Tíminn - 29.03.1989, Blaðsíða 14

14 Tíminn
Miövikudagur 29. mars 1989
t
Útför eiginmanns míns
Finnboga Rúts Valdemarssonar
veröur gerö frá Kópavogskirkju i dag kl. 15.00.
Hulda Jakobsdóttir.
t
Innilegar þakkir til þeirra, sem sýndu okkur samúö og vinarhug við
andlát og útför eiginmanns míns, fööur, tengdaföður og afa
Þorgeirs Þorleifssonar
frá Þverlæk.
Þorgeröur Jónsdóttir
Jón Þorgeirsson Sigurbjörg Runólfsdóttir
Vilborg Þorgeirsdóttir Gunnar Þórisson
Friðgeir Þór Þorgeirsson Anna Davíðsdóttir
Guðmundur Skúli Þorgeirsson Rósa Dagbjört Hilmarsdóttir
og barnabörn.
t
Eiginmaður minn
Sigurvin Einarsson
fyrrverandi alþingismaður
lést aö kvöldi skírdags.
Jaröarförin fer fram frá Dómkirkjunni miðvikudaginn 5. apríl kl. 13.30.
Jörína Jónsdóttir.
t
Útför
Valgerðar Sigurþórsdóttur
frá Lambhaga
ferfram frá Oddakirkju á Rangárvöllum laugardaginn 1. april kl. 2 e.h.
ÞóraGísladóttir
Ingileif Gísladóttir
HelgaGísladóttir
Nikulás Gíslason
Olafur Gislason
Ingvar Ingvarsson
barnabörn og barnabarnabörn.
Sveinn Sigurðsson
Edda Helgadóttir
Sigriður Vilmundardóttir
Þóra Stefánsdóttir
t
Móöir mín, tengdamóðir og amma
Hulda Árdís Stefánsdóttir
fyrrverandi skólastjöri
lést aö kvöldi laugardagsins 25. mars.
Guðrún Jónsdóttir, Páll Líndal og börn.
t
ÞAKKARÁVARP
Hjartans þakkir fyrir auösýnda samúö og vinarhug viö andlát og
jarðarför fööur okkar, tengdafööur, afa og langafa
Þorgríms Maríussonar
Höföabrekku 16, Húsavík.
Guö blessi ykkur öll.
Brynja Þorgrímsdóttir
Skjöldur Þorgrímsson
Helga Þorgrímsdóttir
Sigurbjörn Þorgrímsson
Sigrún Þorgrímsdóttir
Guðrún Þorgrímsdóttir
Maria Þorgrímsdóttir
Jónína Þorgrímsdóttir
Steinunn Þorgrímsdóttir
barnabörn og barnabarn
Magnús Kristjánsson
ÞórhildurHólm
Hallgrímur Oddsson
GarðarEyjólfsson
Halldór Ingólfsson
Bjarni Guðmundsson
Guðmundur Sigurmonsson
■llll MINNING
Finnbogi Rútur
Valdemarsson
Fæddur 24. sept 1906
Dáinn 19. mars 1989
Andlátsfregn Finnboga Rúts
fööurbróöur míns barst mér í þann
mund sem utanríkisráðherrar V-
Evrópuríkja settust á rökstóla í höll
Evrópubandalagsins í Brussel - í
salarkynnum sem þeir kenna við
Karlamagnús.
Mér var hugsað til frænda míns
um leið og ég lagði hlustir við
orðræðu starfsbræðra minna, í þess-
ari nýju höfuðborg gömlu Evrópu.
Mér varð hugsað til þess, að hér
hefði hann notið sín öðrum mönnum
betur við að sækja og verja málstað
íslendinga í alþjóðamálum og etja
kappi við mannvitsbrekkur annarra
þjóða, með galdri og kúnst. Hann
hefði ekki þurft að nýta neitt túlkun-
arkerfi, fljúgandi fær sem hann var
á höfuðtungum álfunnar: frönsku
spænsku, þýsku og ítölsku (Guðrún
dóttir hans hefði kannski þurft að
hjálpa upp á rússneskuna). Sérfróð-
ur um alþjóðalög og rétt; lifandi
alfræðibók um sögu og menn-
ingu, hugsunarhátt, hugsjónir, hags-
muni og hindurvitni þeirra þjóða,
sem hér áttu fulltrúa við borðið.
