Náttúrufræðingurinn - 1960, Page 23

NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
75
lega svipinn á fjörugróðurinn á þessum slóðum. í sjálfri fjörunni
eru það tegundir af ættkvíslunum Fucus og Ascophyllum, sem mest
ber á, en fyrir neðan fjöruborðið, í djúpgróðurbeltinu, taka við aðrar
mjög stórvaxnar tegundir, og eru þær af ættkvíslunum Laminaria,
Alaria og Macrocystis.
Brúnþörungarnir tilheyra botngróðrinum (benthos), þ. e. plantan
er fastvaxin á steini eða einhverjum öðrum föstum hlut. I miklum
sjógangi rifna þörungarnir oft upp og skolar þeim á land í hrönn-
um. Fylgir þá oftast eitthvað með af fótfestunni, s. s. steinar, skeljar
o. fl. Mjög margir brúnþörungar, einkum þeir smávöxnustu, vaxa
sem ásætur (epiphyta) á öðrum plöntum, m. a. á öðrum brúnþör-
ungum. Þannig lifa margar tegundir af brúnþörungum sem ásætur
á Fucus.
Nokkrar tegundir brúnþörunga hafa borizt á haf út, og fljóta þeir
þar við yfirborðið í stórum torfurn. Halda þeir þar áfram að vaxa,
án þess að hafa nokkuð samband við botninn. Kemur þetta fyrir í
innhöfum, eins og t. d. í Eystrasalti, en þekktasta svæðið er Sargasso-
hafið, er liggur miðja vegu á milli vesturstrandar Norður-Afríku og
Vestur-Indlandseyja. Dregur hafsvæði þetta nafn af ættkvíslinni
Sargasso, en brúnþörungar af þeirri ættkvísl lifa þarna í geysistórum
breiðum. Hafa þörungar þessir enga kynæxlun lengur, en breiðast
út við vöxt jDalsins.
Bygging og vöxtur.
Brúnþörungarnir eru að sjálfsögðu gerðir úr þali, sem aðrir þör-
ungar, en bygging þeirra og lögun er mjög margvísleg og stærðin
mismunandi. Allir eru þeir fjölfrumungar. Lægstu brúnþörung-
arnir eru aðeins örsmáir þræðir, gerðir af einfaldri röð af frumurn
og meira eða minna greinóttir. Aðrir eru örlitlar flatar skófir, eitt eða
fleiri frumulög á þykkt, fastvaxnar á neðra borði. Einraða frumu-
þræðir liggja oft margir saman og mynda einskonar vef. Vaxa þeir
aðeins á lengdina, en til hliðanna límast þeir hver við anxran. Kall-
ast Jrað Jrráðjral (pseudoparenkym). Er slíkt þráðþal algengast hjá
ættkvíslunum Chordaria, Elachista og Desmarestia. Æðri brúnþör-
ungar eru gerðir af venjulega Jrali, þar sem frumurnar skipta sér
bæði þvers og langs. Vex plantan við það bæði á lengd og þykkt, og
verða sumir [xessarra Jrörunga mjög stórvaxnir.
Á fullkomnustu brúnþörungunum gætir nokkui'ar verkaskipt-