Morgunblaðið - 05.05.2006, Blaðsíða 34

34 FÖSTUDAGUR 5. MAÍ 2006 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
ÞAÐ á ekki af Suðurnesjamönn-
um að ganga. Fyrst máttu þeir
horfa á eftir kvótanum og nú er
blessaður Kaninn að kveðja
Til að bæta gráu ofan á svart sjá
ráðamenn ekkert annað en flutning
Landhelgisgæslunnar til Keflavíkur
og svo auðvitað álver í Helguvík,
eins og við var að búast. Flutningur
Gæslunnar í atvinnubótaskyni
myndi líklega rústa henni líkt og
Byggðastofnun. Álver í Helguvík
spillir tækifærum, sem þar bjóðast
til uppbyggingar. Þar fyrir utan
tekur aðeins 20 mínútur að aka frá
Keflavík til Straums-
víkur og 15 mínútur
þegar búið er að
hækka hámarkshraða í
120 km/klst.
Rétt er að taka
fram, að ég mæli ekki
með stækkun í
Straumsvík, eins og ol-
íuverð er í dag, nema
meiri hluti þjóðar vilji
endilega eitt álverið
enn. Sé vilji til þess er
frumskilyrði, að rétt
verð sé greitt fyrir að-
stöðuna. Áður en bygg-
ingarleyfi er veitt skal ákveða,
hvaða staðir koma til greina og fá
tilboð í kvóta og rafmagn. Nið-
urstöður útboðsins metnar og bygg-
ingarleyfi veitt fyrir þann stað, sem
kemur þjóðhagslega hagkvæmast
út. Það gengur ekki endalaust, að
rafmagnsverðið sé ríkisleyndarmál
og ráðamenn gefi kvótann, eins og
þeir eigi hann sjálfir. Skuldlaust.
Um brottför setuliðsins núna er
það að segja, að fátt er svo með öllu
illt að ekki boði eitthvað gott. Nú er
rétti tíminn til að snúa vörn í sókn.
Nýta tækifærin, sem felast í legu
landsins og skipta út þessu liði, sem
ekkert sér nema ál og meira ál. Í
staðinn fyrir að virkja vatnsaflið til
framleiðslu á brennisteinsdíoxíði og
áli skal virkja hugvitið.
Það að brottför Kanans þrýsti
okkur nær meginlandinu og rétt sé
að taka upp evruna er skyndilausn
skammsýnna stjórnmálamanna,
sem kenna krónunni um slælega
efnahagsstjórnun. Evran og doll-
arinn geta tekið dýfur, sem við ráð-
um ekkert við. Dollarinn er meira
notaður en evran, t.d. mest notaður
í viðskiptum við Asíu.
1. Sem sjálfstæð þjóð með eigin
gjaldmiðil eigum við að gera
fríverslunarsamning við sem
flestar þjóðir. Vilji einhver
blokkin ekki vera með, standi
fast á innflutningstollum á
okkar vörur, t.d. unnar fisk-
afurðir, þá eigum við að svara í
sömu mynt. Setja háa tolla á
þeirra vörur, t.d. bíla. Það er
mikið auðveldara fyrir okkur
að finna nýja birgja en t.d. fyr-
ir Evrópusambandið að fá góð-
ar fiskafurðir annars staðar
frá. Fiskafurðir, sem þeir
þarfnast og verða að fá. Er
hægt að hugsa sér betri samn-
ingsstöðu?
2. Vallarsvæðið eigum við að gera
að fríhöfn. Byggja þar upp
góða aðstöðu fyrir hugbún-
aðar- og hátækniiðnað. Að há-
tæknifyrirtæki hrekist úr landi
skal vera liðin tíð.
Þvert á móti eig-
um við að ná til
baka þeim fyr-
irtækjum sem
hafa flúið land og
laða að ný fyr-
irtæki.
3. Helguvík skal
vera tilbúin um-
skipunarhöfn,
þegar norð-
urleiðin frá Asíu
til Evrópu opn-
ast. Stærstu
gámaskip eiga að
geta lagst að bryggju og fengið
snögga losun. Gámarnir raðast
síðan í önnur skip, sem flytja
þá til ýmissa landa. Þannig
gæti Helguvík orðið að Amst-
erdam og Hamborg norðurs-
ins.
4. Fríhöfnin á vellinum og Helgu-
vík eiga að vinna saman, þann-
ig að verksmiðjur á frísvæðinu
setji saman tæki og búnað,
sem þar með verður íslenskur.
Vara sem væri hátolluð í Evr-
ópu og Ameríku kæmi hún
beint frá Asíu.
5. Rafmagn umfram það sem fer
til vetnisframleiðslu eigum við
að selja umhverfisvænum fyr-
irtækjum, sem geta greitt rétt
verð fyrir það. Ekki láta um-
hverfissóðana arðræna okkur
endalaust.
