Ljósmæðrablaðið - 01.12.1997, Blaðsíða 8

Stjómun
Eitt af því sem hefur verið mér hug-
leikið síðan ég fór að taka á móti hörn-
um er stjórnun á öðru stigi fæðingar,
þ.e. hvenær og hvernig konan rembist.
Nokkuð oft kemur spurning frá kon-
unni um það hvenær hún megi byrja
að rembast. Eftir útskýringar á því að
það sé tilfmning sem hún muni að öll-
um líkindum fmna sjálf og hafi leyfi til
að fara eftir er eins og sumar verði
hissa en öðrum léttir. Mig langar til að
segja frá einni eftirminnilegri fæðingu
þar sem ég sá það virka vel að hvetja
konuna til að hlusta á líkamann og
jafnframt gera svolitla samantekt á því
sem skrifað hefur verið um rembing á
2. stigi fæðingar.
Umrædd kona er Jóna, 27 ára
frumbyrja sem missti vatn kl. 16.00 á
sunnudegi og gangsett daginn eftir
með syntocinondreypi um kl. 11.00.
Þegar ég kom á kvöldvakt var hún
komin upp í 40 dr/mín. og hríðar á 2-
3 mín. millibili og farin að gráta af
verkjum og virtist vera spennt og illa
haldin. Innst inni var ég viss um að
Jóna yrði komin með epiduraldeyf-
ingu innan klukkutíma, mér fannst
hún líta þannig út og líða það illa með
þessa snörpu og sáru Syntocinonverki.
En til að byrja með flutti ég hana inn
á fæðingarstofu, leiðbeindi henni í „öf-
ugt á stól stellinguna“ og þar fékk hún
baknudd frá eiginmanni sínum.
Einnig lækkaði ég í dreypinu því mér
virtist fæðing vera komin það vel í
gang. Það var alveg frábært að sjá
hvernig Jóna náði að takast á við hríð-
arnar eftir þessar breytingar. Síðar fór
hún að nota glaðloftið. Það kom
nokkrum sinnum yfir hana ógleði og
kastaði upp þrisvar. Ég var hvött til að
gefa henni fenergan en henni fannst
aldrei nein þörf á meðferð við ógleði
því hún kom snögglega og fór um leið
og hún náði að kasta upp.
Smám saman kom ég inn í nuddið
líka með pabbanum og nuddaði ýmist
bak eða fætur. Jóna var mjög dugleg
að hreyfa sig þrátt fyrir að vera mikið
á öðru stigi
í síritun (vegna syntocinondreypis )
og labbaði reglulega fram á WC alveg
fram að 2. stigi fæðingar.
Þegar langt var liðið á 1. stigið og
ég sá hvað Jóna réði vel við fæðinguna
án verkjalyfja eða deyfingar, ákvað ég
að ræða um 2. stigið við hana og mín-
ar hugmyndir um að hún hlustaði á
skilaboð frá líkama sínum þegar að
því kæmi. Jafnframt fullvissaði ég
hana um að ég skyldi fýlgjast vel með
framgangi og ef ástæða væri til þá
myndi ég leiðbeina henni. Það var
spurning um hvort væri grænt legvatn
svo ég bjó hana undir að hlusta vel á
mig og stoppa þegar ég segði til að
hægt væri að soga barnið samkvæmt
reglum spítalans.
Mér var sýnt það traust að vera ein
með þeim hjónum eins lengi og ég
vildi og var það mjög dýrmætt. Og
viti menn þetta virkaði allt vel! Jóna
byrjaði að rembast þegar hún fann
sjálf þörf fyrir það og eftir rúmlega
hálfu'ma fór að sjá í koll og það algjör-
lega án leiðbeininga frá mér. Þarna sá
ég þetta virka eins og lýst er í allri um-
fjöllun um 2. stig fæðingar. Ef konan
fær hvatningu til að rembast spontant
í stað þess að vera stjórnað kemur í
ljós að konan rembist styttra í einu,
svona 4-6 sek. í senn og þrisvar til
fimm sinnum í hverri hríð (2,3,5).
Þær anda jafnvel nokkrum sinnum á
milli (3). Einnig byrja þær seinna að
rembast í hverri hríð og rembast ekki
endilega í hverri hríð (5). I einni
heimild er talað um að það hve oft
konan rembist í hverri hríð fari vax-
andi eftir því sem fæðing er lengra
komin(2). Ein rannsókn sýndi að
konurnar notuðu ekki þá tækni að
draga djúpt inn andann fyrir rembing
ef þær fengu að gera eins og þær vildu
(5). Minnihluti þeirra hélt niðri sér í
andanum á meðan rembst var (2).
Spontant rembingstækni virðist
einnig vera meira í takt við öndunar-
mynstur konunnar og í því sambandi
er bent á að samstilling (syncrony) á
milli þrýstings í brjóstholi og kvið sé
líklegri til að stuðla að betri krafti
kviðvöðvana og kröftugri rembing
heldur en rembingur á lokaðan glott-
is eftir að hafa dregið djúpt að sér
andann (3). Það er einnig líklegt að
þessi aðferð sé minna þreytandi fyrir
konuna (3). I heimildum var oft vitn-
að í Beynon (1957) sem tók eftir því
að konur sem fengu að rembast eins
og þær þurftu sjálfar komu út með
minni rifur. Að sama skapi var meira
um inngrip s.s. episiotomiur, tangir
og meiri saumaskapur hjá þeim kon-
um sem voru látnar rembast snemma
á öðru stigi og stjórnað í rembingnum
(1,3,4). Og síðan eru liðin 40 ár. Eru
lconur hættar að trúa því að þær geti
fætt börn án þess að einhver segi þeim
hvernig þær eiga að gera það? Erum
við (ljósmæður) hættar að trúa á að
konurnar geti það? I grein Sagady
1995 kemur hún með tillögu um að
ljósmæður líti yfir lífeðlisfræðilegar
staðreyndir þess sem á sér stað í lík-
amanum við fæðingu. Það sé fyrsta
skrefið í að endurbyggja trú okkar á
öðru stigi fæðingar. I greininni er síð-
an farið yfir ferilinn á öðru stiginu,
latent fasann, mikilvægi þess að kollur
þurfi að snerta grindarbotn til að
rembingsþörf verði og þátt receptora í
vagina, rectum og perineum til að
konan finni þessa þörf (4). Sem sagt
að kollur sé farinn að þrýsta á grindar-
botn. Þessi umfjöllun er í raun af
sama toga og sagt er frá í ummfjöllun
um virka fæðingu (active birth).
Þegar hér er komið er líklega rétt
að staldra aðeins við og huga að til-
gangi. Skiptir það einhverju máli hvor
konum er stjórnað eða ekki á öðru
stigi fæðingar? Lítum aðeins á hvað
gerist í líkamanum við það að rembast
þannig að haldið sé niðri í sér andan-
um í 10 sek. eða meira með lokaðan
munninn. Við það hækkar þrýstingur
í brjóstholi, einnig hækkar koltvísýr-
ingsmagn í blóði, það verður meiri
hindrun á að blóðið komist til hjart-
8