Tíminn Sunnudagsblað - 20.01.1973, Blaðsíða 15

Benedikt Gíslason
Smásaga
jóna í HLÍÐ
Þaö koma nokkir menn við þessa
sögu en þrátt fyrir það er þetta fyrst og
fremst sagan af Jónu i Hlið. Hún hét
alltaf Jóna i Hlið. Það var vani manna
að hún héti ekki annað. Hún var dóttir
Páls og önnu, sem voru vel stæð hjón
og áttu kotið. Það heföi tæpast skilizt
hefði einhver farið að segja annaö en
Jóna i Hlið, og eiga þó við Jónu i Hliö.
Þetta var fyrir það að Jóna var sér-
stæð stúlka. Það var nokkur sök til
þess. Piltum fannst hún ekki frið
stúlkaen þeir sáuallir að hön var dug-
leg stúlka og vissu aö hún þurfti á þvi
að halda, og svo eitthvaö svo föst i rás,
að það þurfti nokkuö til að hreyfa
hana. Það leizt þeim ekki á. Það virtis*
eitthvað i augum hennar sem var
bundið henni sjálfri, og fór ekki á
glámbekk meö hlátrum og ærslum.
Hvar var æska Jónu, virtust þeir
spyrja, en voru jafnnær. Hún var eins
og tré við bæinn, sem allir vissu af, og
svo var það ekki meira. Strákar sögðu
að hún væri falleg á fæti og sperrtu upp
eitthvaö i svipnum sem liktist ást, en
gat bara verið veiöi. Veiöi og ást, það
er svipað hvað öðru. Þó var Jóna
hvorkiástnéveiðifyrir þá. En Jóna var
falleg á fæti og gekk i bláum kjól þegar
verið var að þurrka heyrið i Hlið og
túnið söng undan hrifu hennar, nirr,
narr, hvi, og taðan fauk undan henni i
fögrum sveigum. Jóna greyið, sögðu
frúrnar og ekki meira, og þetta Jóna
greyiö var nokkuð rétt, fyrir utan tón-
inn. Jóna var greind stúlka og hefði
spjarað sig i hvaða skóla sem var, og
þá kannske orðiö fin frú. Nú var hún i
Hlið, og haföi tvo um tvitugt. Hún haföi
ekki getað fariö að heiman. Þegar
Jóna var fjórtán vetra hafði móöir
hennar brotnað svo illa á læri, að hún
gat ekki hreyft sig nema á hækju og þó
litið. Jóna varö að taka viö að sjá fyrir
búi föður slns, innanbæjar, og þar með
var hún orðin svo bundin i Hlið, aö hún
varð bara að heita Jóna i Hlið. Jóna
var ekki að mögla. Pabbi hennar var
góður bóndi, og það skorti ekki neitt i
Hliö, eins og þá hét að láta sig ekki
skorta, og ætti alltaf þannig að vera.
Hún átti enga systur og ekki nema
einn bróöur og hann flaug hér og þar,
var alltaf finn maður i kaupstað.
Stundum kom hann heim og fór að
reykja. Jónu fannst þetta skrýtinn
ilmur, fjarrænn og eins og fylgjandi
honum ómurfrá fjörrum stöðum, sem
byggju yfir ilmi og ómi, sem ekki var
til i Hlið, og það kom svona aðeins
fyrir, að Jónu fannst sjálfri, að hún
væri Jóna greyið. En Jóna var stolt
fyrir þvi, þótt hún kæmist aldrei i
neinn ilm og óm á fjörrum stöðum.
Hún vissi svo vel hvað var að elda
matinn i Hlið, hafa hann við hæfi salt-
an og láta ekki grautinn brenna við,
brjóta taðið i eldinn og láta það risa á
rönd, svo glóðin gæti farið að sleikja
þær með logum. Hún sá hvernig hjólið
gekk á bænum, meðal annars fyrir
það, að hún lagði hönd á ásinn. Og það
komu dagar og það reyndar fagrir
dagar, björt kvöld undir stjörnum og
Jóna starði út i geiminn. Já kannske
ekki siður heiminn.
