Morgunblaðið - 29.12.2002, Blaðsíða 64

MORGUNBLAÐIÐ, KRINGLUNNI 1, 103 REYKJAVÍK, SÍMI 569 1100, SÍMBRÉF 569 1181, PÓSTHÓLF 3040,
ÁSKRIFT-AFGREIÐSLA 569 1122, NETFANG: RITSTJ@MBL.IS, AKUREYRI: KAUPVANGSSTRÆTI 1 SUNNUDAGUR 29. DESEMBER 2002 VERÐ Í LAUSASÖLU 190 KR. MEÐ VSK.
Fyrsta heimilið
BIFREIÐ var ekið á gang-
brautarljós á Hörgárbraut á
Akureyri laust fyrir klukkan
23 á föstudagskvöld. Sam-
kvæmt upplýsingum lögregl-
unnar á Akureyri sakaði öku-
manninn, sem var einn í
bifreiðinni, ekki. Bílnum var
ekið upp á umferðareyju og á
tvenn gangbrautarljós og
urðu þau óvirk fyrir vikið. Að
sögn lögreglu leikur grunur
á að ástæða óhappsins sé sú
að ökumaðurinn hafi ekki
skafið hélu af framrúðunni.
Athöfn sem tekur aðeins
örfáar mínútur kostaði því
ökumanninn skildinginn.
Skóf ekki
og klessti
á gang-
brautarljós
BORIÐ hefur á svartfugladauða á
Borgarsandi fyrir botni Skaga-
fjarðar undanfarna daga. Nátt-
úrufræðistofnun Íslands telur að
hungurdauði sé á ferðinni. Stofn-
uninni hafa ekki borist tilkynningar
um svartfugladauða annars staðar
á landinu en á sama tíma í fyrra rak
tugi þúsunda dauðra fugla á land
allt frá Snæfellsnesi í vestri til Mjóa-
fjarðar í austri.
Aðallega rekur dauða langvíu nú
á land auk haftyrðils sem er minnst-
ur svartfugla við Íslandsstrendur.
„Á aðfangadag fór að bera á deyj-
andi fugli í fjörunni við botn Skaga-
fjarðar,“ segir Ólafur K. Nielsen hjá
Náttúrufræðistofnun Íslands. „Fugl
byrjaði þá að skríða deyjandi í land
en þeir eru þá orðnir svo að-
framkomnir að það verður ekki aft-
ur snúið. Þeir eru hættir að geta
bjargað sér. Þessir fuglar kafa eftir
æti og það kostar sitt, þegar þeir
eru orðnir of máttfarnir til að kafa
er úti um þá og þeir bíða dauðans.“
Á sama tíma í fyrra fannst dauð-
ur svartfugl við ströndina í tvo mán-
uði. „Það er nú skrítið, að sam-
kvæmt þeim upplýsingum sem við
fengum í fyrra frá Hafró [Hafrann-
sóknastofnun] var það æti sem fugl-
inn sækist eftir, loðnan og sílið, í
mjög góðu ásigkomulagi. Þannig að
þetta er enn svolítil ráðgáta. Það
sem við sjáum er hungurdauður
fugl í fjörum og tvær skýringar
geta verið á því. Annaðhvort er ekk-
ert heppilegt æti að fá eða að fugl-
inn nær einfaldlega ekki í það.“
Ólafur var spurður hvort hungur-
dauði tugþúsunda fugla hefði ekki
áhrif á stofnstærðina.
„Það fer eftir því hvaða árgangar
verða fyrir hungurdauðanum, hvort
um sé að ræða ungfugla eða kyn-
þroska fugla, hvort það hafi áhrif á
stofninn og hvort þetta gerist aftur
og aftur,“ segir Ólafur. „Svona
þungt högg eins og stofninn varð
fyrir í fyrra grisjar hann kannski og
dregur úr öðrum affallaþáttum.“
Ólafur segir erfitt að segja til um
hvort fugladauðinn breiðist út. „Á
liðnum árum hafa komið upp tilvik
sem virðast vera bundin við ákveðin
svæði. Það var mjög óvanalegt eins
og í fyrra hvað þetta spannaði stórt
svæði.“
Náttúrufræðistofnun mælist til
þess að fólk láti stofnunina vita ef
dauðan fugl rekur á fjörur víðar um
landið.
Máttvana
svartfugl-
ar skríða
á land
GENGI krónunnar hefur ekki verið sterkara frá
því horfið var frá fastgengisstefnunni í mars árið
2001. Framlegð og veltufé frá rekstri sjávar-
útvegsfyrirtækja og annarra útflutningsfyrir-
tækja minnkar að öllu jöfnu og takmarkar þá
svigrúm þeirra til athafna. Þessa þarf þó ekki
endilega að sjá stað í ársreikningum þeirra þar
sem skuldir í erlendri mynt minnka á móti sem
þó er fyrst og fremst reiknuð stærð.
