Vera - 01.09.1989, Blaðsíða 25

HÉÐAN OG I» \l> \\
I lok júní kom út 8. tölublað frétta-
bréfsins ,,Brjótum múrana " sem
er gefið út af hóp á vegum nor-
rænu ráðherranefndarinnar. Hóp-
urinn, sem gengur undir nafninu
Bryt verkefnið, er samnorrænn og
vinnur að því verkefni að þróa og
prófa aðferðir til að breyta kyn-
skiptingunni á vinnumarkaðnum.
Verkefnið er bundið ákveðnum
svæðum á hverju Norðurlandanna
og á íslandi varð Akureyrarbær
fyrir valinu. Verkefnisfreyja hér á
landi er Valgerður H. Bjarnadóttir.
í fréttabréfinu kennir ýmissa
grasa. Þar er m.a. sagt frá bókinni
,,Kön sorterer", eða Kynferði að-
greinir, sem er nýútkomin í
skandinavískri útgáfu. í bókinni
er að finna safn greina eftir 12 nor-
rænar fræðikonur þar sem þær
sýna fram á að á vinnustöðunum
er kynferði starfsfólks notað til að
flokka fólk í mismunandi störf.
Afleiðingin er oft sú að konurnar
sitja eftir í einhæfustu störfunum
og hafa lægri laun og minni mögu-
leika til stöðuhækkana en karlarn-
ir. Þá er sagt frá könnun sem Fé-
lagsvísindastofnunin í Danmörku
hefur unnið um aðstæður þeirra
kvenna sem útskrifuðust úr hefð-
bundnum karlagreinum á árununt
1975—1985. Könnunin leiðir í
ljós að aðeins 40% af konunum
unnu í þeim greinum sem þær
voru menntaðar til. Mest brotfall
kvenna virðist vera úr greinum
tengdum málm- og byggingariðn-
aði en minnst úr prentiðninni. í
lokaskýrslu Bryt verkefnisins
verður gerð grein fyrir ástæðum
þess að svo erfitt er fyrir konur að
komast í karlagreinar og hvað hafi
tekið við hjá þeim sem hafa yfir-
gefið þessi störf.
Jákvæð mismunun og kynskipt
kennsla fær sitt rúm í fréttabréfinu
og er m.a. sagt frá tveimur tilraun-
urn á því sviði sem benda ótvírætt
til þess að námsárangur unglings-
stelpna batni þegar þeim er sinnt
sérstaklega og kennslan sniðin að
þeirra þörfum. Ein af stelpunum
skýrir hærri einkunnir á eftirfar-
andi hátt: ,,Svona góðar getum
við orðiðþegar strákarnir trufla
ekki ketmsluna fyrir okkur."
Drude Dahlerup, sem er samnor-
ræn verkefnisfreyja Bryt verkefn-
isins, fjallar um jákvæða mismun-
un í grein í blaðinu sem hún nefnir
,,Við höfnutn jákvœðri mismun-
un fyrir karla." Þar segir hún
m.a.:
,,Á blönduðutn vinnustöðum
er sú hefð ríkjandi að karlar fá
bestu störfin, þau störfsem gefa
mestan sveigjanleika, þau störf
sem gefa góðan bónus og þau
störf sem hafa í för með sér
möguleika á stöðuhœkkunum.
Þetta er jáikvœð tnistnunun fyrir
karla. Er ríkjandi þegjandi satti-
komulag milli atvinnurekenda,
karla á vinnustöðunum og stétt-
arfélaga utn það að karlar eigi
að sitja að bestu störfunum? Við
neyðumst til að sþyrja þessarar
sþurningar uþþhátt nú.“ Síðar í
greininni segir hún: ,,Sutnar af
þeim ungu stelþum sem tengjast
Bryt verkefninu (stelþur í hefð-
bundnum karlagreinum) hafna
jákvœðri mismunun. Þær vilja
ekki líta á sig sem vandatnála-
hóp. Þœr vilja að fagleg þekking
þeirra verði viðurkennd. Og það
skiljutn við og virðum. Vanda-
tnálið er að strákarnir njóta oft
raunverulega jákvæðrar tnis-
tnununar enn þann dag í dag:
Þeireru ímeirihluta ískólanutn,
víða er skólinn mótaður af hugs-
unarhætti karla, kennaramir
hafa mesta reynslu í að kenna
strákum og kennsla er mjög
sennilega sniðin að reynslu og
hugsunarhœtti stráka. Um leið
hafa atvinnurekendur tilhneig-
ittgu til þess að vilja fremur fá
karltnenn í karlastörf og blönd-
uð störf og skiþulaginu á vinnu-
stöðum erþannig háttað að kon-
utn veitist erfitt að samrœma
starfið móðurhlutverki sínu. Allt
þetta er jákvæð mismunun —
fyrir karla. / Ijósi þessa eru Bryt
verkefnin unnin.“
Að lokum er rétt að geta þess að
Bryt verkefnið er nú á lokastigi.
