Tíminn - 02.09.1978, Blaðsíða 6

6
Laugardagur 2. september 1978
mmm
Útgefandi Framsóknarflokkurinn
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
úórarinn l>órarinsson og Jón Sigurösson. Auglýsinga-
sljóri: Steingrimur Gislason. Ritstjórnarskrifstofu'r,
framkvæmdastjórn og' auglýsingar Sióumúla 15. Slmi
86300.
Kvöldsimar bla&amanna: 86562, 86495. Eftir kl. 20.00:
86387. Verö i lausasölu kr. 100.00. Askriftargjald kr. 2.000 á
mánuði.
Biaðaprent h.f.
V_______________________________________________________________)
Papúa Nýja-Guínea:
Somare hefur sýnt
mlkla stjórnkænsku
Sættargerð
— fyrstu 3 árin stóráfallalaus
í gær tók ný rikisstjórn undir forsæti Ólafs Jó-
hannessonar við völdum á Islandi. Með myndun
þessarar rikisstjórnar er lokið langvinnu þófi i
stjórnmálum þjóðarinnar og fylgja hinni nýju
stjórn miklar vonir og bestu óskir.
Efnahagsmálin verða að vonum meginviðfangs-
efni rikisstjórnar Ólafs Jóhannessonar. Fyrstu að-
gerðum rikisstjórnarinnar er fyrst og fremst ætlað
að veita viðspyrnu til nýrrar sóknar i þessum efn-
um.
Megininntak þessara aðgerða hefur þegar verið
kynnt þjóðinni. Hér er um að ræða blandaðar að-
gerðir: í fyrsta lagi er raunhæf gengisskráning, i
öðru lagi niðurfærsla verðlags sem mætt verði með
afnámi söluskatts af matvælum og nýrri skatt-
heimtu annarri, einkum á miklar tekjur og eignir. í
þriðja lagi .hefur samkomulag náðst um það að
efnahagsaðgerðir fyrri rikisstjórnar verki ekki
lengur á vinnumarkaðinum en i þeirra stað komi
þak á verðbætur launa miðað við 233 þúsund króna
mánaðarlaun i dagvinnu.
Með þeim málefnasamningi sem rikisstjórn Ólafs
Jóhannessonar byggist á hefur verið gerð merk
sættargerð i islenskum stjórnmálum. Timabili
óvenjulega harðra deilna er lokið að sinni og við
tekur skeið uppbyggilegrar samvinnu.
Vissulega leggur það þunga byrði á hið nýja sam-
starf að verða að bregðast skjótt og ákveðið við
örðugleikum atvinnuveganna um leið og sérstök
áhersla er á það lögð að standa vörð um kaupmátt
lægri launa i landinu. Eins og málefnasamningur-
inn ber með sér hafa menn mætst þar á miðri leið og
stóryrða kosningabaráttunnar sér þar ekki staði.
Farsæld rikisstjórnar ólafs Jóhannessonar hvilir
að mjög verulegu leyti á þvi að náið og gott sam-
starf og gagnkvæmur skilningur geti tekist við
hreyfingu launþega i landinu og er það beinlinis tek-
ið fram i málefnasamningi stjórnarinnar.
Tvö stærstu framtiðarverkefni stjórnarinnar
velta alveg á þessu samstarfi. Er þar um að ræða
breytt visitölukerfi annars vegar sem hins vegar
verði gildur þáttur i nýrri og hiklausri sókn gegn
óðaverðbólgunni sem setið hefur við rætur þjóðar-
búsins og sýkt þær. Sérstakur liður i þeirri sókn er
það markmið rikisstjórnarinnar að skattleggja
þann óeðlilega gróða sem sumum hefur safnast i
skjóli verðbólgubrasks og er vafalitið ein helsta
undirrót misréttis i islensku þjóðfélagi á siðari ár-
um.
Undirtektir forystumanna launþegasamtaka hafa
að visu verið nokkuð misjafnar nú siðustu daga en i
heild eru þær jákvæðar og lýsa skilningi manna á
þvi að nú er komið i slikt óefni að ekki verður lengur
beðið aðgerða. En það má vissulega segja að augu
þjóðarinnar beinist nú ekki aðeins að stjórnmála-
mönnunum heldur og að foringjum launþegafélag-
anna.
Á þeim hvilir einnig mikil ábyrgð nú, þegar það er
yfirlýst að orð þeirra verða tekin alvarlega og mik-
ils virt i ákvörðunum og athöfnum rikisstjórnarinn-
ar. Með málefnasamningnum er þannig stigið feti
framar en fyrri stjórn sem þó lagði mikla rækt við
samráð við aðila vinnumarkaðarins t.d. með Verð-
bólgunefndinni svokölluðu á sl. vetri.
Nú ættu allir aðilar að hafa lært nokkuð. Þvi
standa bestu vonir til góðrar samvinnu og mikils
árangurs. JS
Kortið sýnir Nýju-Gulneu. Austurhluti eyjunnar nefnist Papua
Nýja-Guinea, en eyjan hefur verið kölluð siðasta ókannaða
landssvæði heimsins. A landamærum Papua Nýju-Guineu og
Salómonseyja er eyjan Bougainville, en þar var hafin mikill
námugröftur fyrir nokkrum árum. Einar auðugustu kopar-
námur heimsins eru þar nú, svo og miklar gullnámur.