Friðrik J. Arngrímsson, framkvæmdastjóri
LÍÚ, segir að það sé engin spurning að sterk
staða krónunnar sé farin að hafa áhrif á fyr-
irtæki í sjávarútvegi. Þetta hafi bein áhrif á
tekjur fyrirtækjanna. Friðrik segir að auðvitað
reyni menn að tryggja sig fyrir gengisbreyt-
ingum eftir bestu getu en það sé hægara sagt en
gert þegar langtímabreytingin sé í eina átt eins
og nú hefur verið. „Ég held að flestir úr okkar
röðum vilji sjá gengisvísitöluna einhvers staðar í
kringum 130 en hún er nú 125 stig. Þetta er far-
ið að hafa áhrif, það er engin spurning.“
Edda Rós Karlsdóttir hjá Búnaðarbankanum
segir að hækkandi gengi krónunnar komi niður
á framlegð fyrirtækja í sjávarútvegi þótt það
sjáist ekki endilega í niðurstöðutölum árs- eða
árshlutareikninga þeirra þar sem þau séu líka
með skuldir í erlendri mynt. „Hækkandi gengi
krónunnar hefur mikil áhrif á raunverulega
rekstrarfkomu sjávarútvegsfyrirtækjanna og
veltufé þeirra frá rekstrinum minnkar að
óbreyttu.“
Kemur illa við fyrirtæki
í ferðaþjónustu
Edda Rós segir að ekki megi heldur gleyma
áhrifum af hækkandi gengi á fyrirtæki á borð
við Marel, Össur og Delta-hluta Pharmaco.
„Raunar er það svo að af þeim félögum sem
skráð eru í Kauphöllinni vega útflutningsfyr-
irtækin nokkuð þungt og um þau má fullyrða að
þeirra hagur er almennt ekki að batna.“
Edda Rós segir að styrking krónunnar komi
illa við fyrirtæki í ferðaþjónustu. Þau séu að
mestu með tekjur í erlendri mynt en gjöld í
krónum.
Edda Rós segir að fyrirtæki geti tryggt sig
fyrir gengisbreytingum með framvirkum samn-
ingum, þ.e. menn festi gengi á gjaldeyri þótt við-
skiptin fari fram löngu síðar, og svo með viln-
unum, en þá hafi menn sölurétt á gjaldeyri í
framtíðinni á ákveðnu gengi en hafa val um
hvort þeir nýta þennan rétt. Þetta hafi færst í
vöxt hjá fyrirtækjum, bæði þeim stærri og líka
hjá minni fyrirtækjum. „Með framvirkum samn-
ingum eru fyrirtæki að læsa inni ákveðna fram-
legð af rekstri. Rekstraróvissa er því minni á
samningstímanum og ef í ljós kemur að ákveðin
gengisþróun er viðvarandi má segja að fyrir-
tækin hafi fengið ákveðinn frest til að grípa til
viðeigandi ráðstafana í rekstri.“
Sterk staða hefur áhrif
LÍÚ telur að hátt gengi
krónunnar sé farið að
hafa óæskileg áhrif
VEGNA aukins áhuga á þorskeldi
leggur Hafrannsóknastofnun nú
aukna áherslu á framleiðslu á þorsk-
seiðum í tilraunaeldisstöð sinni við
Grindavík. Útgerðarfélag Akureyr-
inga (ÚA), Hraðfrystihúsið Gunnvör
á Ísafirði og Síldarvinnslan í Nes-
kaupstað eru meðal þeirra fyrir-
tækja sem keypt hafa umtalsverðan
fjölda af þorskseiðum frá stöðinni en
seiðaframleiðslan sjálf er mjög sér-
hæfð og flókin.
Árið 2001 voru framleidd um tíu
þúsund þorskeiði í stöðinni en fram-
leiðslan í ár er nær þrefalt meiri eða
28 þúsund seiði og er stefnt að því að
auka framleiðsluna verulega á næstu
árum. Í byrjun ársins var reist 800
fermetra viðbygging við tilrauna-
stöðina við Grindavík og settur upp
fullkominn tækjabúnaður til hita-
stjórnunar og tókst því að auka
seiðaframleiðsluna verulega með
bættri aðstöðu. Að sögn Agnars
Steinarssonar, sjávarlíffræðings við
rannsóknarstöðina, er um þessar
mundir verið að skoða hvort fyrir-
tæki í sjávarútvegi muni koma að
seiðaframleiðslunni, þ.e. að hún
verði samstarfsverkefni Hafrann-
sóknastofnunar og valinna fyrir-
tækja. Þá verði væntanlega gerðar
ráðstafanir til að auka framleiðsluna
verulega.
Styttist í fjöldafram-
leiðslu á þorskseiðum

Vinna að/6
ÚTSÖLUR eru hafnar í mörgum verslunum höfuðborg-
arsvæðisins og fleiri verslanir munu bætast við næstu
vikuna. Búist er við að afsláttur verði svipaður og á
undanförnum árum eða á bilinu 20 til 60%, a.m.k. til að
byrja með, en aukist eitthvað þegar á líður. Útsölurnar
standa gjarnan út janúar.
Þorvaldur Þorláksson, aðstoðarframkvæmdastjóri
Smáralindar, sagði í samtali við Morgunblaðið í gær að
nokkrar verslanir í verslunarmiðstöðinni hefðu hafið
útsölu, s.s. Debenhams, en í flestum verslunum myndu
þó útsölurnar byrja 3. janúar. Gert er ráð fyrir að í
flestum verslunum Kringlunnar hefjist útsölur sömu
helgi, þótt nokkrar hafi þegar tekið forskot á sæluna.
Í nokkrum verslunum á Laugaveginum í Reykjavík
eru einnig hafnar útsölur en að sögn Guðrúnar Guð-
mundsdóttur, starfsmanns í versluninni Sautján á
Laugavegi, má búast við að útsölur hefjist almennt í
kringum 6. janúar.
Útsölur að hefjast
Morgunblaðið/Jim Smart
Um 20–60% afsláttur veittur til að byrja með
TALIÐ er að náttúruleg afföll af
svartfugli hér á landi séu um 100
þúsund fuglar á ári. Stofnarnir eru
mjög stórir, ef stuttnefjan er ekki
talin með, en talsvert drapst af
henni í fyrra. Hún er á válista, að-
allega sökum ofveiði við Græn-
landsstrendur.
Náttúruleg afföll