Morgunblaðið - 18.08.2002, Side 32

32 SUNNUDAGUR 18. ÁGÚST 2002 MORGUNBLAÐIÐ
18. ágúst 1992: „Þegar litið er
til þeirra miklu hagsmuna,
sem Ísland hefur af því, að
EES-samningurinn gangi í
gildi um næstu áramót eins
og að er stefnt, vekur það
furðu, að forystumenn stjórn-
arandstöðunnar skuli láta í
veðri vaka að það sam-
komulag, sem gert var um af-
greiðslu málsins á Alþingi síð-
astliðið vor standi ekki
lengur. Þetta kom fram í bréfi
Alþýðubandalagsins, Fram-
sóknarflokksins og Kvenna-
listans til Davíðs Oddssonar
forsætisráðherra í seinustu
viku.
Í fyrsta lagi telur stjórn-
arandstaðan að EES-
samningurinn brjóti í bága
við stjórnarskrá og telur ekki
unnt að ljúka fyrstu umræðu
á Alþingi um samninginn
nema ríkisstjórnin gefi fyr-
irheit um stjórnarskrárbreyt-
ingu. Af torskiljanlegum
ástæðum tekur stjórnarand-
staðan ekki mark á áliti fjög-
urra sérfróðra lögfræðinga,
sem tekið hefur af allan vafa
um það, að samningurinn
samræmist stjórnarskránni í
einu og öllu. Það er líka sér-
kennilegt að heyra Ólaf
Ragnar Grímsson og Stein-
grím Hermannsson tala um
að EES-samningurinn brjóti
stjórnarskrána. Þessir menn
leiddu ríkisstjórnina, sem hóf
samningaviðræðurnar um
EES og stóð að þeim einhuga.
Í þeim samningaviðræðum
komu öll meginatriði núver-
andi samnings mjög fljótlega
upp á yfirborðið. Kröfur
beggja aðila, Fríverzl-
unarsamtaka Evrópu og Evr-
ópubandalagsins, varðandi
stofnanahluta samningsins
lágu fyrir löngu áður en
Steingrímur og Ólafur Ragn-
ar létu af ráðherraemb-
ættum.“
. . . . . . . . . .
18. ágúst 1982: „Alþýðu-
bandalagið hefur ákveðið
þátttöku í allt að 10% verð-
bótaskerðingu launa í lok
þess verðbótatímabils, sem
hefst 1. september nk. Þar of-
an í kaupið hefur Alþýðu-
bandalagið ákveðið, til að
herða enn betur á sultaról-
inni, að fresta verðbótum á
laun, sem koma áttu til
greiðslu 1. desember nk., um
mánuð, eða til 1. janúar nk.
Þetta er gert á þann hátt, að
verðbótatímabil, sem nú eru
fjögur á ári og þrír mánuðir
hvert, verða aðeins þrjú en
mánuðinum lengri. Þetta þýð-
ir, að launþegar verða að bera
verðhækkanir, sem verðbólga
vinstri stjórnsýslunnar hefur
í för með sér, óbættar, mán-
uði lengur hér eftir en hingað
til. Þannig verður „kjara-
skerðingin“ þyngri í raun en
sem svarar verðbótaprósent-
unum, sem hrifsaðar verða af
launþegum með stjórnvalds-
ákvörðun, þvert á gildandi
kjarasamninga.
Þegar þessi áform ráðherra
Alþýðubandalagsins, höfunda
slagorðanna „kosningar eru
kjarabarátta“ og „samn-
ingana í gildi“, hafa verið
framkvæmd, stendur aðeins
eftir helft þeirra verðbóta á
almenn laun í landinu sem
gildandi kjarasamningar
stóðu til.“
Fory s tugre inar Morgunb laðs ins
Hallgrímur B. Geirsson.
Styrmir Gunnarsson.
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
Í
REYKJAVÍKURBRÉFI fyrir viku
var fjallað nokkuð um skipulag mið-
borgarinnar og framtíð hennar. Þar
var sérstaklega vikið að Laugaveg-
inum og niðurstöðum starfshóps um
endurmat á deiliskipulagi við Banka-
stræti og Laugaveg en svo virðist
sem sátt hafi tekist um tillögur sem
virðast falla ágætlega að sérkennum reykvískr-
ar byggðar og umræðu um íslenskt borgarlands-
lag.
