Morgunblaðið - 07.11.2004, Blaðsíða 47

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 7. NÓVEMBER 2004 47
UMRÆÐAN
Fyrir nokkru var ég aðfletta bók og rak þáaugun í ákveðinn texta,sem greip huga minnsterkum tökum. Þarna
var um að ræða tilvitnun í Atóm-
stöðina, eftir Halldór Laxness.
Þetta voru samt ekki nema tvær
setningar og létu ekki mikið yfir
sér. Þær voru svona: „Við erum
öll næturgestir í ókunnum stað.
En það er yndislegt að hafa farið
þessa ferð.“
Þetta er vel sagt, því verður
ekki neitað. Eins og svo ótal
margt, sem kom frá þessum kaþ-
ólska meistara.
En sem ég las þetta varð mér
hugsað til annars skálds og heim-
spekings, Tómasar Guðmunds-
sonar, sem orti um Hótel Jörð á
sínum tíma, ljóð, sem ber með
sér, að djúpt hefur verið pælt í
hinni torráðnu gátu, sem lífið
óneitanlega er.
Um þetta segir hann:
Tilvera okkar er undarlegt ferðalag.
Við erum gestir og hótel okkar er jörðin.
Einir fara og aðrir koma í dag,
því alltaf bætast nýir hópar í skörðin.
Og til eru ýmsir sem ferðalag þetta þrá,
en þó eru margir sem ferðalaginu kvíða.
Og sumum liggur reiðinnar ósköp á,
en aðrir setjast við hótelgluggann og bíða.
En það er margt um manninn á svona
stað,
og meðal gestanna er sífelldur þys og læti.
Allt lendir í stöðugri keppni um að koma
sér að
og krækja sér í nógu þægileg sæti.
En þó eru sumir, sem láta sér lynda það
að lifa úti í horni, óáreittir og spakir,
því það er svo misjafnt, sem mennirnir
leita að
og misjafn tilgangurinn, sem fyrir þeim
vakir.
Einnig þetta er snilld. Þó kemur
Tómas ekki inn á, hvernig stend-
ur á þessu ferðalagi eða hvar því
ljúki. Í framhaldinu minnist hann
að vísu á dauðann, sem hann
nefnir rukkarann mikla, er sýni
reikninginn að lokum og taki allt
upp í hóteldvölina. En svo ekki
meir.
Reyndar er það nú svo, að
menn deila um hvort eitthvað
taki við að dvöl þessari lokinni.
Þó eru flest, ef ekki öll, trúar-
brögð mannkynsins byggð á
þeirri vissu, að gestunum sé boð-
ið í ferðalag annað, þar sem hæg-
indi eru meiri og betri. Og nú eru
vísindin búin að komast að þess-
ari niðurstöðu einnig, að við taki
annað hótel, ef svo má að orði
komast, þegar brottför er héðan.
Hvern einasta páskadag minn-
ist kristinn lýður þess, er Jesús
var krossfestur í fyrndinni. Sú
fórn hafði ákveðinn tilgang og
merkingu, einmitt þá, að búa hót-
elgestunum aðra vist, svo við not-
um orðalag kvæðisins, opna leið
að nýrri strönd. Öðruvísi er varla
hægt að skilja orðin í Jóhannes-
arguðspjalli, þar sem hann segir:
Hjarta yðar skelfist ekki. Trúið á Guð, og
trúið á mig. Í húsi föður míns eru margar
vistarverur. Væri ekki svo, hefði ég þá sagt
yður, að ég færi burt að búa yður stað?
Þegar ég er farinn burt og hef búið yður
stað, kem ég aftur og tek yður til mín, svo
að þér séuð einnig þar sem ég er. Veginn
þangað, sem ég fer, þekkið þér.
Ævi mannsins er hægt að líkja
við sund í þungum straumi lífs-
fljótsins, er með tímanum ber allt
kvikt að ósi, út í hið mikla djúp.
En rétt eins og það er líf í þess-
ari á ber að minnast þess, að það
er einnig líf í hafinu stóra. Öðru-
vísi líf, jú, en samt. Því getur
enginn borið á móti. Þetta liggur
í hlutarins eðli.
Eins mætti líkja þessu við sól-
arhring í mannsævi. Fyrst
morgnar, svo líður á dag, og loks
tekur að kvölda og nótt skellur á.