ENGUM vafa er bundið, aö
fyrstu ár Papúa Nýju-Gineu
sem sjálfstæðs rikis hafa
gengið öllu betur en menn áttu
von á. Arið 1975, þegar landið
fékk sjálfstæði, voru vanda-
málin svo gifurleg, að engum
datt i hug aö sama stjórnin
myndi sitja I mestu friösemd
við stjórnvölinn nú þrem árum
siðar. Þó ætti enginn að skilja
þessi orð þannig, að i Papúa
Nýju-Gi'neu væri allt i vel-
mekt. Enn i dag má lýsa
ástandinu meðsömu orðum og
notuö voru fyrir þrem árum:
„ofdrykkja, mikið atvinnuleysi
og of margir kynþættir”. En
samt sem áður: margt hefur
farið á betri veg en bjartsýn-
ustu menn höfðu þorað að
vona.
Þegar Papúa Nýja-Ginea
fékk sjálfstæði árið 1975,
spáðu flestir að innan tiðar
myndi þar allt loga i kynþátta-
deilum, stjórnar- og fram-
kvæmdaveldiðhrynja og hvítu
innflytjendurnir flytjast brott.
Ekkert af þessu átti sér stað.
Að visu fluttust nokkrir ,,út-
lendingar” i burtu, en h'klega
gráta þeir það núna.
Heiðurinn af þessu á að
miklu leyti fyrsti forsætisráð-
herra landsins, Michael
Somare. Hann er aðeins fer-
tugur að aldri, en samt hefur
hannsýnt meiri stjórnkænsku
en jafnvel stuðningsmenn
hans áttu von á. Somare hefur
lagt höfuðáherslu á að bæta
menntun þjóðar sinnar. En
það er viöamikið verkefni i
landi þar sem töluð eru 700
tungumál og samgöngur eru
jafn erfiðar og raun ber vitni.
NÝJA-GINEA, sem var til
skamms tima kallað siðasta
óþekkta landið, er næst stærst
eyja i' heiminum og er Græn-
land eitt stærra. Eyjan skipt-
ist i tvennt og er það eystri
hlutinn sem nefnist Papúa
Nýja-Ginea. Á þeim hluta búa
sennilega um 2,9 milljónir, en
hins vegar er erfittaö henda á
þvi reiður.
Landið hefur lengi verið eitt
af þeim vanþróuðustu i heim-
inum. Bændurnir eru fátækir
og rétt lifa af litlum jörðum
sinum. Nokkrar stórar plant-
ekrur eru til, en þær eru allar i
eign Astraliu- og Evrópubúa.
En hins vegar —eigi fyrir alls
löngu — var uppgötvað námu-
auðugt svæði á eyjunni
Bougainville, sem liggur tölu-
vert fyrir austan Papúa
Nýju-Gineuen tilheyrir þvi þó.
Þar eru nú miklar koparnám-
ur og einnig hefur fundist þar
nægilegtgull til að gera Papúa
Nýju-Gi'neu að einum helsta
gullframleiðanda heimsins.
Eftir lok seinni heimsstyrj-
aldarinnar, en þá var hluti
Nýju- Gineu hertekinn af
Japönum, tóku Astraliumenn
að sér stjórn eyjunnar. Fékk
eystri hlutinn — Papúa
Nýja-Ginea — nokkra sjálfs-
stjórn árið 1949 og 1973 fengu
þeir algjöra heimastjórn.
1 þessum mánuði f yrir þrem
árum fékk svo landið sjálf-
stæði frá Ástraliu, sem auk
þess lofaði að halda áfram
fjárstuðningi sinum. Eitt al-
varlegasta vendamáliö, sem
landsmenn þurftu aö leysa
fyrir sjálfstæðisdaginn, var
hver ætti að vera þjóðhöfðingi
landsins. Málið var siðan leyst
á frekar einkennilegan hátt,
þvi að Elisabetu 2. Breta-
drottningu var boðin þjóðhöfð-
ingjastaöan sem þún þáði.
Bretar höfðu aöeins átt itök á
eyjunni um siðustu aldamót.
%
ÞAÐ var 16. september 1975,
sem Somare sór embættiseið
sinn og siðan hefur hann setið
nokkuð traustur i sessi. Hann
var eitt sinn kennari og siðan
starfaði hann við útvarpið.
Sennilega má lýsa honum sem
sósialista, en fyrst og fremst
er hann þjóðernissinni. Utan-
rikisstefna hans er einföld.
Hann vill taka upp samskiptí
við allar þjóðir nema þær sem
eru á móti kynþáttajafnrétti.
Andstæðingar Somare hafa
gjarnan gagnrýnt hann fyrir
að reyna að geðjast öllum án
þessað gera nokkuð raunhæft.
1 sambandi við þetta benda
þeir á 4 akreina hraðbraut,
sem liggur framhjá stjórnar-
byggingunum i höfuðborginni
Port Moresby, og liggur leið
brautarinnar raunverulega
ekkert — i hvoruga áttina.
MOL
Port Moresby, höfuöborg Papua Nýju-Guineu. Þar búa nú rúmlega 100 þúsund manns. Port
Moresby var sjálfkjörinn höfuðstaður enda er þar gott skipalægi.