Hlín - 01.01.1923, Blaðsíða 30

28
Hlin
vex í mörgu falli því meira, sem stærri fjárfúlgur safnast
í hendur manna. Stóriðjan hefir klofið lifsástæður og
hugsunarhátt þjóðanna í tvo gagnstæða strauma. Ann-
arsvegar óhóf og stærilæti, hinsvegar örbirgð og úrræða-
leysi. En báðum megin hefir fylgt úrættun og mannspilling.
Ekkert yfirtaks ímyndunarafl þarf til þess að láta sjer
hugkvæmast, að stóriðjan með sömu aðferðum og skipu-
lagi mundi hafa nákvæmlega sömu verkanir á þessa þjóð
sem aðrar. Upplausn sú og þjóðarhverflyndi, sem áður
var getið, sýnir að við erum fljótir til hugbrigða, íslend-
ingar, þegar gróðavon og lífsþægindi vex okkur í augum.
Stóriðja hjer á landi, rekin með þeim hætti, er gerst hefir
í öðrum löndum, mundi loks keyra um þverbak skap-
festuleysi okkar og eftiröpun. Hverri einustu verklegri
umbót, sem nokkuð kvæði að, mundu fylgja sömu ann-
markar og annarsstaðar gerist.
Engin gullnáma nje fiskimið, engin iðjuver nje stór-
framleiðsla getur lyft þjóðinni til hærri menningar, ef þjóðin
við snöggar breytingar slitnar upp af gamalli rót. Dýr-
rnœti íslenskra orkuvatna er fólgið i Itugsanlegum líkum
fyrir þvi, að þau geti orðið hagnýtt til varðveislu þeirri
heimilisiðjusemi, heimilisánœgju og átthagatrygð, sem hefir
um allan aldur þjóðarinnar forðað henni frá tortimingu
gegnutn þyngstu hörmungar.
Ljós og hiti frá orkulindum landsins inn á hvert heim
ili og orka til Ijettis vinnandi mannshendinni ætti að vera
lausnarorð þjóðarinnar. En mjög ber að gjalda varhuga
við því að láta börn þjóðarinnar eiga það hlutskifti í
erfðum, að ganga til malverks með Fenju og Menju nú-
timans,- — verða þræla og ambáttir fjárhyggjumenning-
arinnar. Hjeðan af verðum við íslendingar eftirbátar í
öllum iðjumálum nema heimilisiðju. Hana höfum við átl
frá fornu fari til jafns við aðrar þjóðir eða meira. En Ije-
legir eftirbátar eru það, sem sigla upp á þau sker, er
áður var strandað á, að þeim ásjáandi. Ekkert virðist þó