Tíminn - 14.07.1987, Blaðsíða 9

Þriðjudagur 14. júlí 1987
Tíminn 9
VETTVANGUR

'
Morgunblaðið og Alþýðu
blaðið heilsa nýrri ríkisstjórn
Tímanum þykir rétt að endurprenta forystugreinar sem
birtust í Morgunblaðinu (miðvikudag) og Alþýðublaðinu
(fimmtudag) í tilefni af myndun nýrrar ríkisstjórnar.
Þessar greinar eru um margt sérstæðar og eðlilegt þykir að
lesendur Tímans kynnist milliliðalaust þeim sjónarmiðum
sem þessi ríkisstjórnarmálgögn telja ástæðu til að leggja
áherslu á í upphafi stjórnarsamstarfsins.
Morgunblaðið 8. júlí:
Úr einni glímu í aðra
/ dag tekur ný ríkisstjórn við
völdum á íslandi. Myndun hennar
hefur átt sér langan aðdraganda og
er vonandi að undirbúningsvinna
sé með þeim hætti, að helstu
ágreiningsmál flokkanna verði
ekki að þvælast fyrir þeim næstu
misseri, svo mikilvægt sem það er
að leiðtogar þeirra fái frið til að
leysa efnahagsvanda þjóðarinnar
og stemma stigu við aukinni verð-
bólgu. Ýmis vandamál önnur bíða
úrlausnar, svo sem hvalamálin
svokölluð og þá ekki síður kjara-
málin með haustinu.
Margt er nýtilegt í drögum að
stefnuyfiríýsingu og starísáætlun
ríkisstjórnar Porsteins Pálssonar
og cnginn vafi er á því, að formað-
ur Sjálfstæðisflokksins hefur náð
fram eins góðum samningsdrögum
og unnt var í stöðunni, en það er
mikilvægt, svo aðgangsharðir að
pyngju almennings sem vinstri
flokkarnir eru. Pað er raunar rétt
sem sagt hefur verið, að þeir líta á
eignir borgaranna sem eins konar
varasjóð fyrir ríkið, og þá ekki síst
Alþýðuflokkurinn. Pví var nauð-
synlegt að vera vel á verði og mæta
skattaglöðum forystumönnum
vinstrí flokkanna af einurð sem er
í einhverju samræmi við stefnu
Sjálfstæðisflokksins. Á það hefur
að vísu skort að Sjálfstæðisflokkur-
inn hafi verið á varðbergi í ríkis-
stjórn að þessu leyti, en hann hefur
staðið sig betur þar sem hann hefur
verið í meirihluta eins og í Reykja-
vík. Og þótt ýmislegt bendi til að
eins vægilega verði í sakirnar farið
í skattlagningu og unnt er eins og
nú er ástatt íþjóðfélaginu, er hinu
ekki að leyna, að sumt í fyrrnefnd-
um drögum hlýtur að vekja ugg
meðal almennings, eins og hótanir
um skattlagningu fjármagns- og
eignatekna sem merkir ekkert ann-
að en til greina komi að leggja
sérstaka skatta á sparifé og vexti af
því, svo og skuldabréf eins og
ríkisskuldabréf sem prentuð hafa
verið fram að þessu með fyrirheit-
um um skattfrelsi þeirra eins og
skattfrelsi sparifjár, en Sjálfstæðis-
flokkurinn bæri þess ekki bætur, ef
hann legði til atlögu við þetta
sparnaðarform þegnanna sem er
nánast friðhelgt samkvæmt orð-
anna hljóðan. Ríkið þarf á þessu
fjármagni að halda ekki síður en
bankarnir og atvinnufyrirtækin og
því óðs manns æði að hefja slíka
skattaherferð, og þá ekki síst þegar
vitað er að almennir launþegar, en
ekki hinir fáu ríku, eiga þetta
sparifé að mestu og eru að reyna
að vernda það og ávaxta, en það
hefur yfirleitt brunnið upp 1 óða-
verðbólgu á árum áður. En það
væri svo sem eftir öðru að hefja
herferð á hendur sparifjáreigend-
um nú þegar sæmilega árar - og þá
á þeim forsendum að skattleggja
þurfi þessar eignir til samræmis við
og það liggur í hlutarins eðli að
blaðið treystir helsta boðbera
hennar, Sjálfstæðisflokknum, tilað
bera hana fram til sigurs. En
reynslan hefur sýnt að flokknum er
stundum annað sýnna en fram-
fylgja þessari íslensku mannúðar-
stefnu eins og hún hefur verið
kynnt og boðuð og því skal ekkert
um það sagt, hvernig til tekst nú.
