Andvari - 01.10.1959, Page 76

186
BJÖRN ÞORSTEINSSON
ANDVARI
una.79) Þetta varð til þess, að dr. Lee
var gerður aftur út af örkinni 1534 til
Hamborgar, og flutti hann að þessu sinni
Hamborgarráði beiðni Englandslconungs,
að það veitti herra hans aðstoÖ í réttlætis-
máli hans gegn lögleysum æðsta prests-
ins í Róm.80) Þannig hafði erindi
Thomasar Lee gjörsamlega breytt um
inntalc frá árinu áður, en þá vissi Hinrik
gjörla að hverju rak. Að þessu sinni var
íslenzka dcilan enn á dagskrá, en undir
þeim dagskrárlið var hvorki rætt um
skaðabætur né refsingar, heldur reglu-
gerðina, sem átti að tryggja frið milli
Hamborgara og Englendinga við ís-
land.81)
Urn þessar mundir cru stærri sjónar-
mið farin að opnast Hinriki VIII. í
norðri en verzlun og siglingar við ísland
og þrætur um þá hluti. Friðrik I. Dana-
konungur andaðist 3. apríl 1533, og urðu
strangir flokkadrættir um ríkiserfðir.
Ríkisdagurinn danski frestaði konungs-
kjöri um sumariÖ að vilja kaþólska flokks-
ins, en Lýbilca (Wullenwever) með hluta
I Iansaborganna sér við hlið reyndi í nafni
hins fangelsaÖa konungs, Kristjáns II.,
að efla þar til valda stjórn, sem tryggði
Hansamönnum forréttindi til verzlunar
í danska ríkinu og takmarkaði siglingar
Idollendinga inn á Eystrasalt. Helzti and-
stæðingur þeirra áforma varð brátt
Kristján hertogi af Holtsetalandi, sonur
FriÖriks I. Ilann naut styrlcs holzteinska
og danska aðalsins og um skeiÖ Niður-
landa. Greifastríðið (1534—’36) um
danskar ríkiserfðir var löngum háð af
rneira kappi af erindrekum við hirÖir
fursta og konunga cn á vígvöllum, en
þar börðust prótestantiskir borgarar oft
mcð styrk kaþólskra fursta gegn lúthersk-
um hertoga. Flér skiptir þessi styrjöld
ckki máli að öðru leyti cn því, að Hinrik
VIII. mun um skeið hafa gert sér vonir
urn áhrifavald á Norðurlöndum, ef Lý-
bika hrósaði sigri.
Sumarið 1533 leggur lýbskur víkingur,
Marcus Meyer, skipi sínu við England
til þess að afla vista, en hann hafði herjaÖ
á Hollendinga á Norðursjó. Englending-
ar tóku víkinga höndum og Marcus
Meyer var fluttur til Lundúna og varpað
þar í Tower. Elclci dvaldist hann lengi í
dýflissunni, því að konungur veitti hon-
um frelsi, hengdi gullkeðju um háls hon-
um í stað snöru, sló hann til riddara,
veitti honum heiÖurslaun og sendi hann
heim til Lýbilcu. Seint á árinu fer stjórnin
í Lýbiku þess á leit við Hinrik, að hann
láni fé „til þess að undiroka konungs-
ríkið Danmörku" (to subdue the realm
of Denmark), en á næsta ári fær full-
trúi borgarinnar a. m. k. 20.000 gyllini
„léð borginni Lýbiku til ráðstöfunar í
eigin þágu“.82) Sumarið 1534 er Kristján
hertogi kjörinn konungur Danmerkur, en
völd hafði hann í fyrstu lítil utan Jót-
lands, því að dönslcu eyjarnar voru að
mestu í höndum andstæÖinga hans, Lý-
bilcu og bandamanna hennar. Kristján
III. tók brátt upp stjórnmálasamband við
Hinrilc VIII. og reyndi að teygja hann
frá stuÖningi við óvini sína. Snemma
árs 1535 sendi hann Peder Svave, ritara
sinn, til Skotlands og Englands, og átti
hann m. a. að lcomast að því, hvers konar
samband væri milli Hinriks VIII. og
Lýbiku, en við þeirri spurningu féklc
hann engin gild svör. Hinrik lét hins
vegar í það skína, að liann væri fús til
málamiðlunar milli stríðsaðila í Dan-
mörku.83) Þann 15. marz 1535 leggur
Svave fyrir Cromwell greinar að friðar-
samningi og sáttmála milli Danmerkur,
Lýbikumanna og Englendinga, en þar er
gert ráð fyrir, að ísland verði veÖsett
Englandskonungi fyrir ákveðinni fjár-
hæð.84) Ekki er vitað, að Hinrik hafi þótt