Eining - 01.03.1945, Blaðsíða 5

E I N I N G
5
Tóbaksneyzla
Mér datt í hug að biðja Eininguna
fyrir ofurlitla orðsending til ykkar.
Ekki til þeirra ykkar, sem þegar eru
orðnir þrælar tóbaksnautnarinnar, ykk-
ar, sem hafa alla ykkar æfi héðan af
þann djöful að draga. Heldur vil ég
tala til ykkar, sem ekki eruð orðnir
neinir þrælar, ykkar, sem þiggið eina
sígarettu og einu sinni í nefið, þegar
ykkur býðst það, en eyðið ekki fé
ykkar til slíkra kaupa. Mér finnst þið
einmitt vera menn, sem sjáið, að það
er ekki rétt að binda sér þær byrðar
sem tóbaksnautnin er. Sem sagt, þið
eruð menn, sem fljótið ekki „sofandi
að feigðarósi“ í þessu efni. En ég vil
bara segja ykkur þann sannleika, að
það eru ekki allir, sem líta þannig á
ykkur. Mjög margir, og ég held, að
mér sé óhætt að segja, allur fjöldinn
af þeim, sem eru alltaf stöðugt að
bjóða ykkur í nefið og eina sígarettu,
segja á bakið á ykkur, að þið tímið
ekki að kaupa ykkur tóbak, heldur
sníkið það hjá öðrum. Það er þetta
rangláta mat þessara ,,vina“ ykkar,
sem kemur mér til þess að skrifa þess-
ar línur.
Enginn kemst hjá því að verða boð-
ið og aftur boðið bæði tóbak og áfengi
í öllum myndum. En þeir eru bara svo
grátlega fáir fyrirmyndarmennirnir,
sem hafa karlmennsku til að segja allt-
af nei. Þeir eru svo fáir, sem hafa þrek
til að ganga heilir til liðs við þann
málstað, sem þeir vita að er réttur,
vita að stefnir upp á við til meiri
þroska. Það er oft sagt, að hægt sé,
sjálfum sér að skaðlausu, að drekka
eitt staup, reykja sígarettu og þiggja í
nefið við og við. En er það nú víst að
svo sé? Ég held, að það sé ekki hægt.
Hver sá verknaður, hversu lítill sem
hann virðist, skaðar þig, sé hann unn-
inn á móti betri vitund. Og sjálfsagt
vill oft svo til, að þegar þú þiggur í
nefið eða eina sígarettu, að litill dreng-
ur eða lítil stúlka horfa á. Ef til vill
eru þetta þín eigin börn, sem líta upp
til pabba síns og álíta þig sína æðstu
fyrirmynd.
Kristur sagði einu sinni: „Hverjum
sem hneykslar einn af þessum smæl-
ingjum, sem á mig trúa, betra væri
honum, að honum væri varpað í hafið
með stóran kvarnarstein um hálsinn.“
I anda þessara orða heiti ég á ykkur
að verða algerir bindindismenn. Allt
mælir með því, en ekkert á móti.
„Ég trúi því, sannleiki, að sigurinn
þinn að síðustu vegina jafni“----------
Vilt þú fórna falskri augnabliks-
ánægju og vera sannleikans megin i
þessu efni. Kennari
Á dögum
fjölnismanna
„Lítið fer siðferði batnandi á Islandi,
þótt flestu fari heldur fram en aftur.
Leti og ómennska hafa jafnan legið
hér í landi og svo er enn — einkum
kringum kaupstaðina, en drykkjusvall
og lauslæti ætla ég aldrei hafi komizt
jafn hátt og nú, og eftir ávöxtunum
að dæma miklu hærra hér fyrir norð-
an, en í eystri hluta sunnlendingafjórð-
ungs: 60 brennivínstunnur hrökkva
nú ekki þar til sem fyrir 15 árum
nægðu 15, og hér eru við annað hvort
fótmál þeir, sem hafa drýgt hór tvis-
var og þrisvar sinnum. Og svo er dóm-
Ur almennings um þennan hlut orðinn
villtur, að það mælist illa fyrir hjá
landinu fyrir óþarfa, skaðlega og leið-
inlega nautn.
I þessari deild eru myndir af tveimur
skólum, sem verið hafa fyrsta flokks
árum saman í bindindismálum.
Þá er á sýningunni fjöldi mynda af
þekktum mönnum, stofnunum og starfi
bindindismanna í landinu.