En Porsteinn Pálsson siglir úr höfn
með góðar óskir Morgunblaðsins,
en jafnframt verður hann og aðrir
ráðherrar Sjálfstæðisflokksins að
vita, að blaðið mun veita ríkis-
stjórninni og einstökum ráðherrum
Alþýðublaðið 9. júlí:
Krataplaggið
Málefnasamningur ríkisstjórnar-
innar sem við völdum tók í gær,
ber óneitanlega mikið yfirbragð
jafnaðarstefnunnar. Pað kann ef
til vill ckki að undra þá, sem til
samningar plaggsins þekkja; mál-
efnasamningurinn er skrifaður af
forystumönnum Alþýðuflokksins
aðrarl! Hvernig væri heldur að
létta skatta af öðrum eignum til
samræmis við spariféð!! Pað er
sjaldan að stjórnmálamenn, hvað
þá embættismenn fái slíkar hug-
myndir. Fyrrnefnd skattlagning
væri fáránlegri en ella vegna þess
að nú er hvorki gert ráð fyrir
nýjum eignasköttum, né tekju-
sköttum, þvert á móti skal stefnt
að því að skattbyrði einstaklinga af
tekjuskatti lækki í áföngum, betur
skuli fara með skattfé borgaranna
þannig að það nýtist betur en áður
og þá er ekki minnst um það vert,
að talað er um að selja almenningi
ríkisfyrirtæki eða aðild að þeim.
Pað gæti orðið til að auka áhuga
manna á starfsemi þeirra og af-
komu. Jafnframt er rætt um að
setja löggjöfum verðbréfafyrirtæki
og verðbréfaverslun til að tryggja
eðlileg viðskipti og hagsmuni al-
mennings. Pá hefur ríkisstjórnin
sett sér það markmið að gjaldeyr-
isverslun verði frjálsari en áður og
dregið úr skilaskyldu á gjaldeyri og
þá má kannski vænta þess að
verðbréfakaup íslendinga á al-
þjóðamarkaði verði leyfð, en það
gæti dregið erlent fjármagn til
landsins og látið eríend stórfyrír-
tæki mala eitthvert gull í pyngju
einstaklinga\
Pá er góðu heilli ekki gert ráð
fyrir neinum skyldusparnaði.
Á það má minna, að tillaga um
skattlagningu vaxta afsparnaði var
kveðin niður á landsfundi Sjálf-
stæðisflokksins.
Pví miður er ekki útlit fyrir aðný
stefna verði tekin upp í sjávarút-
vegi þar sem kvótinn kallar á
spillingu og brask eins og mörg
dæmi eru um. Við þurfum að losna
við slíkan ófögnuð, og þá ekki síst
vafasama sölu, svo að ekki sé
meira sagt, á óveiddum fiski í
sjónum. í fyrrnefndum drögum er
þó ákvæði um að fiskveiðistefnan
verði tekin til endurskoðunar og
ný stefna mörkuð á næsta ári.
Kannski er ástæða til að binda
einhverjar vonir við þetta ákvæði.
Fleiri jákvæðar hugmyndir er að
finna í þessum stefnudrögum sem
ástæða er til að fagna án þess þær
verði tíundaðarhér, enda eru drög-
in birt í heild í Morgunblaðinu í
gær almenningi til glöggvunar.