Ekki var þó mikið vikið að hafnarsvæðinu sem
er þó það svæði sem líklega hefur sett mestan
svip á Reykjavík frá upphafi vega. Í nánustu
framtíð er fyrirhuguð þar mikil uppbygging sem
varðar alla borgarbúa auk þess sem hún helst í
hendur við nauðsynlega uppbyggingu þeirrar líf-
æðar sem Laugavegurinn á að vera miðbænum.
Ef horft er yfir farinn veg er ljóst að höfnin hef-
ur ekki einungis verið hreyfiafl atvinnulífsins í
Reykjavík um margar aldir, heldur hefur hún
einnig verið ríkur þáttur í daglegu lífi Reykvík-
inga. Lýsingar þeirra fjölmörgu sem lýst hafa
uppvexti sínum í elsta hluta Reykjavíkur í gegn-
um tíðina bera vott um að höfnin hafi ætíð haft
ómótstæðilegt aðdráttarafl við leik og starf, og
nægir að nefna fræga íslenska barnasögu,
„Gvendur Jóns og ég“ eftir Hendrik Ottóson
sem dæmi um það. Bókin kom út þegar Reykja-
vík stóð á þeim tímamótum þar sem með sönnu
var hægt að segja að hún væri að breytast úr bæ
í borg, og mótaðist sá heimur sem lýst er í sög-
unni af þeirri ljúfu fortíðarþrá sem oft á tíðum
einkennir viðhorf okkar allrar til bernskuslóð-
anna. Slík fortíðarþrá er ætíð ríkur þáttur í um-
hyggju okkar fyrir þeirri borgararfleifð sem um-
kringir okkur, en hún má þó ekki koma í veg
fyrir að umbætur sem breyta ásýnd borgarinnar
eigi sér stað. Um þessar mundir stendur
Reykjavík á álíka mikilvægum tímamótum sem
ráðið geta úrslitum um hvort hún þróast úr
þeirri borg sem hún nú er í þá heimsborg sem
hún þarf að verða til að vera samkeppnisfær við
aðrar borgir bæði gagnvart þjóðinni sjálfri og
erlendum gestum. Af þeim sökum er vert að
hafa í huga að þær breytingar sem verið er að
vinna að núna eiga eftir að móta umhverfi kom-
andi kynslóða og jafnframt er áríðandi að sú um-
ræða sem nú á sér stað miði að því að brúa með
farsælum hætti bil fortíðar og framtíðar.
Hafnarsvæðið,
menning og
lífsafkoma
Þótt verslun og við-
skipti hafi leitað út
fyrir miðborgina á
síðustu 15 árum eða
svo, á menningar-
starfsemi af ýmsu
tagi enn mjög traustar rætur í miðborginni og
virðist fremur eflast en hitt. Þar er ekki einungis
um að ræða rótgrónar stofnanir, heldur má
einnig líta á þá öflugu dagskrá sem boðið er upp
á í dag, laugardag, undir formerkjum Menning-
arnætur, sem einn fjölmargra þátta sem stuðlað
hefur að menningarlegri ímynd miðborgarinnar
á síðustu árum. Dagskrá menningarnætur er
orðin mjög viðamikil og óhætt er að fullyrða að
allir geti fundið þar eitthvað við sitt hæfi, enda
stefnt að því að ungir sem aldnir geti átt
skemmtilegar og fróðlegar stundir í hjarta mið-
borgarinnar. Þær þúsundir manna sem leggja
leið sína í miðborgina á þessum degi eru að sjálf-
sögðu að styrkja tengsl sín við höfuðborgina, en
það er mjög mikilvægt til þess að halda viðhorfi
borgarbúa í jákvæðum farvegi. Sömuleiðis má
telja víst að sá mikli fjöldi fyrirtækja og stofn-
ana sem tekur þátt í dagskrá Menningarnætur
bendi eindregið til þess að fjölbreytt menningar-
starf eigi framtíð fyrir sér á þessu svæði en það
er höfuðborginni mikill vegsauki, ekki einungis
gagnvart þeim sem hér búa, heldur einnig gagn-
vart þeim er sækja landið heim.