Jóna gekk i félag ungra manna og
hún lærði vel aö dansa, samt var eins
og hana skorti eitthvað i augun til þess
að hafa gaman af að dansa, eitthvað
sem var komið á bak við augun en átti
þó að vera þar. Svo þegar „böllin”
voru haldin, kom það ekki sizt i hennar
hlut, að búa undir það sem til
glaðnings skyldi hafa, ásamt eldri
konum. Jóna gat þvi veriö i búri þegar
aðrar stúlkur voru að dansa. Þetta
fórst Jónu lika vel úr hendi.
Gamlir bændur gátu ekki séð annað
en þetta væri efni i góða konu. ,,Eg
vildi að hann Hallur minn næði i svona
konu”, sagði Steinvör á Bakka, slitin
eldri kona, sem ekki þótti of góð til að
sjá um eldinn á Hofi, þegar unga fólk-
ið var að skemmta sér. Svo var þaö
eitt kvöld, Það var reyndar fyrir
tveim árum, og siðan hafa komið mörg
kvöld, og það var þetta kvöld. Unga
fólkið er aö skemmta sér á Hofi, og
Jóna er að sýsla við kaffi frammi i
búri með fleiri konum, rosknum og
reyndum. Kemur þá Árni ekki allt i
einu i búriö. Hann hafði reyndar komiö
þar stundum áöur og sýslaö i skápum.
það sem honum sýndist. Nú hrökk
hann frá öllum skápum. Hann rak
augun i Jónu og var hitt þó fyrr að
Jóna rak augun i hanaArni fór út, og
Jónu fannst hann hafa horft á sig eins
og menn eiga að horfa á konur. Vist
var það. Arni kom ekki til einskis i
búrið. Jóna vildi helzt ekki þurfa að
horfa á annan mann upp frá þessu.
Hún var nokkuð rjóð i kinnum. Nú
mátti segja að hún yrði rauð i Ka.aum
og þeim lit hélt hún fyrsta sprettinn.
Jóna hafði aldrei fundið fyrir neinu
sliku áður, og hún skildi ekki vel
hvernig þetta var. Það var næsta dag,
við pottinn sem hún skildi það að hún
gat ekki hugsað sér að lifa án Arna.
Hvaða vit var þetta? Jóna var ekki að
spyrja um vit. Skyldi hún hafa verið aö
spyrja um lif, eina lifið. Svo á ekki
að hugsa meira um það. Jóna fann að
hún hafði hjarta og það var komið eitt-
hvað i þetta hjarta, sem var meira
virði, en þetta hjarta, var reyndar
sjálft hjartað, og nú var það stórt og
rúmt og Arni var þar kominn og mundi
ekki fara þaðan alla ævi. Mikið sauö
súpan vel og Jóna hrærði i pottinum
með Arna i stóru hjarta.
Já, Arni. Hann var sonur prestsins á
Hofi, einn sona hans, en átti þrjár
systur og tvær af þeim giftar prestum.
Hann átti að verða mikill maður, og
var kannske mikill maður.Menn sögðu
sitthvað um það. Hann var friður álits
og glaður i lund, ekki stór á velli, en
þéttur, en svo þótti hann laus i rás,
glensgjarn og finn i fötum. Hann hafði
farið i skóla, en reyndist ekki náms-
gjarn, og námið varð litið. Nú var
hann hættur þvi, og fólkið sagði, að
hann bara lægi heima. Þaö var ekki
satt. Arni dugði vel i ýmsu, og hann
var góðgjarn maður. Menn litu á hann
sem glaðan hrók á Hofi, og kannske
þvi meiri hrók, sem þeim fannst hann
minni biskup. Þetta kom engum við,
og Jóna var ekki að hugsa um slikt.
Arni var kominn, þar sem hann átti
heima, i einu heitu hjarta og hvers
þyrfti hann annars með. Jóna kom til
kirkju og sá Arna , leit á Arna og alltaf
varð Arni jafn skrýtinn við þetta tillit
Jónu. Jóna hélt, að einmitt þetta
skrýtna væri það skrýtna sem hún beið
eftir, en aldrei varð Arni svo skrýtinn
að neitt skrýtið gerðist. Nú haföi hann
fimm um tvitugt, og hvað var þetta
með manninn? Nú voru tvö ár liðin
siðan Jóna varð fyrst skrýtin, en aldrei
hafði Arni orði nema skrýtinn, þegar
‘•■’.nn sá Jónu. Hann var sá glaði
hrókur á Hofi, og ef til vill voru fleiri
63
Sunnudagsblað Tímans