Stjórnarmyndunin tók langan
tíma og það er í sjálfu sér fagnaðar-
efni að Sjálfstæðisflokkurinn þorir
að taka ábyrgð á stjórnarstefnunni
með formann sinn í forsæti, ekki
síst með tilliti til þess afhroðs sem
flokkurinn, nýklofinn, galt í kosn-
ingunum.
En það er ekki höfuðatriðið
hver ábyrgðina ber, heldur hver
stefnan er.
Það er ekkert leyndarmál að
Morgunblaðið telur að öflug sjálf-
stæðisstefna sé þjóðinni fyrir bestu
flHlllllílflllll
Krataplaggið
M álefnasamningur ríkisstjórnarinnar sem við völd-
um tók í gær, ber óneitanlega mikið yfirbragö jafnaö-
arstefnunnar. Þaö kann ef til vill ekki að undraþá, sem
til samningar plaggsins þekkja; málefnasamningur-
inn er skrifaður af forystumönnum Alþýðuflokksins
með óverulegum breytingum Sjálfstæðisflokks og
Framsóknarflokks. Það veröur þvl að teljast eölilegt
að í öllum '■ •— nr farið að kalla stefnuyfirlýsingu ■
ogstarfsá: '•-"‘•>niana- I
f****»*tontíbl
r _ •
og starfsá:
ið“. Við les
l liós vfirb
ræ
jafna
svipm'"
fyrir •
Úr ejiwigtóm,
I"*d I 3,^^
hís™ Ur&z I og u i
fbkí1’ 3ð he,2tu ágrem,n he'^ / mestu ogenf^tta sparifé f
Það o/C^aaðvemda
“ C,l“7rw"»'S.5S.rJ
C' í Srs“"3;^ I
hvar í flokki sem þeirstanda sterkt
aðhald. Ráðherrar Sjálfstæðis-
flokksins munu ekki síst hafa hitann
í haldinu, þarscm ábyrgð þeirra er
mest, að vel takist til. Pað lofar því
miður ekki allt of góðu, hvernig
staðið var að endurnýjun í ráð-
herrahópi flokksins. Matthías Á.
Mathiesen átti að víkja fyrirnýjum
manni, hann hefurgegnt ráðherra-
embætti í átta ár. Hann átti þess
kost að hliðra til fyrír nýjum manni
og sýna samstarfsmönnum stórhug
en valdiylvolgan stólinn eftirMatl-
hías Bjarnason sem sættir sig við
þá ákvörðun formannsins, ásamt
Ragnhildi Helgadóttur og Sverri
Hermannssyni aðsnúa sérnú alfar-
ið að Iöggjafarstörfum og hvíla sig
á framkvæmdavaldinu og hafa þau
öll sýnt raunsæi í þeirrí afstöðu,
ekki síst með tilliti til þess að þau
hafa margt vel gert í ráðherratíð
sinni, þótt sumt sé umdeilanlegt
eins og gengur. En áframhaldandi
vera Matthíasar Á. Mathiesen í
ráðherraembætti veitir nýrri ríkis-
stjórn Porsteins Pálssonar ekki
þann ferska svip sem ella hefði
orðið. Pá hefði Halldór Ásgríms-
son átt að hvíla sig á sjávarútvegs-
ráðuneytinu og taka heldur t.a.m.
viðskiptaráðuneytið og Jón Helga-
son hefði átt að hleypa nýjum
óþreyttum manni að. Pað hefði
einnig gefið stjórninni ferskari blæ
og sterkara vegancsi.
Pað eru því miður þó nokkur
þreytumerki á nýrrí stjórn Por-
steins Pálssonar. Pau veikja til-
trúna í upphafi. En vonandi tekst
þó vel til og alltaf má bæta síma-
og samgöngumál í Reykjaneskjör-
dæmi, kvótann á Suðuríandi og
sölutilhögun á óveiddum fiski fyrir
AustUríandi.
Hinu ber þó ekki síst að fagna að
forystumenn stærstu flokkanna
báru gæfu til að brúa bilið milli
flokka sinna, taka í sáttahönd
hver annars og hugsa meira um
þjóðarhag en stundlegan metnað
og fjölbragðaglímuna um forsætis-
ráðherrastólinn.
með óverulegum breytingum Sjálf-
stæðisflokks og Framsóknarflokks.