Þetta kann að virðast draum-
órakennt, en er þess virði að skoð-
ast. Forsenda þess að dæmið gangi
upp eru snjallir samningamenn,
sem fá mikið fyrir lítið. For-
ystumenn, sem standa uppréttir án
minnimáttarkenndar í samninga-
viðræðum við útlendinga. Einu
sinni áttum við menn, sem fengu
allt fyrir ekkert (að eigin sögn).
Slíkum mönnum hefur farið ört
fækkandi í ráðherraliðinu.
Ekki er hægt að ljúka þessum hug-
leiðingum án þess að minnast á
varnarmálin. Kaninn telur mesta
hættu stafa af hryðjuverkum. Sú
ógn ykist um allan helming álp-
uðumst við í öryggisráðið.
Sókn er besta vörnin
Sigurður Oddsson fjallar
um ýmis tækifæri Íslands
á alheimsvísu ’Í staðinn fyrir að virkjavatnsaflið til framleiðslu á
brennisteinsdíoxíði og áli
skal virkja hugvitið.‘
Höfundur er verkfræðingur.
Sigurður Oddsson
Grandagarði 2, sími 580 8500
Þrautreyndur við
íslenskar aðstæður
MONTANA
Einn af mörgum góðum kostum við að eignast Montana-tjaldvagn er að
þú getur ferðast nær hvert sem er með þá og notið íslenskrar náttúru til
hins ítrasta. Hugvitsamleg hönnun, tvennskonar útfærsla.
Tryggðu þér tjaldvagn
á gamla genginu
til 9. maí
Opið
virka daga 10 – 18
laugardaga 10 – 16
sunnudaga 12 – 16
Mannréttindayfirlýsing Sameinuðu
þjóðanna kveður á um að hver maður
skuli vera frjáls skoðana
sinna og að því að láta
þær í ljós. Slíkt frjáls-
ræði felur í sér réttindi
til þess að leita, taka við
og dreifa vitneskju og
hugmyndum með hverj-
um hætti sem vera skal
og án tillits til landa-
mæra.
Hinn 3. maí var al-
þjóðadagur fjölmiðla-
frelsis. Árið 1991 lýsti
allsherjarþing Samein-
uðu þjóðanna því yfir að
með deginum væri ætl-
unin að vekja athygli á
meginreglum um fjölmiðlafrelsi; að
leggja mat á stöðu fjölmiðla í löndum
heims; að standa vörð um sjálfstæði
fjölmiðla og vera virðingarvottur við
fjölmiðlafólk sem týnt hefði lífi vegna
starfs síns.
Frjálsir fjölmiðlar eru einn horn-
steina lýðræðisins og þeir gegna mik-
ilvægu hlutverki við að tryggja ríka
mannréttindavernd. Frjálsir fjölmiðlar
styrkja þátttöku almennings í ákvarð-
anatöku en virkur kosningaréttur kall-
ar á frjálsan aðgang og miðlun upplýs-
inga og hugmynda. Tjáningarfrelsið er
mikilvægt fyrir einstaklinginn svo
hann þekki rétt sinn, jafnt og sam-
félagið allt; tjáningar- og upplýs-
ingafrelsi styrkir þátt-
töku almennings í
opinberum ákvörðunum,
ábyrgðarskyldu yf-
irvalda og lýðræðið
sjálft.
Brot gegn tjáning-
arfrelsinu tengjast
gjarnan öðrum mann-
réttindabrotum, einkum
er varða funda- og fé-
lagafrelsi. Víða um heim
er einnig brotið gegn lífi
og mannhelgi fjölmiðla-
fólks en samkvæmt upp-
lýsingum Human Rights
Education Associates
voru 69 blaðamenn myrtir í fyrra og
rúmlega 800 hnepptir í fangelsi; 1.300
einstaklingar urðu fyrir líkamsárásum
vegna starfs síns. Á undanförnum ár-
um hefur þó margt áunnist í baráttu
fyrir auknu fjölmiðlafrelsi og Alnetið
og gervihnattaútsendingar hafa opnað
nýjar leiðir til miðlunar upplýsinga.
Tjáningarfrelsinu stafar þó síaukin
ógn af alþjóðlegum fjölmiðla-
samsteypum sem hafa vaxandi einok-
unarstöðu en víða um heim er einnig
vegið að frelsi fjölmiðla og réttinum til
upplýsingar með skírskotun til hins sk.
„stríðs gegn hryðjuverkum“.
Tjáningarfrelsið er vandmeðfarið og
þess ber að gæta að því sé ekki mis-
beitt þannig að vegið sé að friðhelgi
einkalífisins, en einnig að það sé ekki
takmarkað um of. Hér á landi er rík
hefð fyrir frjálsum fjölmiðlum þótt ný-
leg rannsókn Katrínar Pálsdóttur sýni
að e.t.v. megi bæta umgengni ráða-
manna við þá. Nauðsynlegt er að
stjórnvöld stuðli að fjölbreytni á fjöl-
miðlamarkaði og að sátt ríki í sam-
félaginu um starfsumhverfi þeirra og
starfshætti. Sterkir, frjálsir fjölmiðlar
eru lykilforsenda þess að íslenskri
menningu verði viðhaldið og lýðræð-
isleg umræða geti farið fram á breið-
um vettvangi.
