kuckei+Kuckei,
Linienstraße 158, Berlín
Til 29. ágúst. Opið þriðjudaga til föstu-
daga frá kl. 11–18 og laugardaga frá kl.
11–17.
LJÓSMYNDIR
LOIS RENNER