Eining - 01.03.1945, Blaðsíða 11

E I N I N G
11
Ræða um
drykkjusvallið
Eftir kirkjuföðurinn Basilíus mikla.
Lífsreyndur og margfróður kenni-
maður hefur íslenzkað og sent EIN-
INGU ræðu þá, sem hér fer á eftir.
Sumum kann að þykja hún nokkuð ber-
oro og ekki að öllu leyti eftir smekk nú-
tímamanna, en eigi að síður er ræðan
hijög athyglisverð og merkileg, þar sem
hún er þá líka frá 4. öld og lýsir bæði
viðhafnarmiklum drykkjuveizlum forn-
manna og hinu almenna drykkjuskap-
arböli og siðspillingu þeirra tíma. Getur
slíkt verið til lærdóms bæði þeim, sem
halda að heimur versnandi fari, og hin-
úm, sem kenna, að menn eigi að ,,læra
að drekka“. Geta þeir þá séð, hve vel
tnönnúm hefur tekizt slíkt, er þeir bera
saman svall og drykkjuveizlur nútíma-
nianna við það, sem ræðan lýsir fyrr á
öldum. 1 því trausti, að ræðan hneyksli
haenn ekki um of, er hún birt hér.
Kirkjufaðirinn Basilíus mikli var
úppi árin 330—379. Varð biskup 370.
Hann var siðavandur og hélt uppi
ströngum kirkjuaga. Var um eitt skeið
'nunkur og stofnaði munkareglu. Hann
var grískur að þjóðerni, og svo at-
kvæðamikill maður, að hann fékk við-
úrnefnið ,,hinn mikli“.
Ritstj.
„Sjónleikir þeir, sem sýndir hafa ver-
ið hér á kveldin, knýja mig til þess að
taka til máls, en að öðrum þræði er eg
hikandi og hugdeigur við það að leggja
út í slíkt árangurslaust strit.
Mér er líkt farið og sáðmanninum,
Sem eitt sinn hefur sáð akra sína árang-
úrslaust. Hann gerir það nauðugur ann-
að sinn. Stöðuglega og margsinnis höf-
úm vér áminnt yður undanfarið, og all-
ar sjö vikur föstunnar, höfum vér vitn-
að fyrir yður án afláts, dag og nótt, um
iagnaðarerindi Guðs náðar. En allt var
hað eins og að höggva í harðan klett-
iún.
Hvers skyldi því mega vænta af pré-
hikun minni í dag? Ó, hve þér hafið
Vakað margar nætur ófyrirsynju, og
haldið samkomur marga daga að þarf-
'aúsu. Já, væri nú svo vel, að það væri
eiúungis að þarflausu, en hér er um
úaeira að ræða, því að þegar maðurinn,
Sem tekið hefur framförum í góðum
Verkum, snýr aftur til hinnar fyrri
v°údu breytni sinnar, missir hann ekki
aðeins launin fyrir erfiði sitt, heldur
Verður hann og sekur um stærri mis-
^erð, því að hann hefur smakkað Guðs
góða orð og verið talinn þess verður að
fá að skyggnast inn í leyndardóma
Guðs, en allt þetta hefur hann yfirgefið
fyrir kitlur augnabliksástríðnanna. . .
Ein einasta kvöldstund, aðeins eitt á-
hlaup óvinarins, hefur að engu gert og
ónýtt alla yðar fyrirhöfn. Og hvað stoð-
ar svo prédikun mín?
Þér getið líka verið vissir um, að eg
hefði þagað, ef ekki væri ástatt fyrir
mér eitthvað svipað og Jerimía forðum,
er hann vildi helzt ekki þurfa að ávíta
harðsvíraða kynslóð. Þá fannst honum
sem eldur brynni í hjarta hans, er
byrgður væri inni í beinum hans. Hann
reyndi að þola það, en gat það ekki,
(Jer. 20, 9).
Siðspilltar pilsagálur gleymdu Guði
sínum og hinum „eilífa eldi“, og það á
sjálfum upprisudeginum, einmitt þá, er
menn skyldu minnast þess dags, er
himnarnir munu opnast, dómarinn birt-
ast, dauðir rísa upp og hver og einn
hljóta sinn réttláta dóm samkvæmt því,
sem verk hans hafa verið. 1 stað þess
að hafa þetta í huga og hreinsa hjörtu
sín af illum girndum og þvo sig hrein-
ar í tárum af áður drýgðum syndum og
búa sig undir það að mæta Kristi á hin-
um mikla degi endurkomu hans, þá
hristu þær af sér þjónustuok hans og
sviftu skýlum heiðvirðuleikans af
höfðum sér. Þær fyrirlitu Guð, for-
smáðu engla hans og lofuðu blygðunar-
laust öllum körlum að skoða sig og hafa
að augnagamni. Þær hristu hárið úr
fléttunum, drógu fötin á eftir sér, tifuðu
í göngunni með netta fætur, og með
léttúðarfullu auðnaráði og gáskafullum
hlátrum geistust þær í dansinn sem óð-
ar væru, eggjaðar af lostasvip ungra
manna. Dansa sína stigu þær á píslar-
vættatorginu fyrir utan borgarhliðið og
gerðu þannig heilaga staði að pestar-
bæli hinnar megnustu svívirðingar. Með
ógeðslegum söngvum eitruðu þær loftið
og vanhelguðu með óhreinum fótum
sínum jörðina, sem þær dönsuðu á. Þær
söfnuðu um sig hópum ungra karla sem
áhorfendum, öldungis blygðunarlaust
og urðu svo örvita og hamstola, að
tryllingur girnda þeirra keyrði fram úr
öllu hófi.
