Eining - 01.03.1945, Blaðsíða 2

2
E I N I N G
Knæpan.
Sýning þessi var allmikið útbreiðslu-
starf fyrir bindindismálið. Blöðin
minntust á hana hvað eftir annað,
flest mjög vingjarnlega. Sum skrifuðu
um hana langar og góðar greinar, Út-
varpið sagði oft frá henni, auk þess,
sem Ingimar Jóhannesson, formaður
kennarasambands Islands skýrði all-
ítarlega frá henni í útvarpserindi um
bindindismál. Þá er mér kunnugt um
að eitthvað af prestum bæjarins gerðu
hana að umtalsefni í ræðum sínum.
Aðeins eitt blað, Morgunblaðið, gat
ekki stillt sig um að kasta á lubbuleg-
an hátt ónotum í sýninguna. Var það
sá, er kallar sig ,,Víkverja“ í blaðinu.
öðrum hefði þó látið það betur, en
slíku verður ekki svarað hér, og er
kannske ekki svaravert. Við fengum
mesta aðsókn þann daginn, sem blaðið
hreitti í okkur þessum ónotum og
margir gestanna létu í ljós undrun
sína og gremju.
Gísli Sigurbjörnsson, forstjóri Elli-
heimilisins í Reykjavík, á upphaflega
hugmyndina um þessa sýningu, en
nefnd manna, skipuð af Stórstúku Is-
lands, I. S. 1„ Ú. M. F. I. og sambandi
bindindisfélaga í skólum, stóð að sýn-
ingunni. I þeirri nefnd eru sömu menn-
irnir og útgáfunefnd þessa blaðs. En
sérstök þriggja manna nefnd sá um
allar framkvæmdir. I henni voru þess-
ir: Jón Gunnlaugsson, stjórnarráðs-
fulltrúi, Gísli Sigurbjörnsson, forstjóri
og Pétur Sigurðsson, og var hann for-
maður nefndarinnar.
Upprunalega var ætlað, að sérstakir
vel valdir menn ávörpuðu skólana, er
þeir kæmu í heimsókn, en þessu varð
ekki viðkomið nema að litlu leyti, sök-
um þess, að bæði var tími oft naumur,
nemendur skólanna komu í hópum og
á mismunandi tíma, og var það nauð-
synlegt vegna húsrúmsins. Litlu varð
því viðkomið, öðru en hinni einföld-
ustu leiðbeiningu. Samt ávarpaði dr.
Helgi Tómasson Kennaraskólann og
Ingimar Jóhannesson, kennari, nokk-
urn hluta Menntaskólans. Flest kvöld-
in voru sýndar stuttar kvikmyndir til
fræðslu og skemmtunar. Það annaðist
Ágúst Natanaelsson. Kvikmyndin frá
landnámi og lífi Vestur-Islendinga var
sýnd fjórum sinnum, tvisvar síðasta
kvöldið, en þá var svo mikil aðsókn,
að ekki var viðkomið að taka á móti
öllum í einu.
Ég vil svo nota tækifærið til að
þakka öllum, sem eitthvað lögðu til
þess, að sýningin gæti komizt á og far-
ið sæmilega. Vil ég þar fyrst nefna
samnefndarmenn mína, þá, sem eitt-
hvað sendu til sýningarinnar utan af
landi, þá, sem veittu henni fjárhags-
legan styrk, þar er enn ótalinn einn
aðili, Samband bindindisfélaga í skól-
um, sem veitti kr. 800,00, og svo alla,
sem á einhvern hátt lögðu okkur lið.
Samvinnan var ágæt, við höfum lært
nokkuð af þessu og hafið markverða
byrjun á nýjum þætti bindindisstarfs-
ins hér á landi, sem við höfum í
hyggju að efla sem bezt og svara á
þann hátt þeim, sem enn reyna að
spyrna fæti við framgangi hins góða
málefnis.
Verður nú greint lítilsháttar frá
helztu tilhögun sýningarinnar. Og end-
urprentum við því hér
Leiðarvísir sýningarinnar.
