SunnudagsMogginn - 13.06.2010, Blaðsíða 53

13. júní 2010 53
24. maí til 6. júní
1. Makalaus – Þorbjörg Mar-
inósdóttir
/ JPV út-
gáfa
2. Friðlaus –
Lee Child
/ JPV út-
gáfa
3. 25 gönguleiðir á höf-
uðborgarsvæðinu – Reynir
Ingibjartsson / Salka
4. Góða nótt, yndið mitt – Do-
rothy Koomson / JPV út-
gáfa
5. Handbókin um heims-
meistarakeppnina FIFA
2010 – Keir Radnedge /
Edda
6. Morgnar í Jenín – Susan
Abulhawa / JPV útgáfa
7. Eyjafjallajökull – Ari Trausti
Guðmundsson & Ragnar
Th. Sigurðsson / Upp-
heimar
8. Sítrónur og saffran –
Kajsa Ingemarsson / Mál
og menning
9. Hafmeyjan – Camilla Läck-
berg / Undirheimar
10. Saga mannsins – Ritstjóri:
Illugi Jökulsson / Skuggi
Frá áramótum
1. Rannsóknarskýrsla Alþing-
is – Rann-
sókn-
arnefnd
Alþingis /
Alþingi
2. Póst-
kortamorð-
in – Liza Marklund/James
Patterson / JPV útgáfa
3. Loftkastalinn sem hrundi
– Stieg Larsson / Bjartur
4. Hafmeyjan – Camilla Läck-
berg / Undirheimar
5. Góða nótt, yndið mitt – Do-
rothy Koomson / JPV út-
gáfa
6. Stúlkan sem lék sér að
eldinum – Stieg Larsson /
Bjartur
7. Svörtuloft – Arnaldur Indr-
iðason / Vaka-Helgafell
8. Nemesis – Jo Nesbø /
Uppheimar
9. Horfðu á mig – Yrsa Sig-
urðardóttir / Veröld
10. Þegar kóngur kom – Helgi
Ingólfsson / Ormstunga
Listinn er byggður á upplýsingum frá Bókabúð Máls og menn-
ingar, Bókabúðinni Eskju, Bókabúðinni Hamraborg, Bókabúð-
inni Iðu, Bókabúðinni við höfnina Stykkishólmi, Bóksölu stúd-
enta, Bónus, Hagkaupum, Kaupási, N1, Office 1, Pennanum –
Eymundsson og Samkaupum. Rannsóknarsetur verslunarinnar
annast söfnun upplýsinga fyrir hönd Félags íslenskra bókaút-
gefenda.
Bóksölulisti Félags
bókaútgefenda
„Að kvöldi 20. mars og nóttina þar á eftir
var mjög skuggsýnt og lágskýjað. Flestir
sem búa á vindasömum hluta landsins
steinsváfu. Um kl. 22.30 þetta kvöld rifn-
aði jörð á Fimmvörðuhálsi, sem tengir
tignarlegan Eyjafjallajökul við enn stærra
eldfjall, sjálfa Kötlu.“ Svona lýsir Ari
Trausti Guðmundsson upphafi gossins í
Eyjafjallajökli í nýrri bók hans og ljós-
myndarans Ragnars Th. Sigðurðssonar.
Höfundarnir segja ætlun sína ekki að
lýsa atburðarás gossins til hlítar, frekar
vilji þeir fræða lesendur um eldvirkni og
opna sýn til umbrotanna í jöklinum og
tekst þeim það nokkuð vel. Í bókinni er
að finna fína samsetningu af myndunum
hans Ragnars og ítarlegum textum Ara
Trausta. Myndinar fá að njóta sín og er
textinn alls ekki yfirþyrmandi og óskilj-
anlega fræðilegur.
Svo er alltaf spurningin þegar ljós-
myndabækur eru annars vegar: hvort er
ljósmyndun list eða skrásetning samtím-
ans með augum ljósmyndarans? Ljós-
myndarar geta vissulega farið báðar leið-
ir. Þeir geta búið til mynd sem þeir sjá
fyrir sér með því að ramma viðfangsefnið
inn á ákveðinn hátt eða kafað enn dýpra í
myndbyggingu ljósmyndarinnar. Eða
notast við hreina heimildarljósmyndun
og skrásett atburði í daglegu lífi, nátt-
úruhamfarir í þessu tilfelli. Ragnar velur
að fara báðar leiðir í þessari bók. Hann
bæði býr til myndir sem mætti kalla list
og tekur heimildarljósmyndir sem segja
lesandanum strax hvað var að gerast
þegar smellt var af og sumar myndanna
mætti setja í báða flokka. Eina hlið eld-
gossins enn hefði mátt hafa með í bók-
inni; þá hlið sem snýr að þeim sem búa í
sveitunum við jökulinn og hvað þeir íbú-
ar hafa þurft að ganga í gegnum síðan
eldgosið hófst. En það er kannski seinni
tíma verkefni hjá höfundum bókarinnar.
