Tímarit lögfræðinga - 01.06.2004, Blaðsíða 53

Ákvæði þetta hefur fyrst og fremst þýðingu við bilanir sem rekja má til
framleiðslugalla en getur einnig haft þýðingu í öðrum samböndum. Það að galli
sem upp kemur innan sex mánaða frá áhættuflutningi verði talinn hafa verið til
staðar við flutning áhættunnar er talið gilda nema annað sannist. Þetta þýðir í
raun að seljandi verður að sýna fram á að gallinn hafi ekki verið fyrir hendi við
flutning áhættunnar af söluhlut til neytanda. I nkpl. er ekki að finna ákvæði um
það hvemig seljandi getur sýnt fram á þetta. Ákvæðið hefur þó engin áhrif á þá
meginreglu að það er neytandinn sem hefur sönnunarbyrðina fyrir því að galli
í skilningi 15. og 16. gr. laganna sé fyrir hendi.
Til að undantekningarákvæði málsgreinarinnar eigi við verður það að vera
ósamrýmanlegt eðli gallans eða vömnnar að telja að gallinn hafi verið fyrir
hendi við áhættuflutninginn. Undantekning er varðar eðli vörunnar myndi helst
koma til um hluti með stuttan endingartíma þar sem eðlilegt er að hluturinn
eyðileggist innan tímafrests ákvæðisins. Þar sem neytandi getur ekki með réttu
vænst þess að söluhlutur eða hlutar hans endist lengur en tímafrestur ákvæði-
sins er ekki hægt að ætla að bilun eða eyðileggingu hlutarins megi rekja til
atvika sem voru til staðar við flutning áhættunnar yfir til neytanda. Undantekn-
ingar er varða eðli gallans geta t.d. varðað tilvik þar sem orsaka gallans er að
leita í atvikum sem urðu eftir áhættuflutninginn og þar sem gallinn sjálfur, út
frá almennri reynslu, bendir til þessa. Sem dæmi um þetta má nefna tilvik þar
sem aðstæður benda til að söluhlutur hafi orðið fyrir höggi sem honum hefur frá
upphafi ekki verið ætlað að þola.75
7. SAMANTEKT OG HELSTU NIÐURSTÖÐUR
Flest ágreiningsmál sem koma til kasta íslenskra dómstóla og varða lausa-
fjárkaup snúast um það hvort söluhlutur sé gallaður eða ekki, og í framhaldinu
hverra vanefndaúrræða kaupandi getur beitt í tilefni galla. Reglur um eiginleika
söluhlutar eru því með þýðingarmestu reglum kauparéttarins.
I eldri kpl. nr. 39/1922 var gallahugtakið ekki skilgreint en inntak þess mót-
aðist í áratugalangri framkvæmd dómstóla. I aðalatriðum má segja að dóm-
stólar hafi lagt eftirtalin atriði til grundvallar við mat á því hvort um galla var
að ræða: / fyrsta lagi var söluhlutur gallaður ef hann var ekki í samræmi við
ákvæði samnings. / öðru lagi var söluhlutur gallaður ef hann hafði ekki til að
bera þá eiginleika sem slíkir hlutir höfðu venjulega. Á þetta atriði reyndi fyrst
og fremst ef samningur hafði ekki að geyma ákvæði um eiginleika söluhlutar
eða ákvæði hans þar um voru ekki skýr. / þriðja lagi var lagt til grundvallar að
söluhlutur væri gallaður ef hann skorti þá kosti sem ætla mátti að áskildir hefðu
verið, sbr. 2. mgr. 42. gr. eldri kpl. í raun má segja að þetta atriði sé skylt hinu
fyrsta og varði að nokkru það um hvað var samið í skiptum aðila, beint eða
óbeint. 1 fjórða lagi var söluhlutur talinn gallaður ef hann var ekki í samræmi
við upplýsingar seljanda.
75 Alþt. 2002-2003, A-deild, bls. 3807.
237