Menntunar sinnar vegna og hug-
sjóna var Finnbogi Rútur Evrópu-
sinni, í bestu merkingu þess orðs.
Hann nam fræði sín í París, Berlín.
Gcnl' og Róm við skóla, sem var
alþjóðleg stofnun - rekin af Þjóða-
bandalaginu gamla. Lífsskoðun hans
var þrauthugsuð og pólitískur vilji
hans hertur í eldi einhvers mesta
mannraunatímabils í sögu Evrópu.
Hugsjón hans var alþjóðlegt öryggis-
og friðargæslukerfi, þar sem öfl
mannvits og mannréttinda fengju
haldið aftur af tortímingaröflum
heimsku og ofstækis, sem Ævinlega
eru reiðubúin að hleypa veröldinni í
bál og brand af minnsta tileíni.
Það var því ekki að tilefnislausu
sem mér varö hugsað til þessa fjöl-
gáfaða og margbrotna frænda míns
um leið og ég hlustaði á fulltrúa
hinnar nýju Evrópu reifa ýmsa þætti
Evrópuhugsjónarinnar - í nýrri út-
gáfu. Þetta eru spennandi tímar.
Fámenn þjóð eins og okkar þarf nú
sem aldrei fyrr á að halda fleiri
mönnum eins og Finnboga Rút
Valdemarssyni, til þcss að sjá fótum
sínum forráð í samskiptum við hið
rísandi Evrópustórveldi. Og til þess
að nema stóru drættina í þeirri nýju
hcimsmynd, scm smám saman er að
verða til fyrir augum okkar.
Þversagnirnar í lífi og starfi Finn-
boga Rúts hljóta að hafa rekist
harkalega á, á stundum: Útkjálka-
maðurinn, sem var heimsborgari
fram í fingurgóma; sérfræðingur í
alþjóðamálum, sem gerðist tribunus
populus fátæks fólks í berangri
Kópavogs; hinn róttæki vinstrisinni
sem fyrirleit kommúnista og alla
þeirra fólsku og fordæðuskap: hinn
margræði menntamaður og einfari,
sem gerðist mesti kosningasigurveg-
ari lýðveldissögunnar og naut ein-
stakrar lýðhylli alþýðu-
fólks. Klassíkcr, sem gerðist bylt-
ingamaður í blaðamennsku og áróð-
urstækni. Hæfileikarnir voru svo
miklir og margvíslegir aö það var
ekki einfalt mál, til hvers ætti að
nota þá. Og útilokað að fella þá í
cinn farveg þar sem þeir gætu
streymt fram í friðsæld og lygnu.
Að loknu fundaþrasi í Osló,
Kaupmannahöfn, Brussel og Stras-
bourg, tókum við Bryndís næturlcst
til Milanóogeydduin þremurdögum
í litlu miðaldaþorpi á ítölsku strand-
lengjunni skammt frá Genúa. Einnig
þetta umhverfi vakti upp minningar
um frænda minn. Á þessum slóðum
eyddi hann mörgum sumrum á
námsárunum, við þröngan kost en
fullur af lífsþorsta og fróðleiksfýsn.
Saga Evrópu verður hvergi betur
skilin en frá miðpunkti markaðs-
torgsins í miðaldaþorpi við Miðjarð-
arhafið. „The Glory Ihat was Greece
and Ihe Grandeur that was Rome"
- af þeirri rót er það allt saman upp
runnið. Af þessum slóðum snéri
hann ungur heim, brenndur af suð-
rænni sól, framandlegur í hugsun og
háttum. en ráðinn í að leggja fram
sinn skerf í lífsbaráttu þess útkjálka-
fólks, sem ól hann.