Hefðbundin menningarstarfsemi á vegum
borgarinnar hefur í auknum mæli verið að fær-
ast nær höfninni, en ekki er langt síðan Borg-
arbókasafnið og Listasafn Reykjavíkur í Hafn-
arhúsi opnuðu dyr sínar fyrir almenningi á
Grófarsvæðinu. Fyrirhuguð bygging tónlistar-
og ráðstefnuhúss á Austurbakkanum við
Reykjavíkurhöfn í samvinnu Reykjavíkurborgar
og ríkisins er einhver stærsta framkvæmd sem
ráðist hefur verið í á þessu svæði og ljóst er að
bundnar eru miklar vonir við að vel takist til að
tengja þá fjölþættu starfsemi sem þar á að fara
fram miðborginni sem heild.
Guðni Tyrfingsson, einn þeirra arkitekta sem
hlut áttu að þeirri tillögu sem í janúar sl. hlaut
fyrstu verðlaun í samkeppni um þessa miklu
uppbyggingu, sagði af því tilefni að hann teldi að
tónlistar- og ráðstefnuhús ásamt hóteli við höfn-
ina gæti hamlað gegn neikvæðri þróun í mið-
borginni og m.a. komið í veg fyrir að verslun og
þjónusta færist í enn meira mæli en orðið hefur í
úthverfin. „Með öflugu menningarlífi og bættri
þjónustu má snúa þessari þróun við og tónlistar-
og ráðstefnuhús ásamt hóteli, kaffihúsum og
margs konar annarri þjónustu verður aðdrátt-
arafl. Höfn, atvinnustarfsemi og þjónusta eiga
að geta búið saman,“ sagði hann í viðtali við
Morgunblaðið. En eins og fram kom í ritstjórn-
argrein hér í blaðinu 24. janúar sl. er fjallaði um
þetta málefni „þarf ekki að orðlengja hversu
mikilvægt það er að í miðborg þrífist virkt
mannlíf að degi til, sem eðlilegt mótvægi við það
blómlega næturlíf sem nú er drjúgur þáttur í
miðborgarbragnum“.
Í erindi sem Ingibjörg Sólrún Gísladóttir
borgarstjóri hélt á ráðstefnunni „Framtíð ráð-
stefnuhalds á Íslandi“ sem haldin var í vor, kom
fram að kannanir Ferðamálaráðs gefi til kynna
að hingað komi tæplega 40.000 gestir á ári til að
sækja ráðstefnur og fundi. Þessir gestir skila
allt að 3,7 milljörðum í gjaldeyristekjur á ári ef
miðað er við árið 2000, svo ljóst er að hér er um
umtalsverðan markað að ræða. Borgarstjóri
benti á að ráðstefnu- og fundamarkaðurinn sé
jafnframt talinn hvað ræktarlegasti geirinn inn-
an ferðaþjónustu í heiminum. Ingibjörg Sólrún
vék í framhaldi af því að framkvæmdum við fyr-
irhugað ráðstefnu- og tónlistarhús, og sagði
„aukin umsvif á sviði alþjóðlegra ráðstefna og
sýninga hafa jákvæð áhrif á aðrar atvinnugrein-
ar. Ráðstefnuhúsið færir okkur því ekki einungis
dýrmæta ferðamenn – heldur er það einnig vett-
vangur fyrir gríðarlega mikinn innflutning á
þekkingu fyrir íslenskt atvinnulíf – vilji það nýta
sér tækifærið – og opnar nýja gátt að alþjóð-
legum tengslum. Fyrirhuguð uppbygging á
Austurbakka mun án efa einnig marka þáttaskil
fyrir miðborg Reykjavíkur og veita inn í hana
auknu lífi og krafti. Kraftmikil miðborg er svo
aftur mikilvægt aðdráttarafl fyrir borgarbúa
jafnt sem ferðamenn [...].“ Þau margföldunarhá-
hrif sem borgarstjóri dregur hér fram eru mjög
mikilvæg og ljóst að ef vel tekst til mun hafn-
arsvæðið halda áfram að vera hreyfiafl reyk-
vísks atvinnulífs um ókomna framtíð, jafnvel
þótt hefðbundið hlutverk hafnarinnar sjálfrar
eigi eftir að breytast eitthvað í tímans rás eftir
því sem aðrar hafnir í Reykjavík þróast.