Síðasta fréttabréf þess kemur út í
haust í stækkaðri mynd og fjallar
um árangur þeirra verkefna sem
Bryt hefur unnið að undanfarin
fjögur ár. Á þessu ári mun Bryt
ennfremur gefa út kynningarrit og
fleiri skýrslur og í nóvember verð-
ur lokaráðstefna í Reykjavík.
Áskrift að fréttabréfinu er ókeypis
og fæst hjá verkefnisfreyjum. Á ís-
landi er það, eins og fyrr segir, Val-
gerður H. Bjarnadóttir og hún
hefur bækistöð að Kaupangi við
Mýrarveg á Akureyri og síminn er
96-76845. -isg.
Vera var í Kiel
Blaðakonu Veru veittist í vor sá
heiður að vera boðin til Kielar, sem
er höfuðborg Schleswig-Holstein
í Þýskalandi. Þar er árlega haldin
mikil siglingakeppni og skipasýn-
ing en samfara því gengst borgar-
stjórn Kielar og ýmsir aðilar aðrir
fyrir listahátíð, skemmtanahaldi,
ráðstefnum, alþjóðlegri vöru-
kynningu og alls konar uppákom-
um þá viku sem keppnin er hald-
in. Er þá mikið um dýrðir í þessar
notalegu hafnarborg við Norður-
sjóinn og full ástæða til að mæla
með Kielar-hátíð fyrir ferðalanga,
og þá sjálfsagt ekki síst fyrir
áhugafólk um skip og siglingar.
Og barnafólk. Börnin verða nefni-
lega ekki útundan í skemmtuninni
og það sem meira er, þau geta
skemmt sér ókeypis og gert það á
þann virka hátt sem alltaf er verið
að mæla með!
Til þessarar hátíðar er jafnan boð-
ið ýmsu mektarfólki, m.a. stjórn-
málamönnum frá þeim löndum
sem liggja að Norðursjó og fljóta
Islendingar þá með sem hluti
Norðurlandanna. Sú hefð hefur
skapast að bjóða héðan fulltrúum
fjögurra þingflokka og einni fjöl-
miðlamanneskju. Að þessu sinni
fóru fulltrúar Borgarflokks, Fram-
sóknarflokks, Kvennalista (Þór-
hildur fór) og Sjálfstæðisflokks.
Að sögn Þórhildar nutu þau höfð-
inglegrar gestrisni Kielarborgar
og skemmtu sér hið besta. Fjöl-
miðlaveran var svo undirrituð.
Margt mætti segja af því sem fyrir
augun bar, en ég læt nægja að birta
í Veru viðtal við kvennamálaráð-
herrann í Schleswig-Holstein,
Giselu Böhrk og er það að finna
annars staðar í blaðinu,
Það var annars reynsla út af fyrir
sig að heyra og sjá, bæði í umræð-
um við alls konar fólk og svo í fjöl-
miðlum þar ytra, hversu sjálfsagt
það þykir orðið að hlut kvenna
verði að rétta með tilstilli kvenna
sjálfra og hversu almennt það er
viðurkennt, að konur glími við
vanda ófrelsis, sem ekki verður
leystur á hefðbundinn hátt — en
sem þarf að leysa. Lítið dæmi um
þetta er kvenna-taxinn í Kiel.
Konur, sem þurfa að komast leiðar
sinnar að nóttu til — hvort sem
þær eru að koma úr vinnunni eða
af skemmtistað, geta hringt í
hvaða leigubílastöð sem er og
pantað sérstakan kvennabíl. Ferð-
in er ríflega niðurgreidd af borgar-
yfirvöldum. Þetta er gert til þess
að forða konum frá því að vera
einar á gangi í myrkri eða frá því
að þurfa að bíða einar eftir strætó
og yfirhöfuð frá því ófrelsi sem
konur búa við utan húss. Borgar-
stjórn Kielar samþykkti niður-
greidda leigubíla til handa konum
(reyndar geta aldraðir líka nýtt sér
þessa þjónustu því þeim er ekki
síður hætta búin en konum í því
sem stundum er kallað „skjól
myrkursins“, eftir að tvær stúlkur
höfðu orðið fyrir árásum nauðg-
ara og morðingja að nóttu til í
borginni. Hugmyndir eru uppi um
að koma þessu fyrirkomulagi á
víðar í Vestur-Þýskalandi.
Læt ég þá lokið Kielar-sögu.
MS
25