Vera - 01.09.1989, Blaðsíða 36

HVAÐ ER FERTUGU EVRÓPURÁÐI FÆRT
í mörgu má sú mœðast, sem Kvennalistakonur gera að málpípu sinni
um stundarsakir. Sumt er að vísu ekkert afspyrnu mœðisamt og reynd-
ar líklegt til að minnka móöuna á sálarskjánum. Eitt af því er að vera
fulltrúi Kvennalistans (að vísu bara varamanneskja nr. 3) í Evrópu-
ráðinu. Það hefur undirrituð veriö síðan í maí 1987, en rœkt það
hlutverk slœglega. Skyldi reynt að bœta úr því í hinu svokallaða
„fríi“ í jan./feb. sl. með þátttöku í miðsvetrarþinginu í Strassborg,
þar sem fyrrgreint ráð er til húsa.
Þetta er orðin býsna ráðsett stofnun, fertug á
þessu ári. Stofndagurinn var 5. maí 1949, og er
Evrópuráðið elsta stofnun sinnar tegundar í
Evrópu. Aðildarríkin eru 22, Austurríki, Belgía,
Bretland, Danmörk, Frakkland, Grikkland,
Hollan, írland, ísland, Ítalía, Kýpur, Liechten-
stein, Luxemborg, Malta, Noregur, Portúgal,
San Marínó, Spánn, Sviss, Svíþjóð, Tyrkland og
Þýskaland. Og á fertugsafmælinu bætist Finn-
land væntanlega í hópinn við mikinn fögnuð
þeirra sem fyrir eru.
Starfsemi ráðsins er tvískipt, þar sem er ann-
ars vegar svokölluð ráðherranefnd, skipuð ut-
anríkisráðherrum allra aðildarríkjanna, og hins
vegar þingmannaráðið, en í því eiga 172 þing-
menn sæti og jafnmargir varamenn. Fjöldi full-
trúa hvers lands fer eftir þjóðarstærð, t.d. eiga
Bretar, Frakkar, ítalir og Þjóðverjar 18 fulltrúa
hver en Liechtenstein og San Marínó 2 fulltrúa
hvor þjóð. íslendingar eiga 3 sæti, eins og fyrr
er sagt.
Markmið ráðsins er að vernda og efla mann-
réttindi og lýðræði og samhæfa stefnu aðildar-
ríkjannaáýmsumsviðum, t.d. íheilbrigðismál-
um, mennta- og menningarmálum, umhverfis-
málum og dómsmálum. Hernaðarmál eru hins
vegar ekki til umræðu á þessum vettvangi.
Evrópuráðið heldur þingfundi í heimahöfn
sinni í Strassborg í Frakklandi 5 daga í senn
þrisvar á ári, vor, haust og miðsvetrar. Auk þess
er nokkurra daga fundur einu sinni á ári að
sumri til skiptis í ýmsum borgum aðildarrikj-
anna. Þess á milli hittst svo nefndir hér og þar,
einkum þó í Frakklandi eða Sviss, og vinna að
ýmsum málum eftir þörfum.
Margt er það gott og gagnmerkt, sem fjallað
er um og samþykkt á þingum ráðsins og í
nefndum, en leiðin til framkvæmdanna virðist
torsótt. Ferill mála er yfirleitt sá, að einhver
36
tekur eitthvað upp í sinni nefnd, og ef nægur
áhugi og vilji fæst innan nefndarinnar, er ein-
hverjum, venjulega upphafsmanni, falin for-
ysta um áframhaldandi athugun. Slík athugun
getur tekið langan tíma og felur í sér upplýs-
ingaöflun með ýmsu móti, jafnvel vettvangs-
könnun, ef svo ber undir. Þegar nefndin telur
athugun lokið er greinargerð lögð fyrir
Evrópuráðsþing til umfjöllunar. Eru þetta iðu-
lega þykkar og miklar greinargerðir, en fremst
eru rökstudd tilmæli til ráðherranefndarinnar
um aðgerðir. Umræður á þinginu eru misjafn-
lega frjóar eins og gengur, en geta vissulega
orðið líflegar. Loks eru greidd atkvæði um mál-
ið, sem yfirleitt er samþykkt.