Eðlilegt flæði
milli ólíkra
þátta
Umræðu um bygg-
ingu og hlutverk tón-
listar- og ráðstefnu-
húss má þó ekki
aðskilja frá uppbygg-
ingu á hafnarsvæðinu
í heild, því forsendan fyrir því að slík stórfram-
kvæmd heppnist er að vel takist að tengja hana
annarri starfsemi og búsetu í næsta nágrenni
svo flæðið á milli allra þeirra ólíku þátta sem
gera miðborgina eftirsóknarverða sé ekki rofið
heldur eflt. Óhætt er að fullyrða að sú tenging
sem verðlaunatillagan um skipulag tónlistar- og
ráðstefnuhúss á Austurbakka gerir ráð fyrir,
þ.e.a.s. í gegnum göng undir Geirsgötu, sé helsti
veikleiki hennar. Mun æskilegra væri að Lækj-
artorg tengdist Austurbakkanum og starfsem-
inni þar með eðlilegum og auðveldum hætti og
fengi þannig aftur sitt gamla hlutverk sem mik-
ilvægur og líflegur hlekkur á milli Laugavegs og
hafnarinnar. Því verður þó ekki komið auðveld-
lega til leiðar á meðan Geirsgatan skilur torgið –
og reyndar miðborgina alla – frá hafnarsvæðinu.
Pétur Ármannsson arkitekt lét í ljós þá skoð-
un í umfjöllun um framtíð miðborgarinnar hér í
blaðinu í vor, að svigrúm væri til að koma ný-
byggingum fyrir á svæðinu fyrir neðan Arnarhól
við Kalkofnsveg til móts við tónlistarhúsið.
Hann benti á að þarna færi mikið land undir
gatnamót og umferðareyjar sem mætti útfæra á
annan hátt. „Ef menn tækju þá ákvörðun að
setja Geirsgötu í stokk undir þetta svæði eða
undir hafnarmynnið, ef það er talið raunhæft, þá
væri hægt að byggja þarna nýja og fallega mið-
borgarbyggð með íbúðum á efri hæðum húsa en
mikil eftirspurn er eftir nýju íbúðarhúsnæði í
miðborginni. Þarna mætti einnig koma fyrir
kvikmyndahúsi, listaháskóla og fleiri stofnunum
sem ekki hefur verið rúm fyrir í miðbænum. Þá
værum við á þessu svæði ekki aðeins að byggja
tónlistarhús heldur heilt hverfi í kringum tón-
listarhúsið sem nyti góðs af þeirri miklu fjárfest-
ingu og öfugt.“ Pétur talar hér fyrir munn fjöl-
margra aðila sem láta sig skipulagsmál varða, en
þetta er ekki í fyrsta skipti sem hugmyndin er
viðruð. Nú, þegar til stendur að hefjast handa
við uppbyggingu á þessu svæði, virðist þó sem
sá tími sé kominn að óhjákvæmilegt sé að at-
huga hana nánar svo miðborgin geti í raun orðið
órofin og lífleg heild þar sem fólksstraumurinn
nær að flæða frekar en að vera beint í þröngan
og takmarkandi farveg á borð við undirgöng.
ÓTRÚLEGUR VANDRÆÐAGANGUR
ÖRYGGI Í SUNDLAUGUM
Ekki mátti miklu muna, að 10ára drengur drukknaði í sund-laug á Tálknafirði sl. fimmtu-
dag. Hann festist í stiga. Á nokkrum
vikum hefur fjórum sinnum skapast
hættuástand í sundlaugum. Þetta nær
engri átt. Atvik sem þessi hljóta að
leiða til þess, að foreldrar hugsi sig
um tvisvar áður en þeir leyfa börnum
sínum að fara í sund.
