Íslendingaþættir Tímans - 04.12.1976, Blaðsíða 10

Helgi Gíslason
bóndi og fræðimaður á Hrappsstöðum i Vopnafirði
F. 6. febrúar 1897.
D. 27. júli 1976.
Helgi Gislason var fæddur og uppal-
inn á Egilsstöðum i Vopnafirði, sonur
hjónanna Gisla Sigurðar Helgasonar
og JónínuHildar Benediktsdóttur, sem
bjuggu allan sinn búskap á Egilsstöð-
um. Þau voru bæði af kunnum bænda-
ættum á Fljótsdalshéraði. Þau hjónin
voru prýðilega greind og vel hagmælt
bæði, svo þeir bræöurnir, synir þeirra,
eiga ekki langt að sækja skáldgáfuna.
Helgi var bróðirBenediktsfrá Hofteigi
og sr. Sigurðar Z. — Hallgrlmur heit-
inn Gislason, fyrrv. bóndi á Hrafna-
björgum i Jökulsárhliö var hálfbróðir
þeirra.
Helgi ólst upp við venjuleg sveita-
störf, einsog þau gerðust á uppvaxtar-
árum hans, en drakk jafnframt i sig
áhuga á ýmsum framfaramálum
sveitar sinnar, þvi að heimilið fylgdist
vel með sliku, og Gisli var áhugamað-
ur um opinber mál.
Haustið 1915 fór Helgi á bændaskól-
ann á Hólum og útskrifaðist þaðan
sem búfræðingur vorið 1917. Arið 1923
kvæntist hann Guðrúnu Scheving frá
Gagnstöð i Hjaltastaðahreppi. Hún
varhinbezta kona og mjög myndarleg
til allra verka. Sama ár byrjuðu þau
búskap i Haga viö mjög litil efni eins
og þá var algengast. 1 Haga bjuggu
þau i rþjú ár, og siöan á Rauðhólum i
tvibýli i eitt ár.
Ariö 1927 keypti Helgi Hrappsstaöi,
sem var og er stórbýlisjörð, og bjó þar
siöan allan sinn búskap, eða til ársins
1967, aö synir hans tveir, Siguröur og
Einar, keyptu jörðina. Þá var heilsa
Helga mjög tekin að bila, enda hafði
hann siðustu árin búiö með aðstoð sona
sinna. Aöur höfðu Hallgrimur sonur
hans og Siguröur Björnsson, tengda-
sonur hans, byggt sitt nýbýlið hvor úr
Hrappsstöðum, Háteig og Hrappsstaði
II.
Ariö 1937 varð Helgi fyrir þeirri
miklu sorg að missa konu sina frá níu
börnum þeirra, og má nærri geta hvi-
likt áfall það hefur veriö. Hann kvænt-
ist ekki öðru sinni. Þegar svona var
komið mun hafa látið nærri að hann
10
hætti búskap, en sem betur fór varð
það ekki, enda urðu ýmsir til þess að
rétta honum hjálparhönd. Um þetta
leyti, eða litlu fyrr, voru þrjú börnin
tekin i fóstur, og auk þess tvö til dvalar
um nokkurn tima. Arið 1938 réöist til
hans sem ráðskona Ingibjörg Alberts-
dóttir frá Guðmundarstööum, og sá
bún um heimilið upp frá þvi með ein-
stakri fórnfýsi og umhyggjusemi, og
börnunum reyndist hún eins og bezta
móöir. Hún dvelst nú á Hrappsstöðum,
og ég veit aö hún muni eiga þar öruggt
skjöl svo lengi sem ástæöur frekast
leyfa.
Þeir sem muna, hvernig ástæöur
Voru yfirleitt hjá mönnum á fyrstu bú-
skaparárum Helga, geta undrazt,
hversu vel honum farnaðist, enda þótt
hann stæöi ekki alveg einn, og eins og
áður segir, þá voru ekki neinar fjöl-
skyldubætur eða styrkir, eins og flest-
um þykir sjálfsagt og eðlilegt nú á
dögum. Ibúðarhús úr steinsteypu, og
öll útihús, byggði Helgi að nýju á
Hrappsstöðum, og ræktaöi mikið, svo
að nú er á hans hluta, Hrappsstöðum I,
eitthvert stærsta fjárbú hreppsins.
Helgi var mikill ræktunarmaður og
áhugasamur um allar framfarir i bún-
aði. Hann var, á meöan heilsa hans
entist, hamhleypa til allra verka og
smiður bæði á tré og járn. Nutu margir
þess hér I sveit, þvi hann var greiðug-
ur með afbrigðum, og fáa mun hann
hal'a látið bónleiða frá sér fara.
Helgi var gamansamur maður, og
kryddaði oft spjall sitt og annarra með
smellnum spaugsyrðum.
Um langt árabil yar Helgi starfs-
maður Búnaðarsambands Austur-
lands. Hann vann aö túnmælingum og
túnkortagerð 1919 og 1920, en árið 1925
fór hann á námskeiö hjá Búnaðarfé-
lagi Islands, og eftir það mældi hann
allar jarðabætur i Vopnafjarðar- og
Skeggjastaöahreppi, tilársins 1953, og
mörg siðari árin, sem hann hafði þetta
með höndum, náöi starfssvæði hans
allt austur að Lagarfljóti. Þaö er stórt
svæði yfir að fara og mikið aukaverk
búandi manni. — Svo hratt gekk Helgi
með stikuna, þegar hann vann að
mælingum, að lausgangandi maður
átti fullt i fangi með að fylgja honum
eftir.
Helgi átti i mörg ár sæti i skólanefnd
Vopnafjarðar-skólahéraðs, og hann
var fyrsti maður sem stóð aö myndun
sjóðs til stofnunar heimavistarskóla i
sveitinni, og lagði fyrstur manna fram
fé i þann sjóð. Og fleiri aukastörfum
sinnti Helgi um dagana. Hann var
meðal annars i sóknarnefnd Hofssókn-
ar um langt árabil og var mjög kirkju-
rækinn. Kom þar fram skyldurækr.i
hans, eins og i öllu sem hann tók sér
fyrir hendur.
Mörg siðari ár ævinnar var Helgi
mjög heilsuveill og varð þá að dveljast
um skeið á sjúkrahúsi. En þótt hann
gæti ekki unnið neina erfiöisvinnu á
seinni árum, sat hann ekki auöum
höndum. Þá tók hið andlega starf við.
Hann las öllum stundum, og lagöi sig
einkum eftir ættfræði, enda var með
ólikindum hve fróður hann var orðinn
um ættir, einkum á Austurlandi. Og
svo traust var minni hans, að þaö var
eins og hann gleymdi aldrei neinu,
sem hann hafði einhvern tima heyrt
eða lesið. Hagmæltur var hann i bezta
lagi, og fengu margir Vopnfirðingar
islendingaþættir