Sýningin er í fjórum aðaldeildum,
og fer niðurröðun og efni í stórum
dráttum eftir því, sem hér segir:
Bakkusarhof.
Fyrsta deild, innst til vinstri. Þar
er táknmynduð hin tvöfalda dýrkun
áfengisins — seljanda og neytanda.
Stóra gaflmyndin yfir altarinu táknar
áfengissalann. Hann er með krónu-
augu og sér því ekkert nema gróðann
af áfengissölunni. Hann stendur á
krónu og krónurnar hrúgast upp við
hlið hans, en á aðra hönd er dyngja
af flöskum. 1 kringum hann gerast
sorglegir atburðir: slys, sjálfsmorð,
fangelsanir, auðnuleysi manna, vit-
fyrringahæli er þar o. fl. En maðurinn,
sem dýrkar Bakkus sökum ávinnings,
sér ekkert nema ágóðann, sem verzl-
unin færir honum.
Altarisborðið sjálft er hálfkróna. Á
henni standa áfengisflöskur og glös.
Framan á þessum altaris-hálfhring er
mynd af þremur mönnum, sem ganga
undir hinni þungu byrði áfengisvið-
skiptanna. þeir eru að bugast.
Á hægri vegg hofsins eru fjórar
myndir, sem tákna feril drykkju-
mannsins frá sakleysi æskuáranna til
auðnuleysis hins útslitna drykkju-
manns. Á veggnum til vinstri er þessi
meinþróun fjölskyldulífsins táknuð
með fjórum myndum, er hefjast á trú-
lofun ungmenna, en enda á eyðilögðu
heimili drykkjumannsins.
Knæpan.
Önnur deild, í miðjum salnum: Fyr-
ir gafli er stór mynd, er táknar
drykkjusamkvæmi yngri kynslóðar-
innar. Á knæpuborði er áfengisflaska.
Til samanburðar er hægt að fá 29
mjólkurflöskur fyrir andvirði einnar
,,svartadauða“-flösku og 58 mjólkur-
flöskur fyrir eina koníaksflösku. Þar
eru og 18 ölflöskur. Svo mikið öl þarf
maðurinn að þamba til þess að fá úr
því næringargildi einnar mjólkurflösku.
1 knæpunni eru ýmsar viðeigandi
myndir. Þar á meðal íslandskort, er
sýnir heildartölur áfengisverzlunarinn-
ar á hinum ýmsu útsölustöðum lands-
ins. Tölurnar eru táknaðar með flösk-
um: I Reykjavík: 17 milljónir, árið
1943. Á Akureyri: 1 milljón, Siglufirði:
1 milljón, Isafirði: 700,000, Vestmanna-
eyjum: 500,000 og Seyðisfirði: 300,000.
Þá eru þar áfengisauglýsingar, teknar
úr aðeins einu hefti ameriska stór-
blaðsins Life. Þessar auglýsingar eru
skrautlegar 15 heilblaðsíður, og þó
rúmlega það. Þær gefa ofurlitla hug-
mynd um starfsemi og getu áfengis-
auðmagnsins, sem gefst því meir, sem
það hefur meira.
Dómssalur.
Þriðja deild, innst til vinstri í saln-
um: Myndirnar og línuritin sýna áhrif
áfengisölunnar og neyzlunnar á félags-
líf og réttarfar í nokkrum helztu
kaupstöðum landsins. Gaflmyndin er
fyrir Keykjavík. Neðri hluti myndar-
innar — ferhyrndi reiturinn — sýnir
áfengislagabrot (hvítu fletirnir) og al-
menn lagabrot (gulu súlurnar) á ár-
unum 1930—42. Lægst eru afbrotin
650, árið 1936, en hæst 2470, árið 1941.
Á efra hluta myndarinnar sýnir
neðsti smáhringur til vinstri áfengis-
lagabrot á tímabilinu 1930—40. Sekt-
irnar verða þá ca. 300,000 kr. Á venju-
legum tíma hefði mátt steypa bygg-
ingarskrokk á stærð við fyrirhugaða
Hallgrímskirkju, og er uppdráttur