Fólk hefur treyst því, að vel sé
fylgzt með börnum í sundlaugum.
Fyrir nokkrum vikum varð alvarlegt
atvik í sundlaug í Hafnarfirði. Í því
tilviki virðast gæzluaðilar 6 ára
drengs hafa verið í heitum potti á
meðan drengurinn var í lauginni.
Orð Stefáns Harðarsonar, deildar-
stjóra hjá Vinnueftirlitinu, í samtali
við Morgunblaðið í gær má skilja á
þann veg, að ekki sé kveðið á í reglu-
gerð um lögun stiga í sundlaugum
heldur virkni þeirra.
Á undanförnum árum hafa of oft
orðið alvarleg óhöpp og stundum
hörmuleg slys í sundlaugum. Sú átak-
anlega reynsla á að kenna okkur að
það þarf að taka upp mun strangara
eftirlit með fólki í sundlaugum og
setja mun nákvæmari reglur um út-
búnað og gerð sundlauga.
Það fór betur en á horfðist í sund-
lauginni á Tálknafirði. Atvikið þar á
að verða okkur hvatning til að gera
róttækar ráðstafanir til að tryggja
aukið öryggi í sundlaugum. Það hlýt-
ur að vera krafa foreldra um land
allt.
Það er nánast ótrúlegt að lesa íMorgunblaðinu í gær lýsingar
Sigþórs Magnússonar, skólastjóra
Klébergsskóla á Kjalarnesi, á stöðu
nýbyggingar við skólann og endurbóta
á gömlu skólahúsnæði. Skólastarfið á
að byrja eftir rúma viku. Hér í blaðinu í
gær er ástandi skólahúsnæðisins lýst á
þennan veg:
„…búið er að ryðja út úr eldri
stjórnunarhluta hússins og koma
gögnum þaðan fyrir í hrúgu í einni
kennslustofunni. Stjórnunarálman í
nýbyggingunni er ekki tilbúin og
kennslustofur eru þaktar þykku iðnað-
arryki. Lóð skólans er ófrágengin, hús-
gagnastaflar þekja sameiginleg rými í
kennsluálmunni og loks er gangur,
sem átti að tengja kennsluálmuna og
stjórnunarálmuna, ekki tilbúinn.“
Skólastjórinn lýsir tilraunum sínum
til að þoka málum áfram með þessum
orðum: „Það er engin launung á því, að
við höfum margsinnis reynt að ýta á
verkið og að því væri haldið áfram. Því
miður höfum við ekki alltaf fengið svör,
sem okkur líkaði og jafnvel verið gefið í
skyn að okkur kæmi þetta ekki nægi-
lega mikið við því að verkið væri í svo
góðum höndum hjá Fasteignastofu
borgarinnar.“
Stefán Jón Hafstein, formaður
Fræðsluráðs Reykjavíkur, hefur eftir-
farandi um þetta mál að segja í Morg-
unblaðinu í gær: „Ég veit ekki hvort
það er eftirlitið eða úrræðin, sem grip-
ið var til, sem bregðast. Niðurstaðan
talar sínu máli: Þetta hefur tafizt úr
hömlu og er alveg óviðunandi – það er
alveg rétt hjá fólkinu.“
Vinnubrögð í sambandi við fram-
kvæmdir eru orðin svo árangursrík, að
stórhýsi rísa á innan við ári. Eftirlit
með framkvæmdum er sömuleiðis orð-
ið mjög gott. Það blasir við, að fram-
kvæmdaaðilinn hefur brugðizt í þessu
tilviki og erfitt að komast hjá annarri
niðurstöðu en þeirri, að það hafi eft-
irlitsaðilinn á vegum Reykjavíkur-
borgar líka gert.
Hvernig er hægt að klúðra málum
eins og hér hefur verið gert? Það er
augljóst að vitneskja hefur legið fyrir
um að vandi væri að skapast en þrátt
fyrir það hefur ekkert verið gert fyrr
en alltof seint.