Freyr - 01.09.2004, Blaðsíða 33

gerð er í Kjósarsýslu 7,14 að
meðaltalien þar er um mjög fáa
dilka að ræða í samanburði við
önnur héruð. Meðaltal úr mati
fyrir gerð í Norður-Múlasýslu er
7,16.
Eins og fram hefur komið þá
hækkar mat fyrir gerð fyrir landið
í heild verulega á milli ára. I flest-
um héröðum kemur því fram
breyting á þann veg þegar borin
eru saman meðaltöl milli ára.
Breytingar í Borgaríjarðarsýslu
stinga því verulega í stúf við
breytingar í öðrum héruðum þar
sem meðaltal fyrir gerð lækkar á
milli ára um 0,34 þrátt íyrir að
lömb á þessu svæði séu vænni
haustið 2003 en árið áður. Skýr-
ingin á þessunr breytingum er
vafalíð í meginatriðum tviþætt.
Veruleg fjölgun verður á skýrslu-
færðu fé á svæðinu og nýju búin í
skýrsluhaldinu keppa ekki við rót-
gróin ræktunarbú sem voru fyrir í
skýrsluhaldinu. Breytingar á því í
hvaða sláturhúsum slátrun dilka af
svæðinu fer fram sem er gagnger
á milli áranna skýrir einnig áreið-
anlega einhver hluta þessara
breytinga milli ára. Eina sýslan
ásamt Borgarljarðarsýslu þar sem
fram kemur lækkun í mati fyrir
gerð er Austur-Skaftafellssýsla en
þar er um óverulegar breytingar
að ræða.
Hlutfall vöðva- og fitumats
Hlutfall matsins fyrir gerð og
fitu hefúr sýnt sig að geta verið
gott hjálpartæki til að meta gæða-
þróunina í framleiðslunni. A það
skal að vísu minnt að breytingar á
mati samfara auknum fallþunga
falla ekki saman fyrir mat fyrir
gerð og fitu og þess vegna er slík-
ur samanburður í raun ekki að
fúllu gildur nema við sama fall-
þunga. Breytilegur fallþungi á
milli landsvæða truflar þennan
samanburð eitthvað og er rétt að
hafa það í huga þegar tölur eru
skoðaðar. Þegar hefúr komið fram
að þetta hlutfall er hagstæðara
haustið 2003 fyrir landið í heild
en nokkru sinni áður frá því að
breytt kjötmat var tekið upp. Tafla
1 sýnir hins vegar að það er feiki-
lega breytilegt á milli landsvæða.
Þetta hlutfall er lang hagstæðast í
þeim tveimur sýslum sem hafa
hagstæðasta fitumatið, þ.e. Aust-
ur-Húnavatnssýslu, þar sem það
er 127, og í Suður-Þingeyjarsýslu,
þar sem það er 125. í báðum þess-
um sýslum breytist þetta hlutfall
umtalsvert frá árinu áður, en mjög
miklar breytingar þar á, jafnhliða
því að ekki verða miklar breyting-
ar í fallþunga á milli ára, gætu
verið vísbendingar um einhverjar
breytingar í framkvæmd á matinu
sjálfu sem þama hefðu áhrif. Ljóst
er að vísu að vaxandi hlutfall af
slátrun á fremur ungum lömbum
ýtir undir slíka þróun. I Stranda-
sýslu er hlutfallið 120 en árið áð-
ur var það hæst yfír landið þar í
sýslu. Eins og árið áður þá er hlut-
fallið lægst í Kjósarsýslu, fast
fylgt af Rangárvallasýslu og Ar-
nessýslu. Miklar breytingar á
milli ára á þessu hlutfalli geta ver-
ið vísbending um breytingar í
framkvæmd kjötmatsins á milli
ára. Þegar slíkur samanburður er
gerður þá hefur verið bent á mikl-
ar breytingar til hækkunar í Aust-
ur-Húnavatnssýslu og Suður-
Þingeyjarsýslu, sem ekki verða að
neinu skýrðar með tilflutningi
sláturijár af þeim svæðum á rnilli
sláturhúsa á milli ára. A Vestur-
landi (Borgarfírðir og Snæfells-
nesi) verður einnig umtalsverð
breyting á þessu hlutfalli á milli
ára, en á þessum svæðum til veru-
legrar lækkunar. Þama er hins
vegar um feikilega mikla tilfærslu
á slátmn af þessum svæðum milli
ára. Eina svæðið þar fyrir utan,
þar sem lesa má nokkra lækkun,
er í Austur-Skaftafellssýslu, en
eins og fram hefur komið var þar
á svæðinu smávægileg lækkun í
mati fyrir gerð á milli ára. A Suð-
urlandi er hlutfallið eins og verið
hefur mjög stöðugt frá ári til árs.
Á öðrum svæðum er yfírleitt um
nokkra hækkun að ræða og í eðli-
legu hlutfalli við breytingar fyrir
landið í heild.
Hér verður sleppt umljöllun um
þann mikla breytileika sem sjá má
í kjötmati í einstökum fjárræktar-
félögum.
Hæstu bú með mat fyrir gerð
Tafla 2 gcfur yfirlit um þau bú í
fjárræktarfélögunum sem náðu 9
eða meira að meðaltali fyrir mat
um gerð haustið 2003 þar sem er
að fínna kjötmatsupplýsingar fyrir
að lágmarki 100 föll. Þrátt fyrir að
þessi viðmiðunarmörk hafí verið
færð umtalsvert hærra en áður er
þama að finna 87 skýrsluhaldara
og samtals 384 skýrsluhaldarar
sem em með framangreint um-
fang framleiðslu vom með meðal-
tal úr matinu sem var 8 eða hærra.
Líkt og árið áður er bú þeirra
Þóm og Sigvalda á Urriðaá þama í
efsta sætinu. Fallþungi lambanna
er örlitlu lægri en árið áður en samt
geysimikill, eða 18,2 kg, matið fyr-
ir gerð er samt nokkm hærra en ár-
ið áður eða 10,70 að jafnaði og
fitumatið talsvert hagstæðara, en
lömbin samt feit eins og vænta má
hjá þetta þungum lömbum eða
8,45 að meðaltali. Hlutfallið milli
matsþáttanna er því eins og ræðst
af framansögðu umtalsvert betra
en árið áður og mjög hagstætt eða
127. í öðm sæti er búið hjá Hjálm-
ari og Guðlaugu á Bergsstöðum
þar sem meðaltal úr fitumati er
7,93 og fyrir gerð 10,52 og hlut-
fallið því vemlega hagstætt eða
133.1 þriðja sæti er síðan bú þeirra
Reynis og Olafar í Hafnardal sem
eins og fram kemur í grein um nið-
urstöður sauðfjárskýrsluhaldsins
var í öðm sæti á landinu um afurð-
ir eftir hverja kind enda vænleiki
Freyr 6/2004 - 33 |