Í tilefni alþjóðadags fjölmiðlafrelsis
Guðrún D. Guðmundsdóttir
fjallar um frjálsa fjölmiðla
í tilefni af alþjóðadegi fjöl-
miðlafrelsis
’Sterkir, frjálsir fjöl-miðlar eru lykilforsenda
þess að íslenskri menn-
ingu verði viðhaldið …‘
Guðrún D.
Guðmundsdóttir
Höfundur er framkvæmdastjóri
Mannréttindaskrifstofu Íslands.
UNDANFARIN misseri hefur
áróður fyrir skólabúningum gerst æ
ágengari og nú er svo komið að inn-
leiðing skólafatnaðar er orðið eitt
helsta baráttumál
Framsóknarflokksins í
komandi sveitarstjórn-
arkosningum.
Má raunar furðu
sæta að framsækið afl
eins og B-listinn í
Reykjavík skuli kenna
sig við jafngamaldags
hugmynd og skólabún-
inga.
Telja hinir gírugu
framsóknarmenn að
skólabúningar geti gert
margvíslegt gagn m.a.
dregið úr einelti og eflt
liðsheild. Jafnframt sýni reynslan,
segja framsóknarmenn, að skólafatn-
aður auki sjálfstraust nemenda, dragi
úr neikvæðu áreiti og stuðli að betri
námsárangri!
Og máli sínu til stuðnings nefna
þeir reynslusögur ýmissa kennara og
foreldra. Gott ef kennararnir sjálfir
ætli ekki að klæðast skólabúningum
til að efla enn frekar samkennd og
námsárangur.
En hvað segja rannsóknir?
Að sjálfsögðu að klæðnaður nem-
enda hefur ekkert að segja um neitt
það sem máli skiptir í skólastarfi.
Nema síður sé. Eina alvöru rann-
sóknin sem gerð hefur verið um hugs-
anleg áhrif skólafatnaðar á skólastarf
var unnin af félagfræðingunum David
L. Brunsma við Alabama-háskóla og
Kerry A Rockquermore við Notre
Dame-háskóla í Bandaríkjunum.
Niðurstöður rann-
sóknarinnar birtust í
febrúarhefti tímaritsins
Journal of Educational
Research árið 1998.
Rannsókn þessi var
langsniðsrannsókn sem
náði til um 5.000 nem-
enda sem fylgt var eftir
úr grunnskóla og í gegn-
um háskóla á um 10 ára
tímabili. Niðurstöður
voru þær, að skólabún-
ingar hefðu engin áhrif á
hegðun nemenda, mæt-
ingu þeirra eða notkun
vímuefna.
Hið eina sem rannsóknin sýndi var
að skólafatnaður stuðlaði að mótþróa
hjá sumum nemendum, sem aftur
leiddi til lakari námsárangurs en ella
væri.
Ennfremur benda höfundar rann-
sóknarinnar á að þegar umbætur
verða í skólum þar sem skólafatnaður
hefur verið tekinn upp er árangurinn
oft ranglega rakinn til skólafatnaðar-
ins og þannig horft fram hjá ýmsum
öðrum breytingum sem átt hafa sér
stað samhliða t.d. fækkun í bekkj-
ardeildum eða nýjungum í kennslu-
háttum. Nefna þeir sérstaklega Long
Beach-skólaumdæmið í Kaliforníu
sem dæmi um slíkan misskilning. Þeir
Brunsma og Rockquemore líkja inn-
leiðingu skólabúninga við að gera upp
gamalt og niðurnítt hús með því að
mála það björtum litum, sem fangi at-
hyglina, en geri ekkert gagn.
Í frjálsu lýðræðisríki á ekki líðast að
börnum sé skipað að klæðast sömu
fötunum dag eftir dag árum saman.
Slíkt kallast ill meðferð á börnum.
Og í þeim tilfellum þar sem klæða-
burður verður tilefni eineltis þá veita
skólabúningar enga vörn. Athyglinni
er einfaldlega beint annað svo sem að
hárgreiðslu viðkomandi eða vaxt-
arlagi. Enda mætti furðu sæta ef
hægt væri að draga úr ofbeldi með
hugmynd sem upprunalega er fengin
að láni úr hernum.
Að auki er hæpið að opinberir skól-
ar geti gert kröfur um tiltekinn
klæðaburð nemenda. Hvers má vænta
næst? Kröfur um tiltekna hársídd eða
klippingu? Hvað segja fræðslu-
yfirvöld? Hvað segir umboðsmaður
barna? Hvað segja framsóknarmenn?
Skólabúningar – að hætti hersins
Guðmundur Edgarsson
fjallar um hvort taka eigi upp
skólabúninga nemenda ’Að auki er hæpið að op-inberir skólar geti gert
kröfur um tiltekinn
klæðaburð nemenda.‘
Guðmundur Edgarsson
Höfundur er aðjúnkt í ensku við HÍ.