Allt verður myrkt og kalt, og
vissu menn ekki betur gætu þeir
ályktað sem svo, að birtan væri
farin, horfin að eilífu. En svo
brýst nýr dagur fram úr sort-
anum, með líf og yndi. Eilíft
sumar.
Sigurbjörn Einarsson biskup
ritar á einum stað eftirfarandi:
Hvernig hin eilífa tilvera í ríki fullkomleik-
ans er, það rúmast ekki í neinum orðum.
Það er ekki á færi mannlegrar hugsunar
að gera sér grein fyrir því. Biblían notar
aðeins einfaldar myndir og líkingar, þegar
hún beinir trúarsjón yfir landamærin. Hún
lætur skilja, að um það hugsum við, tölum
og ályktum eins og börn. Það eitt er trúnni
víst, að framundan er tilvera, sem yf-
irgnæfir allt, sem hugur getur þráð og
vonin eygt. Hjarta yðar mun fagna og eng-
inn tekur fögnuð yðar frá yður, segir Jes-
ús …
Sú fegurð þessa heims, sem hefur speglast
í dauðlegum augum og verður strokið burt,
þegar augun slokkna, hún er endurskin frá
eilífum augum hans, sem hefur skapað
hana. Þar varir hún. Og þegar „burtu þok-
an líður, sem blindar þessi dauðleg augu
vor“, fæ ég að sjá allt með augum hans. Og
þeir, sem ég unni og dauðinn sleit frá mér
og mig frá þeim, þá fæ ég að sjá í ljósinu
hans.
Megi sá Guð koma með bless-
un sína og huggun til ykkar, sem
hafið misst og saknað og grátið,
uns til samfunda og fagnaðar
kemur að nýju. Jafnframt held
ég að við ættum, fyrir okkar
hönd og ástvinanna, sem burt
eru farnir, að geta á þessum degi
tekið undir orð Nóbelskáldsins
og sagt: „Við erum öll næt-
urgestir í ókunnum stað. En það
er yndislegt að hafa farið þessa
ferð.“
Eilífðin
sigurdur.aegisson@kirkjan.is
Í dag er allrasálna-
messa, þegar við
biðjum sérstaklega
fyrir látnum ástvin-
um okkar og sýn-
um legstöðum
þeirra ræktarmerki,
með kertaljósum,
blómum eða ein-
hverju öðru fögru.
Sigurður Ægisson
fjallar af því tilefni
í örfáum orðum um
dauðann og
eilífðina.
BRÉF TIL BLAÐSINS
Morgunblaðið, Kringlunni 1, 103 Reykjavík  Bréf til blaðsins | mbl.is
BJÖRK Vilhelmsdóttir kallaði
fréttamenn hrægamma fyrir að
fjalla um mál borgarstjórans. Allir
vita hverju hrægammar leita að,
en þeir gegna óumdeilanlega
nauðsynlegu hlutverki í nátt-
úrunni. Sú angist sem kom fram í
orðum borgarfulltrúans afhjúpar
þá hugsun að borgarstjórinn sé í
raun lifandi pólitískt lík, sem
R-listinn sé að selflytja staursett
rétt á meðan jörð er beinfreðin.
Tilefnið þekkja allir. Um líkt
leyti og Þórólfur kom ungur mað-
ur úr námi og réðst til Olíufélags-
ins sem millistjórnandi skipti
Verðlagsstofnun um nafn og kall-
aðist eftir það Samkeppnis-
stofnun. Samkeppnisstofnun var
falið að fylgjast með samkeppni,
þessi merkilega og gamalgróna
stofnun sem hafði um áratuga
skeið haft það hlutverk helst með
höndum að passa að verðsamráð
væri algjört.
Margir vanafastir og rótgrónir
embættismenn stofnunarinnar
áttu afar erfitt með að átta sig á
þessu af skiljanlegum ástæðum.
Fleira kom til enda komu nýjar
starfsreglur og lagatúlkanir ekki
frá alþingi eða ráðuneyti heldur í
formi EES-tilskipana sem öðl-
uðust gildi eftir því hvernig gekk
að þýða þær en það verk sóttist
mishratt. Stundum komu þessar
tilskipanir í gusum, þannig að
samkeppnisyfirvöld virtust ekki
ráða við að kynna sér þær. Þetta
kom til að mynda einu sinni fram í
úrskurði samkeppnisyfirvalda sem
snerti fyritæki mitt en umboðs-
maður alþingis gagnrýndi vinnu-
brögð samkeppnisyfirvalda og álit
umboðsmanns var staðfest af
Hæstarétti Íslands sem breytti
niðurstöðu samkeppnisyfirvalda.
