Íslendingaþættir Tímans - 11.05.1974, Blaðsíða 4

foreldra minna, sem þá bjuggu enn
vestur i Haukadal. En aldrei slitnaði
samband þeirra móður minnar og
höfðum við alltaf spurnir af Sigriði
gegnum bréfaskipti þeirra. Arið 1934
brugðu foreldrar minir búi og fluttum
við þá til Reykjavikur. Man ég að þá
var Sigriður ein þeirra fyrstu af vinum
og kunningjum, sem við hittum eftir
að þangað kom. Þessi ár voru sá timi,
sem setti óafmáanleg merki sin á kjör
hins almenna borgara, merki at-
vinnuleysis og örbirgðar. Þá man ég
Sigriði á heimili sinu og frænda sins og
samferðamanns, Jóns Lárussonar, en
þau bjuggu i litilli leiguibúð vestur á
Bráðræðisholti. Þar var hvorki vitt til
veggja né hátt til lofts en snyrtilegt
einsog alltaf var i kringum Sigriði. Þá
stundaði hún ýmis konar vinnu,sem til
féll, aðallega saumaskap ef einhver
hafði efni á að láta sauma flik. Fisk-
vinnu hafði hún einnig sem
Igripavinnu þegar hana var að fá, eins
og algent var að konur gerðu til að
drýgja tekjur heimila sinna, á þessum
árum, kreppuárunum. Ekki minnist
ég þess að Sigriður bæri neitt vonleysi
i brjósti þó illt væri I ári, enda hefði
það ekki verið henni likt. Hverju, sem
framundan beið, varð að taka og
komast ósigraður út úr erfiðleikunum.
Þannig var hennar lifsstefna.
Starfsorku sina mátti segja.að hún
hefði nú að fullu endurheimt og fjár-
hagslega sjálfstæð hafði hún verið
alla tið. Nú keppti hún að þvi að halda
þvi óbreyttu þó hart væri i ári.
Er bygging var hafin á II. áfanga
verkamannabústaða festi Jón Lárus-
son kaup á ibúð þar. Að búa I eigin Ibúð
var þá talið stórt skref til framfara.
Lét Sigriður ekki sitt eftir liggja til að-
stoðar við þessa fjárfestingu. Komu
þá starfsvilji og hagsýni hennar að
góöum notum. Þegar byggingu var
lokiö fluttu þau inn I nýja og bjarta
ibúð að Ásvallagötu 57. Sú ibúð átti
eftir að vera hennar eftilætis dvalar-
staður um langt árabil.
En nú voru nýir timar skammt und-
an. Striðsárin breyttu ástandinu i at-
vinnumálum landsmanna svo um
munaði. Þau ár stundaði Sigriður
iðngrein sina af miklu kappi. Saumaði
hún nú mestmegnis drengjafatnað.
Viöskiptavinir hennar voru oft þeir
sömu ár eftir ár og veit ég að hún taldi
sér ávinning að viðkynningu við
marga þeirra, hefur það trúlega verið
gagnkvæmt þvi ófáir þeirra héldu
sambandi við hana upp frá þvi.
Nú liðu nokkur ár en þá kom að
erfiöum kaflaskiptum i lifi Sigriðar.
Sjúkleiki sótti Jón Lárusson heim. Þá
kom vel i ljós hvað tryggð og vinfesta
voru rikir þættir i skapgerð hennar.
Er vonlltið þótti um bata flutti Jón
4
af sjúkrahúsi heim á heimili þeirra.
Þar lá hann að miklu leyti rúmfastur
og oft mjög sjúkur maður um allt að
tveggja ára skeið. Sigriður hjúkraði
honum af mikilli alúð og hlifði sér
hvergi. Grunar mig að þessi timi hafi
orðið hvað eftirminnilegastur i
sambúð þeirra. Hann naut umhyggju
og hjúkrunar hennar og mat alúð
hennar að verðleikum. Sjálf naut
hún þess ef til vill ekki siður að veita
honum allan þann styrk og aðstoð.sem
hún mátti þessar siðustu samveru-
stundir þeirra.
Að ósk hans hélt hún ibúð þeirra
að honum látnum og^J?ar bjó hún
ein svo lengi sem hún gat séð um sinar
daglegu þarfir. Ég held» að fullyrða
megi að þessi reynslutimi hafi einnig
fært henni vináttu og ævilanga um-
hyggju þess manns, sem hún taldi sér
nákomnastan upp frá þvi, en það var
Friðrik Jónsson lögregluþjónn, sonur
Jóns Lárussonar. Friðrik var stoð og
stytta föður sins I veikindum hans og
eftir lát hans lét hann sér svo annt
um Sigriði að betri aðstoð gat hún ei
kosið sér. Enda efast ég um að hún
hefði metið hann meira, þó hann hefði
verið hennar eigin sonur. í skjóli hans
fékk hún þá ósk sina uppfyllta að búa
fram á siðustu ár i ibúð sinni að
Asvallagötu 57. Þar undi hún bezt,
jafnvel eftir að starfsorka hvarf henni
að mestu. Hún var svo lánsöm að
halda sjón og heyrn óskertri til siðasta
dags, en siðustu árin tók hennar
trausta minni að bila. Skömmu fyrir
niræðis afmæli sitt, varð að flytja
hana á sjúkrahús, þar sem hún dvald-
ist nokkurn tima. Komst hún aftur til
sæmilegrar heilsu en var nú ekki leng-
ur fært'Sð-búa ein sins liðs. Fluttist hún
þá á Elliheimilið Grund og undi þar
hag sinum vel til hinztu stundar.