Það er náttúrlega mikil klisja að segja
að mynd segi meira en þúsund orð þegar
lýsa á ljósmynd. En í sumum tilvikum á
það bara nokkuð vel við. Þetta er eitt af
þeim tilvikum. Fyrir þá sem ekki lögðu
leið sína austur og skelltu sér í langar
bílabiðraðir (ofanritaður hélt sig á mal-
bikinu) til að sjá þessar náttúruhamfarir
með eigin augum er bókin nauðsynleg
lesning, því hún sýnir fjölda hliða eld-
gossins sem setti allt á annan endann í
heiminum fyrir skemmstu.
List eða skrásetning samtímans?
Bækur
Eyjafjallajökull Stórbrotin nátt-
úra Untamed Nature
bbbbn
Eftir Ara Trausta Guðmundsson og Ragnar Th.
Sigurðsson. Uppheimar gefa út.
Matthías Árni Ingimarsson
Ljósmynd Ragnars af ösku föllnum heyrúllum er gott dæmi um ljósmynd sem skrásetur og er á sama tíma listaverk.
Ljósmynd/Rangar Th. Sigurðsson
Smásagnasafnið Sunnudags-
kvöld til mánudagsmorguns
eftir Ástu Sigurðardóttur kom
út árið 1961, en Ásta hafði áður
birt smásögur sínar í tímaritum
á sjötta áratugnum. Þegar ég las
þessar sögur fyrst hef ég verið í
kringum 16 ára aldurinn, móðir
mín hafði mikið dálæti á Ástu
og krafðist þess að ég læsi þess-
ar sögur. Ég varð dolfallin við
fyrsta lestur, þvílík uppljómun
sem þetta var fyrir óharðnaðan
16 ára unglinginn að lesa þessar
sögur. Og eins og áhrifagjörnum
unglingum sæmir fór ég að
reyna að skrifa sögur í „Ástu-
stíl“ eftir lesturinn. Alla tíð síð-
an ég las þessar sögur hefur
þessi stíll átt sterkar rætur í
mér, og það má segja að Ásta
hafi kynnt mig fyrir súrreal-
ismanum. Þessar sögur hefja
mig á flug.
Súrrealisminn, vonin og von-
leysið eru sterkir þræðir í öllum
sögunum, og á einhvern hátt
nær maður að tengja flóknar til-
finningar nútímamanneskjunnar
við tilfinningar stúlknanna í
bókinni. Sögur Ástu eru með
fyrstu módernísku sögunum
sem skrifaðar voru á Íslandi,
áhrif á mig að ég skrifaði kvik-
myndahandrit upp úr henni, og
ég stefni að því að leikstýra
stuttmyndinni „Sunnudags-
kvöld til mánudagsmorguns“
áður en langt um líður.
enda var Ásta að mörgu leyti á
undan sínum samtíma hér á
landi. Ásta sagði sjálf á sínum
tíma að þessar sögur væru að
hluta byggðar á hennar reynslu.
Hún var víst skrautlegur kar-
akter í borginni, drakk ótæpi-
lega, hékk með helstu listaspír-
um landsins og vann fyrir sér
sem nektarmódel meðfram
skrifunum. Það í sjálfu sér gerir
sögurnar enn áhugaverðari,
maður fer að ímynda sér lífið í
Reykjavík á árunum milli 1950
og 1960, og hversu lítið hefur í
raun breyst síðan þá, ef maður
frátelur tæknibreytingar og því-
umlíkt.
Kvenímyndin í sögum Ástu
þótti hneykslanleg á þeim tíma
sem sögurnar voru skrifaðar, í
titilsögunni fáum við að kynnast
kvenpersónunni Ástu, sem er
drykkfelld daðurdrós, föst milli
tveggja heima, ofsjóna og raun-
veruleikans. Sú saga er tví-
mælalaust langbesta smásaga
sem ég hef lesið, ég hugsa að ég
hafi lesið hana milli 20 og 30
sinnum, og aldrei fengið leið á
henni, og fæ alltaf eitthvað nýtt
út úr lestrinum.
Þessi saga hafði svo mikil
Lesarinn Sigurbjörg Sæmundsdóttir kvikmyndaleik-
stjóri og handritshöfundur
Milli ofsjóna og
raunveruleikans
Berorðar lýsingar Ástu Sigurð-
ardóttur voru umdeildar á sinni tíð.