Alþýðuflokkurinn og vinstri
hreyfingin á íslandi á Finnboga Rút
mikið upp að unna. Það var Jón
Baldvinsson sem kvaddi Finnboga
Rút ungan heim til starfa í þágu
Alþýðuflokksins og verkalýðshreyf-
ingarinnar. Finnbogi Rútur gerði
Alþýðublaðið að stórveldi á einni
nóttu. Hann ruddi brautina fyrir
mesta kosningasigur Alþýðuflokks-
ins fyrr og síðar og þar með fyrir
ríkisstjórn hinna vinnandi stétta,
sem vann stór afrek við að létta
alþýðu manna lífsbaráttuna á tímum
heimskreppu og í aðdraganda
heimsstyrjaldar. Síðan skildu leiðir,
en málstaðurinn varhinnsami: Þjóð-
félag jafnaðarstefnu, mannrcttinda
og mannúðar. Þeim málstað þjónum
við enn. Og senn liggja allar leiðir til
Rómar æskuhugsjónarinnar á ný.
Fyrir hönd Alþýðuflokksins flyt
ég ekkju Finnboga Rúts, Huldu
Jakobsdóttur, vinum hans, afkom-
endum og aðdáendum fjölmörgum
dýpstu samúðarkveðjur.
Jón Baldvin Hannibalsson
formaður Alþýðuflokksins.
Sumir menn eru þeirrar gerðar.
að þeir hljóta að bregða stórum svip
yfir umhverfi sitt og samfélag meðan
þeir eru ofan moldu. ekki aðeins
meðan þeir eru í fullu fjöri og starfi,
heldur cinnig þótt um kyrrist og þeir
setjist í stein elliára. Þeir eiga
jafnvel samleið með nýrri kynslóð
inn í framtíðina og móta líf hennar
að einhverju leyti með fyrri verkum
sínum eftir að þeir eru gengnir.
Finnbogi R. Valdemarsson var
einn slíkra manna. Hann lést 19.
rnars s.l. 82 ára að aldri og verður
borinn til grafar frá Kópavogskirkju
í dag.
Finnbogi R. Valdemarsson fædd-
ist í Fremri-Arnardal í Evrarhreppi
í Norður-lsafjarðarsýslu 24. sept.
1906, sonur Valdemars Jónssonar.
bónda þar, og Elínar Valdemars-
dóttur konu hans. Hann var bráðger
og frábær námsmaður og tók stúd-
entspróf frá Menntaskólanum í
Reykjavík 1927 og las Síðan lögfræði
í Háskóla íslands einn vetur, en var
næstu fimm ár við nám í alþjóðarctti
í París, Genf, Berlín og Róm. Þegar
hann kom heim 1933 varð hann
ritstjóri Alþýðublaösins til 1938. Þá
kom í ljós að hann var ritfær í besta
lagi, harðsækinn baráttumaður og
gagnmenntaður. Hann lyfti Alþýðu-
blaðinu til nýs vegs og gerði þaö
áhrifaríkt málgagn. Með breytingum
á útliti þess og framsetningu vann
hann að ýmsu leyti brautryðjenda-
starf í íslenskri blaðamennsku. Árið
1938 beitti hann sér fyrir stofnun
Menningar- og fræðslusambands al-
þýðu og varð framkvæmdastjóri
þess. Það gaf út allmargar góðar
bækur á næstu árum og starfaði af
þrótti.
Árið 1938 kvæntist Finnbogi
Huldu Jakobsdóttur, og 1940 fluttust
þau í Kópavog og reistu sér býlið
Marbakka við Fossvog. Þar bjuggu
þau síðan nálega hálfa öld. Finnbogi
var landskjörinn þingmaður árin
1949-59, síðan þingmaður Reykja-
neskjördæmis til 1963, en varð þá
bankastjóri Útvegsbanka íslands og
gegndi því starfi til 1972. Hann sat
hafréttarráðstefnu SÞ 1974 og alls-
herjarþing SÞ 1956 og 1957.
