Líf og list - 01.05.1950, Blaðsíða 21

KVÖLDÞANKAR
Þegar Davíð les upp.
ÞAÐ var töírandi að heyra Davíð
Stefánsson lesa upp úr ljóðum sínum í
útvarpinu á dögunum. Þó að upplestri
þessum væri útvarpað af hljómplötum,
sem Davíð las inn á fyrir nokkrum
árum, og margir væru að fetta fing-
ur út í það,
að „þetta væri
gömul plata“,
var þetta engu
að síður ein-
stakur listvið-
burður, gömul
plata, sem alltaf
er ný. Eftir á að
byggja finnst
manni ósennil.,
að hægt sé að
lesa upp ljóð
jafnvel ogDavíð.
Röddin djúp og
karlmannleg, en
nijúk og hljómmikil í senn. Hún býr yf-
ir listr. töfrum og er gædd einhverjum
innri frumkrafti, sem sameinar tilfinn-
ingaþrótt og hita, án 'þess að henni sé
beitt of eða van. Það var einhver guð-
legur máttur — eitthvað, sem á skylt
við hin frumlegu öfl jarðarinnar, sem
stafaði af því, þegar hann fór með
fyrsta kvæðið, — enda er svo mikið af
Davíð sjálfum í því volduga kvæði.
Margt eða flest af því, sem flutt hefir
verið á Listamannaþinginu, fellur nið-
ur dautt og aflvana við það, að heyra
Davíð lesa upp. — Það eru svo fáir
listamenn „ekta“. Davíð er alltaf hann
sjálfur, — stórbrotinn og mannlegur!
Mærðin í blöðunum.
MÆRÐIN í blöðunum í samb. við
opnun Þjóðleikhússins er orðin svo
hástemmd, að hún hlýtur að orka tví-
mælis. Blöðin hafa keppzt um að lof-
syngja allt og alla, sem riðnir eru við
þetta hús. Það er ekki nóg með, að
leiksýningarnar allar hafi tekizt svo
vel, að þær nálgist eða hafi náð full-
komnun, heldur lýsa þau yfir því, að
húsið sjálft sé fullkomið, bæði hið ytra
°g innra. Hvergi hafa þau skotið fram
athugasemdum um það, sem betur
mætti á fara í þessu húsi, þó að nóg sé
tilefnið. Undirlægjuháttur hefir jafnan
verið hér þjóðarlöstur. í kjölfar hans
siglir smekkleysi og skortur á víðsýni
°g heilbrigðri gagnrýni.
Skilningsleysi og stöðnun
skólaskáldsins.
HIRÐGAGNRÝNIR Morgunblaðsins
á leiklist, hr. fyrrv. skólaskáld og núv.
fulltrúi laganna, Sig Grimsson, reynir
ásamt Mánudagsblaðinu að gera lítið
úr meðferð Haraldar Björnssonar á
Arnesi í Fjalla-Eyvindi. Yfirleitt auð-
kennast þó dómar Sigurðar af því, að
vera tómir lofstafir um alla þá leikara
(og loddara), sem stigið hafa upp á
fjalirnar í íslenzku leikhúsi. Oft er það
engu líkara en þessi maður þiggi bein-
línis laun fyrir að hlaða oflofi á ís-
lenzka leikhúsmenn, þ. e. a. s. greiðslu-
féð sé mælt í skrumi hans og fagur-
gala. Þess vegna er eðlilegt að kalla
hann hirðgagnrýni. Þó hefir þessi borg-
aralegi málaliði íslenzks leikhúss fund-
ið hjá sér knýjandi þörf til að rífa nið-
ur eitt hið skásta, sem fram hefir kom-
ið á leiksýningum Þjóðleikhússins, en
það er meðferð Haraldar á Arnesi. Þar
stendur skólaskáldið berstrípað að
skilningsleysi. Það er öllum skynbær-
um mönnum deginum ljósara, að Har-
aldur ber af flestum leikendunum, sem
koma fram í Fjalla-Eyvindi. Liklega er
hann hinn eini þeirra, sem skilur og
skyggnist inn í hlutverk sitt, utan Ingu
Þórðardóttur í Höllu, en hún virðist
bæði hafa þær gáfur og geðsveiflur
(temperament), til brunns að bera, sem
þarf til að leika á listrænan og sann-
færandi hátt, þó að leik hennar sé
stundum ábótavant í ýmsu — enn sem
komið er. Haraldur hefir sjálfur alizt
upp á þeirri tíð, er einkennilegir menn
voru uppi í þjóðfélaginu, og gefizt þvi
færi á að athuga sundurleitar mann-
gerðir (typur) í íslenzkri sveit — og
bersýnilega gert sér far um að endur-
spegla þá í Arnesar-gervi sinu. Þetta
kemur Sigurður Grímsson ekki auga á,
maðurinn, sem eitt sinn taldi sig vera
skáld (og það skólaskáld) og idealista,
maðurinn, er orti það sem fyrir löngu
er orðið frægt: „Mér finnst ég firrna til,
o. s. frv.“ Aukaatriði er fótaburður
Haraldar í Fjalla-Eyvindi — og það er
raunar ekkert athugavert við hann.
Hitt er aðdáunarvert, hve vel honum
hefir tekizt að sýna á sannfærandi vísu
örvænting þá og það kvalamyrkur, sem
grúfir yfir hinum ástsjúka og útskúf-
aða ólánsmanni, Arnesi. Það léku fáir
eftir Haraldi!
Höggmyndirnar á háskólalóðinni.
AÐ lokum langar mig til að varpa
fram þessari fyrirspurn til þeirra, sem
hlut eiga að máli: Er það rétt, að Guðm.
frá Miðdal hafi verið falið að auka á
fegurð háskólaumhverfisins með högg-
myndum eftir sjálfan hann, sem eiga
að standa á stöplunum beggja vegna
steintrappanna neðan við höfuðdyr
hins íslenzka akademís? Ef svo er —
hvað veldur?
Djöfullinn uppmálaður — eftir Nínu
Samkeppni islenzkra listmálara i
leiksviðsskreytingu.
HVERS VEGNA eru íslenzkir
listmáíarar ekki fengnir til að
spreyta sig á að gera uppdrætti að
lciktjöldum í Þjóðleikhúsinu? Þó
að við viljum ekki draga í efa hæfi-
leika hinna fastráðnu leiktjalda-
málara Þjóðleikhússins (þeir eru
sjálfsagt prýðilegir á sinn hátt), er
ekkert eðlilegra og sjálfsagðara en
að hér fari fram heilbrigð sam-
keppni meðal flestra skapandi list-
málara þjóðarinnar um að sýna
hugkvæmni í því, að fegra leiksvið
" Þjóðleikhússins í hvert skipti, sem
ný leiksýning er í vændum. Við
það skapaðist jafnræði meðal allra
listgreina í þessu fyrirhugaða
menningarmusteri. Það mega ekki
eingöngu bókmenntir, leiklist og
tónlist eiga greiðan aðgang að
LÍF og LIST
21