Það kann að vera að stjórn-
endur fyrirtækja hafi áttað sig á
þessum breytingum löngu fyrr en
embættismennirnir. Þrátt fyrir
það er tæplega réttmætt að
álykta að glæpsamlegt samsæri
hafi myndast sama dag og stjórn-
artíðindi komu út með tilskip-
unum sem gengu ekki bara þvert
á viðtekna venju heldur tiltekna
lagaskyldu.
Þegar ég byrjaði til sjós lærði
ég að stýrimaðurinn er ábyrgð-
arlaus meðan skipstjórinn er í
brúnni. Þannig eru lögin til sjós
og þannig eru þau í landi líka.
Núna er Þórólfur sagður póli-
tískt feigur fyrir að hafa sem
millistjórnandi í Esso tekið þátt í
þessu í stað þess að synda gegn
straumnum.
En hefði hann fengið stórridd-
arakross hinnar íslensku fálka-
orðu fyrir að ganga gegn yfir-
manni sínum og æðstu stjórn
fyrirtækisins? Í því sambandi er
rétt að minnast orða Davíðs Odds-
sonar, fyrrverandi forsætisráð-
herra, um „Litla símamanninn“
sem upplýsti um misferli og var
rekinn fyrir. Davíð benti á að það
væri ekki göfugt að bregðast yf-
irmönnum sínum og sagði á al-
þingi um „Litla símamanninn“ af
því tilefni: „Við skulum ekki gera
hetju úr þessum manni.“
Þórólfur Árnason er ekki póli-
tískur samherji minn en ég veit
ekki betur en hann hafi sinnt
störfum sínum af góðvild og alúð
og reynt að gera upp við fortíðina
af hreinskilni.
Ég hef fyrir satt að hann hafi í
verkum sínum kappkostað að vera
borgarstjóri allra Reykvíkinga og
forðast að láta menn gjalda skoð-
ana sinna. Það væri því sann-
arlega kaldhæðnislegt ef menn
skiptust í pólitískar fylkingar í
þeim tilgangi að láta hann einan
sæta ábyrgð í þessu máli.
SIGURÐUR ÞÓRÐARSON,
Glaðheimum 18,
104 Reykjavík.
Er borgarstjórinn
staursettur?
Frá Sigurði Þórðarsyni:
ÁHS og borgaryfirvöld í Reykja-
vík deila um réttmæti þess að
borgin gæfi ríkinu 14 ha. viðbót-
arlóð sunnan LSH við Hringbraut.
ÁHS telur enga ástæðu hafa verið
hjá borginni að gefa þessa gjöf en
borgin heldur hinu gagnstæða
fram og telur að um lagaskyldu sé
að ræða. Verðmæti gjafarinnar er
um 5 milljarðar króna.
Í samningum ríkis og borgar frá
1969 og 1976 segir orðrétt um
þessa 14 ha.:
„Lóðum á þessu landsvæði verð-
ur úthlutað til Landspítalans og
stofnana læknadeildar Háskólans
með venjulegum leigulóðarskil-
málum, sem eru í gildi á hverjum
tíma…“ „Þó skal ekki greitt
gatnagerðargjald af 20.000 rúm-
metrum í byggingum þeim, sem
fyrstar verða reistar á landssvæði
þessu sbr. fyrirheit Reykjavík-
urborgar til Háskóla Íslands dags.
6. október 1961.“
27.04.2004 undirrituðu heilbrigð-
isráðherra og borgarstjóri sam-
komulag ríkis og borgar um 14 ha.
lóð fyrir LSH. Þar segir m.a. orð-
rétt:
„Um lóðir þær, sem fjallað er
um í samkomulagi þessu og ætl-
aðar eru undir rekstur sjúkrahúsa
gildir 3. mgr. 34. gr. laga nr. 97/
1990 sem mælir fyrir um skyldu
sveitarfélags til að láta í té lóðir
undir sjúkrahúsbyggingar rík-
issjóði að kostnaðarlausu og án
greiðslu gatnagerðargjalda.“ Að
öðru leyti en greinir í sam-
komulagi þessu vísast til fyrri
samninga Reykjavíkurborgar og
ríkisins frá 13. des. 1969, 5. ágúst
1976 og desember 1998.