Þegar Finnbogi og Hulda fluttust
í Kópavog 1940 var þéttbýlið þar að
hefjast með fálmandi tökum, skipu-
lagsleysi og fátækt fólk, sem kom
víða að, reisti sér skýli eins og
landnámsmenn og háði baráttuna
við allsleysið í sporum þeirra. Það
var engu líkara en ungu hjónin á
Marbakka tengdust þessari barn-
ungu byggð og fólki hennar þá þegar
þeim böndum sem aldrei yrðu slitin.
Þau gengu í þessa sveit með hug og
hjarta landnámsmannsins og urðu
óaðskiljanlegur hluti hennar, og
Finnbogi sjálfgefinn forystumaður
sem hvergi lét undan síga. Um hann
safnaðist vösk sveit úr hópi þessara
frumbyggja. Þeir stofnuðu Fram-
farafélagið, sem varð brjóstfylking
íbúanna í Kópavogi í hraðri og
sögulegri sókn til skipulegra sam-
búðarhátta og sjálfstæðs sveitarfé-
lags. Þessi samfylking landnáms-
fólksins á okkar tíð í Kópavogi undir
forystu Finnboga R. Valdemarsson-
ar réð úrslitum um árangursríka og
manndómslega framvindu í málefn-
um byggðarlagsins.
Finnbogi var óskoraður forystu-
maður Kópavogshrepps frá upphafi
til loka, og samfylking frumbyggj-
anna um hann rofnaði aldrei. Auð-
vitað uröu átök stundum hörð, eink-
um er á leið og fólki fjölgaði, en
mikill mcirihluti stóð ætiðfast saman
um Finnboga Rút. Þegar kaupstað-
arstofnun komst á dagskrá, var Finn-
bogi hcnni andvígur í fyrstu, taldi
hana ekki tímabæra árið 1954, því
að of margt væri enn ógert og réttara
að vanda grunninn betur en orðið
var. áður en í þetta yrði ráðist. En
það er sögulegur vitnisburður um
þennan forystumann. að í fyrstu
bæjarstjórnarkosningum í Kópavogi
á ári kaupstaðarstofnunar hlaut
hann og liðssveit hans mikinn meiri-
hluta, eins og áður hafði verið, en
ekki þeir sem fyrir breytingunni
höfðu barist. eins og hefði verið
eðlilegt að vænta. Kópavogsbúar
treystu honum einfaldlega best fyrir
málum nýs kaupstaðar alveg eins og
hreppsfélagsins áður. Og Finnbogi
brást í engu fremur en fyrr. Hann
tók heilum höndum á þessu verk-
efni, beitti sér af festu og skarpri
rökvísi fyrir réttindum bæjarins bæði
á Alþingi og við ríkisstjórn ekki
síður en á heimaslóð. Það var eitt
fyrsta verk hans í bæjarstjórn að
bera fram það mál, að bærinn fengi
keypt landið, sem hann stóð á, með
viðráðanlegum hætti. Hann hélt því
fram með skýrum rökum, að ríkið
ætti að selja bænum landið á frum-
verði, því að umbætur og ræktun á
því væri verk og eign íbúanna sjálfra.
Á þessi rök var fallist. Þessi forvsta
bar ómetanlegan árangur sem verða
mun langa framtíö varanleg undir-
staða bæjarbyggðar. þarsem Ióðirn-
ar urðu eign bæjarins. Ég held að
þessi mikilvægu úrslit séu öllu öðru
fremur skjótri og snjallri málafylgju
Finnboga að þakka - og að sjálf-
sögðu velvilja ráðamanna rikis á
þeirri stundu. er þessum málum var
ráðið til lykta.
Hér verður ekki rakið hversu
framsýni Finnboga og glöggskyggni
kom víða fram á þessum hraðvaxtar-
árum hrepps og bæjar. Hann setti
fram skýrar meginhugmyndir um
framtíðarskipulag bæjarins. og
menn muna það vel. hve mikla alúð
hann lagði sjálfur við að finna þeim