Ráðherranefndin, hinn beini tengiliður við
framkvæmdavaldið í aðildarríkjunum, heldur
fundi tvisvar á ári, en sendiherrar ríkjanna,
venjulega þeir sem hafa aðsetur í París, hittast
þess á milli og eiga að sjá um upplýsingastreymi
og tengsl milli aðila. Lítið get ég sagt um gagn-
semi þeirrar starfsemi og hvort þau mál sem
Evrópuráðið hefur fjallað um á þingum sínum
hljóta yfirleitt verðuga afgreiðslu ráðherra-
nefndarinnar. Vonandi hefur þó allt þetta ein-
hver áhrif, enda mörg málanna þess virði, en
vissulega mismunandi mikils virði eftir aðstæð-
um hverrar þjóðar.
Sem dæmi má nefna mál, sem til umfjöllunar
voru á miðsvetrarþinginu 30. jan.—3- feb. sl.
Þar var t.d. fjallað um aðild Finna að Evrópu-
ráðinu, en slíkar umsóknir renna hreint ekki
fyrirhafnarlaust í gegn. Sérstök nefnd skilaði
greinargerð um málið, byggðri á heimsóknum,
viðtölum og athugunum á því hvernig Finnar
virtu lýðræði og mannréttindi á heimaslóðum
og í samfélagi þjóðanna. Allt taldist það nú
harla gott, og virðist nú fátt því til fyrirstöðu að
Finnar bætist í Evrópuráðið í vor, en þeir eiga
reyndar sjálfir eftir að taka lokaákvörðun eftir
þinglega umfjöllun. Til fróðleiks má svo geta
þess, að bæði Grikkir og Tyrkir máttu sæta því
að vera vísað úr Evrópuráðinu, meðan herfor-
ingjar réðu þar ríkjum. En enginn vafi er á því,
að vera í Evrópuráðinu er þeim þjóðum styrkur
og aðhald, sem búa við brothætt lýðræði.
Þá má nefna umfjöllun um réttindi þeirra
sem ekki reykja, um vísindarannsóknir á mann-
legum fóstrum, um landbúnað í Evrópuríkjum,
um aðbúnað íranskra og írakskra flóttamanna í
Tyrklandi, um menntun og uppeldi flótta-
mannabarna í Evrópuríkjunum, um samskipti
Austur- og Vestur-Evrópuþjóða í sjónvarpsmál-
um og um öryggi í flugi með tilvxsun í Locker-
byslysið. Loks má nefna umræðu um áskorun til
ráðherranefndarinnar um að fullgera samþykkt
um útvarpssendingar á milli landa. Um efni
þeirrar samþykktar er hins vegar harla lítið vit-
að, og fannst ýmsum það að vonum ankanna-
legt að vera að reka á eftir verkefni, sem nánast
ekkert er enn vitað um, hvað felur í sér.
Að mínu mati er starfsemi Evrópuráðsins
bæði merkileg og gagnleg og mætti njóta meiri
athygli og þá jafnframt hafa meiri áhrif. Nú eru
reyndar uppi nokkrir tilburðir til endurskoð-
unar á starfsemi og virkni Evrópuráðsins í til-
efni fertugsafmælisins svo sem við hæfi er. Von-
andi verður niðurstaðan sú, að sitthvað sé fer-
tugum fært.
Eins og í margs konar öðru fjölþjóðasam-
starfi erum við fslendingar þarna fremur mátt-
litlir. Flestar aðildarþjóðirnar sinna þessu af
miklu meiri krafti og hafa sérstakt starfslið með
sér og jafnvel alltaf á staðnum. Helsta leiðin til
áhrifa er með virkri þátttöku í störfum nefnda,
en því hafa íslensku fulltrúarnir yfirleitt sinnt
mjög lítið, enda útheimtir það mikla vinnu,
ferðalög og fjárútlát. Að öllu samanlögðu tel ég
þó þátttöku okkar í þessu starfi vel þess virði,
en áreiðanlega mætti nýta hana betur en gert er.
Kristín Halldórsdóttir