Pað verður því að teljast eðlilegt
að í öllum flokkum erfarið að kalla
stefnuyfiriýsingu og starísáætlun
hinnar nýju ríkisstjórnar „krata-
plaggið". Við lestur málefnasamn-
ingsins kemur greinilega í Ijós
yfirbragð velferðarstefnu og jafn-
aðar í anda lýðræðis og frelsis sem
einmitt er aðalsmerki íslenskrar
jafnaðarstefnu. Orðalag málefna-
samningsins og svipmót allt minnir
mjög á stefnumál Alþýðuflokksins
fyrir kosningar og sumir kaflar eru
teknir orðréttir úr stefnuskrá Al-
þýðuflokksins.
En þótt alþýðuflokksmcnn geti
vel unað sínum hlut í nýrri ríkis-
stjórn með fjögur sterk ráðuneyti
og málefnasamning soðinn upp úr
stefnuskrá flokksins, ber að hafa í
huga að málefnasamningur er orð.
Gjörðir mannanna eru það sem
máli skiptir við framkvæmdir. En
orð eru til alls fyrst, og það er
vonandi að einstakir ráðherrar
framfylgi• hinu 24 síðna langa
„krataplaggi“, í samræmi við orð-
anna hljóðan. Alþýðuflokksmönn-
um er hins vegar Ijóst að það er
aðeins í þeim ráðuneytum sem
ráðherrar flokksins stjórna, sem
vænta má öruggrar framkvæmdar
málefnasamningsins í anda jafnað-
arstefnu. Einmitt þess vegna var
það Alþýðuflokknum Hfsnauðsyn
að stjórna ríkisfjármálunum, ekki
síst með heildarendurskoðun
skattkeríisins í huga, að ráða ríkj-
um í félagsmálaráðuncytinu til að
knýja ígegn framkvæmd við bygg-
ingu kaupleiguíbúða og til að
standa vörð um málcfni þcirra sem
minna mega sín í þjóðfélaginu svo
sem fatlaðra og elli- og örorkulíf-
eyrisþega. Með þessi tvö ráðuneyti
í hendi gefst Alþýðuflokknum
kostur á að tryggja samspil sem
treystir uppbyggingu velferðarrík-
is. í hlut Alþýðuflokksins hefur
einnig komið viðskiptaráðuneytið
sem samkvæmt fyrirhugaðri reglu-
gerðarbreytingu mun missa utan-
ríkisviðskipti en heldur eftir sem
áður veigamestu póstum sínum í
viðskipta- og bankamálum. Mál-
efnasamningurinn segir um banka-
mál - og íanda stefnumála Alþýðu-
flokksins - að dregið verði úr
ábyrgð ríkisins og afskiptum af
bankarekstri og lánastarfsemi.
Ennfremur verður stefnt að sam-
runa banka með almcnnum reglum
og endurskipulagningu á viðskipta-
bönkum í eigu ríksins. Pá fer
Alþýðuflokkurinn með ráðuneyti
dóms- og kirkjumála. Sem lýð-
ræðislegur umbótaflokkur gefst
Alþýðuflokknum ný tækifæri að
stokka upp í stöðnuðu dómsmála-
keríi sem borið hefur embættis-
mannasvip Sjálfstæðisflokks og
Framsóknarflokks áratugum
saman. Nú gefst Alþýðuflokknum
kostur að vinna að gömlum stefnu-
málum, svo sem að skilja milli
dómstarfa og umboðsstarfa og að
tryggja landsmönnum öruggari og
skjótari afgreiðslu dómsmála, og
að koma á nýrri skipan varðandi
val manna í dómaraembætti.
Alþýðublaðið óskar nýrri ríkis-
stjórn gæfu og gengis en lofar
jafnframt að veita ráðherrum AI-
þýðuflokksins og samstarfsráð-
herrum hans í ríkisstjórn gott að-
hald við framkvæmd „krataplaggs-