Borgaryfirvöld staðhæfa að
ákvæði 3. mgr. 34. gr. laga nr. 97/
1990 um heilbrigðisþjónustu, sem
rakið er hér að framan, sé aft-
urvirkt og geri að engu ákvæði um
leigulóðarskilmála í samningum
ríkis og borgar frá 1969 og 1976.
Skv. núgildandi reglum um
gatnagerðargjöld og greiðslu fyrir
byggingarrétt verður Reykjavík-
urborg af 4,5 milljörðum króna
með samkomulaginu frá
27.04.2004.
ÁHS bendir á að almennt gilda
lög ekki aftur fyrir sig. Hópurinn
staðhæfir að lög nr. 97/1990 geti
ekki verið afturvirk og því hafi
ákvæðið um leigulóðarskilmála í
samningum ríkis og borgar frá
1969 og 1976 verið í fullu gildi uns
borgarstjóri og heilbrigðis-
ráðherra námu það úr gildi með
nýju samkomulagi ríkis og borgar
27.04.2004.
Sem viðtakandi gjafarinnar, ver-
andi forsætisráðherra 27.04.2004,
hefur þú þar með lýst þig sammála
þeim gjörningi R- og D-lista í
borgarstjórn Reykjavíkur að láta
borgina gefa þessa 14 ha. viðbót-
arlóð og 500 milljónir kr. að auki
til ríkisfyrirtækisins LSH, gjöf
sem er u.þ.b. 5.000 milljóna kr.
virði.
En hvernig réttlætir þú það fyr-
ir skattgreiðendum í borginni og
kjósendum þínum, að þeir séu
knúðir með þessum hætti til að
taka þennan bagga einir á sig,
bagga sem þýðir að hvert með-
alheimili í borginni þarf að borga
h.u.b. 120.000 kr. meira í skatta til
borgarinnar heldur en verið hefði,
ef þessi gjöf hefði ekki verið gefin?
Virðingarfyllst,
f.h. Átakshóps Höfuðborgarsam-
takanna og Samtaka um betri
byggð (ÁHS)
ÖRN SIGURÐSSON, arkitekt,
Fljólugötu 23,
Reykjavík.
Opið bréf
Frá Erni Sigurðssyni arkitekt:
til Davíðs Oddssonar, utanríkisráðherra, 2. þingmanns Reykja-
víkurkjördæmis norður, fyrrverandi forsætisráðherra (1991–
2004) og fyrrverandi borgarstjóra í Reykjavík (1982–1991)
UNDIRRITAÐUR lýsir yfir fullum
stuðningi við Þórólf Árnason borg-
arstjóra Reykjavíkur. Þáttur Þórólfs
í olíusamráðsmálinu er að mati und-
irritaðs ekki þess eðlis að hann verði
að segja af sér sem borgarstjóri
Reykjavíkur. Hann tók við stöðu
millistjórnanda hjá olíufyrirtæki
sem hafði þegar á þeim tíma stundað
ólöglegt verðsamráð um nokkurt
skeið. Rétt hefði verið hjá Þórólfi að
ganga út úr fyrirtækinu á sínum
tíma. Þórólfur gerði sig sekan um
mistök en ekki þjófnað að mati und-
irritaðs. Ábyrgðin liggur fyrst og
fremst hjá forstjórum olíufélaganna.
GUNNAR ÖRN ÖRLYGSSON,
Fitjum, 116 Reykjavík.
Stuðningur
við borgar-
stjóra
Frá Gunnari Erni Örlygssyni,
alþingismanni:
HVAÐA stöðu í samfélaginu hefur
maður sem hefur tekið þátt í svíkja
samborgara sína, nánast daglega í
fjögur og hálft ár? Eru meðlimir í
glæpaklíkum saklausir af glæpum
sínum, ef þeir skýla sér á bakvið
glæpaforingjana?
Ég treysti ekki borgarstjóra
Reykjavíkur. Það er með ólíkindum
að hann skuli telja sig njóta trausts
Reykvíkinga, eftir að hafa svikið
meginþorra þeirra árum saman; tek-
ið þátt í að stela úr buddunni þeirra.
Þórólfur: þú ert maður meiri ef þú
segir af þér og biðst afsökunar.
ÓMAR R. VALDIMARSSON,
Sólheimar 18, 104 Reykjavík.
Ábyrgð
gerða sinna
Frá Ómari R. Valdimarssyni
fjölmiðlafræðingi:
HUGVEKJA