Hvernig ætti eg að þegja yfir þessu?
Og hve djúpri hryggð hlýtur ekki slíkt
að valda mér? Áfengið hefur rænt þess-
um sálum frá okkur. Vín getur verið
guðs gjöf til hressingar veikluðum og á-
nægju þeim, er með kunna að fara, en
nú er áfengið orðið meðal til stjórnleys-
is þeim, sem óseðjandi eru.
Drykkjuskapurinn — ölvíman, þessi
sjálfboðni illi andi, sem vegna ástríð-
unnar og græðginnar gagntekur sálar-
líf mannsins, er móðir illskunnar, óvin-
ur dyggðarinnar, gerir hugrakkan
mann að gungu og siðaðan mann að
lastaþýi, og ber fyrir borð alla dóm-
greind og réttlætiskennd. Eins og vatnið
kæfir eld, svo slekkur og áfengið hinn
bjarta loga skynseminnar.
Eg hef ekki hraðað mér til andmæla
drykkjuskaparósómanum, og er það
ekki vegna þess, að eg telji hann eitt-
hvað smávægilegt, er horfa megi.fram
hjá, heldur hins, að ræða mín hefði orð-
ið gagnslaus, því að ölvaður maður er
sjónlaus, heyrnarlaus og viti sínu fjær.
Það er tilgangslaust að skamma þann,
sem þannig er á sig kominn. 'Við hvern
eigum vér þá að tala? Sá, sem áminn-
ingar hefur þörf, heyrir ekki né skilur
það, sem sagt er við hann, en hinn bind-
indissami og hófsami þarfnast ekki
stuðnings þessara orða .... Hvað á þá
að gera og til hvers á að grípa, þegar
þannig stendur á, að gagnslaust er að
tala, en ógerlegt að þegja? Á að for-
sóma læknismeðulin? Það er hættulegt.
Á eg að tala til drykjurútanna? Þá tala
eg fyrir lokuðum eyrum.
Þegar farsóttir geisa, hirða læknarnir
mest um að verja hina heilbrigðu hætt-
unni, en hirða minna um þá, er sýkina
hafa tekið. Væri ekki ráðlegast að fara
að dæmi þeirra og gæti þá ræða mín
orðið einhverjum til varnaðar, þótt ekki
megni hún að lækna og bjarga þeim,
sem sýktir eru orðnir.
1 hverju er fólginn munurinn á þér,
maður, og málleysingjanum? Er hann
ekki fólginn í skynseminni, sem skapar-
inn gaf þér, og henni áttu að þakka, að
þú ert drottnari yfir öllum dýrum merk-
urinnar. Sá, sem með drykkjuskap ræn-
ir sig skynseminni, hann er talinn með
skynlausum skepnum og þeim engu
fremri. En eg freistast til að segja, að
drukknir menn séu nautpeningnum
heimskari, því að öll dýr hafa sína á-
kveðnu tíma til æxlunar, en þeir, sem
hafa svæft sálir sínar í vímunni og
skjóðufyllt skrokkinn af girndarbruna,
eru síknt og heilagt að flangsast í and-
styggilegum faðmlögum og klámugum
fleðulátum. Þeir verða ekki aðeins skyn-
lausir, heldur gerir skilvitaglundroðinn
þá dýrunum verri. Engin skepna er svo
gersneydd öllum hæfileika til þess að
sjá og heyra, sem dauðadrukkni mað-
urinn. Þeir þekkja ekki sína nánustu
og hlaupa oft með útbreiddan faðminn
á alókunna, sem væru þeir skyldmenni
þeirra. Þeir stökkva oft yfir skugga eins
og skurði og gjár. Eyru þeirra eru full
af dunum og hljóðum eins og ólgandi
haf, jörðin gengur í bylgjum og fjöllin
steypast kollhnís. Ýmist eru þeir fliss-
andi og óstjórnlega kátir eða óhugg-
andi. Ýmist eru þeir hugrakkir og
óttalausir og telja sér alla vegi færa.