Pétur Sigurðsson.
mörgum, ef konan telst nokkurn tíma
undan, að biðja þvílka menn undan
peningaútlánum, en ekki þarf þó að
telja konum þvílíkar fyrirbænir til
mikillar dyggðar, því að þær eru oft-
ast af illum rökum sprottnar: hræðslu,
nízku og tilfinningarleysi þess, sem fall-
egt er og sómasamlegt. Varla er það
hjú í vist, karl eða kona, sem ekki
hafi barn í eftirdragi, og er það ótrú-
legt, hverju aldarhátturinn fær um
þetta til vegar komið. Stjórnin virðizt
og vera búin að sleppa hendi af slíkum
yfirtroðslum, því að löggjöfin er hæt.t
að aðstoða siðalögmálið, og villir skiln-
ing almúgans á því, hvað rétt sé og
rangt í þessu efni“. — Fjölnir 1. árg.
bls. 94.
Þannig lýsa þessir ágætu menn
ástandinu á „hinum gömlu og góðu
dögum“. Og ekki er lýsingin betri í
fjórða árgangi Fjölnis. Þar er sagt:
„I einu merkasta tímartinu frakk-
neska — Bibliotheque universelle, sem
prentað er í Genf, október 1835 — var
það að furðu haft, að á Islandi væri i
fjögur ár (1828—31) fimmta hvert
barn fætt í lausaleik eður hórdómi. Er
þó mælt, að Frakkar taki allra þjóða
léttast á þess háttar yfirtroðslum. Þeir
hefðu átt að sjá í Klausturpóstinum, að
árið 1819 var í Suðurmúlasýslu, Hegra-
nessýslu, Strandasýslu og Dalasýslu
annað og þriðja hvert barn laungetið,
en í Húnavatnssýslu margt ár í sífellu
þriðja og fjórða hvert, svo að hún
komst til jafnaðar við spilltustu höfuð-
borgir Norðurálfunnar (sjá Klp. 1820
bls. 146). Það dregur ekki úr þessu,
þó að Klausturpósturinn hendi að þvi
skop. Það er sjálfsagt, að Island vantar
enn nokkuð á, að komast til jafnaðar
við hina fornu Rómaborg, undir enda-
lok hennar, þegar aðeins þriðja hvert
barn var fætt í hjónabandi, enda leið
þá ekki langt um, áður en hún
yrði að hníga, og börn hennar með
henni. Og svo skilur mikið siðferði hjá
oss, og t. a. m. Færeyingum, þjóðinni,
sem oss býr næst, og líkt er ástatt fyr-
ir og íslendingum, að hjá þeim er tal-
ið 28. hvert barn óskilgetið. Of skammt
er síðan, að líflát var hér á landi lagt
við hórdómsbrot í þriðja sinn, og að
þvílíku skapi við öðru lauslæti eftir
málavöxtum, til þess, að varla sé nú
tekið eftir því, að þó 5 systur eigi 9
eða fleiri börn í lausaleik, og kven-
snift, sem fimm sinnum hefur verið
dæmd, og fjórum sinnum hýdd, eignist
5 börn sitt með hverjum, og sum með
giftum mönnum“. — Fjölnir, 4. árg.
bls. 6 og 7.
Hér skal enginn samanburður gerð-
ur á siðferði Rómverja, Islendinga á
dögum Fjölnismanna eða nú. Þetta er
aðeins birt hér til fróðleiks og saman-
burðar fyrir þá, er halda, að heimur
fari versnandi. En hvað sem því líður,
höfum við Islendingar vafalaust nálg-
ast Frakka nokkuð í umburðarlyndi
gagnvart 'þessum málum nú á seinní
tíð, hvort sem það verður talið til
dyggða eða ekki. En alvörumál er
þetta á hverri tíð og nokkurt áhyggju-
efni hugsandi manna. Samt eru óvægir
dómar lítil lækning slíkra meina, og
því miður hefur oft reynzt svo, að þeir
sem dómharðastir hafa verið og talið
grýtingar, hýðingar og brennur eiga
við syndir og breyzkleika manna, hafa
oft ekki sjálfir haft hreinni skjöld en
Júda gagnvart Tamar. Sjá, 1. Móse-
bók 38. kap.
Meistarinn hafði sína aðferð í þess-
um málum, og jafnan hafa menn dáðst
að henni.
P. S.
Ný stúka.
St. Drangey, nr. 261 var stofnuð 11.
febrúar s.l. af séra Halldóri Kolbeins
á Mælifelli. Stofnendur voru 20. Æ. t.
var kosinn Pálmi Ólafsson, Varmalæk,
en umboðsmaður Stórtemplars er
Herselía Sveinsdóttir, Mælifellsá.
Stúka þessi var stofnuð með svo
góðri fyrirhyggju og af ráðnum hug,
að stofnendur höfðu saumað öll em-
bættismannaeinkenni og útvegað borð-
dúka áður en stúkan var stofnuð. Mun
slíkt vera einsdæmi í sögu Reglunnar
hér á landi.