Mörgu mætti hér við bæta, ef gera
ætti mannlýsingu Sigriðar þau skil,
sem vert væri. Marga eðlisþætti hafði
hún I skapgerð sinni.sem haldgóðir
reyndust á hennar löngu lifsgöngu.
Hún var mikill unnandi ljóða og ann-
arra góðra bókmennta. A yngri árum
veitti hún sér þann munað að eignast
þau bókmenntaverk, sem hún dáði
mest. Man ég vel, að eitt sinn færði
hún mér að gjöf af bókakosti
sinum, ljóðasöfn nokkurra þjóðkunnra
skálda. Ég hygg að þá hafi hún kunnað
nær allt,sem þar stóð og hafi henni
fundizt timi kominn til að fleiri nytu
þessa menningararfs.
Siðan eru meira en þrjátiu ár. A
þeim árum var hugur minn bundinn
öðru fremur en ljóðagerð, en siðar
fann ég I þessum bókum perlur, sem
ég hefði ekki viljað án vera. Þessar
bækur eru nú meðal þeirra,sem ég met
mest i eigu minni. Sjálf var Sigriður
hagorð vel en hélt þvi lítið á lofti.
Kimni var sá eininleiki, sem oft var
grunnt á dagfari hennar. Vona ég að
ekki mundi hún misvirða það þó ég
láti, til gamans fylgja þessum linum
eina af þeim fáu visum hennar, sem ég
kann. Visu þessa lærði ég sem ungling-
ur. Þótti mér hún vel gerð og hnyttin.
Tilefni visunnar varð.er Sigriður var
vinnandi hjá velmetinni fjölskyldu i
Reykjav. í þá tið þótti mikil heimil-
isprýði að málm-munum af ýmsu tagi,
sem komið var fyrir hér og hvar. Lá
mikil vinna I þvi að gljáfægja þessa
muni i viku hverri, auk annarra
starfa. Eitt sinn tókst svo til, að
Sigriður hafði komið einum slikum
hlut fyrir á öðrum stað,en þeim, er
honum var ætlaður. Húsfreyju
gramdist þessi ónákvæmni og hafði
þar um nokkur orð og vandaði um
við Sigriði. Næsta dag rakst húsfreyja
á blað með þessari visu i stofu sinni:
Gleður lyndi látúnspragt
ljúfur myndast friður.
Það er synd að setja skakkt
svona myndir niður.
Ekki var meira um atvik þetta rætt
og góður vinskapur rikti áfram milli
Sigriðar og húsfreyju. Mörg af ljóðum
Sigiðar hefðu fremur verið þess verö
að geymast en þessi visa. En hugsmið-
ar hennar munu nú að mestu gleymd-
ar. Er það mjög miður, ekki sizt vegna
þess að þar kom i ljós málfar hennar,
kjarnmikið og vandað, er orðið hafði
henni tamt i æsku.
Sigriður er ein þeirra, sem bera
hvað skýrast svipmót i minningasafni
minu frá liðinni ævi. Mynd hennar er
tengd lifsferli minum allt frá
barnsminni. Einnig á ég i fórum
minum ljósmynd af Sigriði á
æskuárum. Sú mynd sýnir svipsterka,
tápmikla stúlku með mikið dökkt hár.
En ef til vill er mér hugstæðust sú
mynd er ég geymi i huga mér frá þvi
erég eitt sinn heimsótti hana, háaldr-
aða á Elliheimilið Grund. Með ánægju
leit hún yfir farinn veg, minntist
samferðafólks, sem flest var horfið
sjónum, jafnt vinir sem ættmenni. Til
liðandi stundar var afstaða hennar
einnig jákvæð. Einn draum átti hún
enn: þann að lif og heilsa mættu end-
ast henni i heila öld. Sá draumur rætt-
ist þó ekki að fullu. Ógleymanlegt er
mér, þegar hún fylgdi mér alla leið til
útidyra þar sem leiðir okkar skildu.
Um leið og ég hélt áfram út i sólskiniö
horfði ég á eftir henni hverfa aftur inn
i hið stóra hús, sem var athvarf hennar
á þessum siðasta áfanga jarðlifsins.
Snjóhvit var hún á hár, léttstig og kvik
á fæti, klædd sinum islenzka búningi:
isiendingaþættir