Málfríður - 15.03.2007, Blaðsíða 21

MÁLFRÍÐUR 1
sex evrópska skóla sem vinna að sameiginlegu efni
um menningartengd ferðamál og fjölbreytt norrænt
skólasamstarf. Skólinn státar af mikilli reynslu í
samskiptum og tíðum ferðum kennara og nemenda
til Frakklands, Þýskalands, Belgíu, Danmerkur og
fleiri landa. Fyrsti hópur nemenda á ferðamála­
kjörsviði náði að fara til útlanda á öllum þremur
önnunum og fékk fjölda erlendra gesta til sín. Allt
bendir til að hið sama verði uppi á teningunum
með næstu hópa. Ferðir þessar eru að miklu leyti
fjármagnaðar með Comenius styrkjum en gestafyrir­
lesarar og ferðir innanlands hafa verið greiddar af
þróunarstyrknum.
Reynslunni ríkari
Þróun áfanganna hefur ekki verið eintómur dans
á rósum. Mörgum gæti þótt gagnlegt að heyra um
þær hindranir sem við höfum þurft að yfirstíga.
Oft hefur verið talið upp að tíu og andað djúpt!
Hvað viðkemur samstarfi kennara þá má nefna sem
dæmi að vinnulagið er nýtt fyrir kennurum eins og
nemendum og gleymist stundum að ákvarðanir er
ekki hægt að taka einn. Kennarar fá spurningar frá
nemendum sem þeir geta ekki svarað og eru ekki
sérfræðingar í. Þeir lenda líka í því að vera ekki allt­
af sammála, eitthvað sem nemendum finnst skrýtið
að verða vitni að. Sumir eru of afmarkaðir við sína
grein og það getur tekið á að aðlaga sérþekkinguna
nýjum markmiðum. Fyrirmæli hafa verið gefin seint
og eru stundum óskýr – í fyrsta rennsli áfanganna
vorum við mikið í að sjá til hvernig verkefni gengu
áður en við ákváðum framhaldið. Þegar við fengum
næsta hóp gátum við látið nemendur koma töluvert
meiru í verk. Kennarar eru ekki alltaf tiltækir þegar
á þarf að halda því þeir eru að kenna öðrum bekkj­
um líka á FERdegi (námsgreinastjórinn er þó alltaf
laus þennan dag). Þeir sjá ekki fyrir tæknivandamál
og eiga stundum í basli við að leysa þau. Tæknin og
netsambandið hefur stundum leikið okkur grátt.
Nemendur þurfa tíma og þjálfun í að komast
frá hugsuninni um afmarkaða kennslustund og
stundaskrá. Þeir spyrja margir lengi vel um orða­
og textafjölda þegar þeir eiga sjálfir að meta hvenær
verkefnið uppfyllir markmið. Þeir eru sumir nokk­
uð fastir í hugsuninni um að hespa verkefni af og
hætta; virðast gleyma því að lengi getur gott batn­
að. Ferlivinnan getur tekið á þolinmæðina. Sumir
láta einföld vandamál stöðva sig og snúa sér ekki
að öðru, þetta er þjálfunaratriði þó ótrúlegt sé. Við
lærðum að sveigjanleg verkefnaskil eru óraunhæf;
að nemendur þurfa hlé frá hópavinnu og að ein­
staklingsverkefni auka metnað. Best er að nemendur
ígrundi og skrifi vinnuskýrslu strax í lok vinnudags
um hvað þeir hafi lært og komið í verk – annars
gleyma þeir. Vinnuskýrslan gefur þeim færi á að líta
yfir unnið dagsverk og meta það. Ennfremur breyta
„alvöru“ kynningar öllu því þá leggja nemendur sig
alla fram (sbr. kynningar í grunnskólum).
Er þetta vinnunnar virði?
Með ferðamálakjörsviðinu náðum við því megin­
markmiði okkar að efla málabraut svo um munaði.
En ýmislegt fleira hefur áunnist. Samvinnan hefur
verið gífurlega lærdómsrík, enda sá þekkingargrunn­
ur sem kennarar og nemendur vinna með mun fjöl­
breyttari og breiðari en í öðrum áföngum, ekki síst
vegna tengslanna við atvinnulífið sem fást með
gestafyrirlestrum og vettvangsferðum. Fjölbreytni í
framsetningu náms, kennsluaðferða og námsmats
mælist vel fyrir og smitar yfir í aðra áfanga viðkom­
andi kennara. FERið hefur nefnilega virkað á kenn­
arana sem hvati til sjálfskoðunar í kennslu, námi og
mati. Ekki er síður verðmætt að samþættingin hefur
aukið traust og samkennd í starfi því tilraunastarf­
semin og áhættan sem henni fylgir (vel er fylgst
með hvernig okkur reiðir af) eflir þátttökugleði og
ábyrgðarkennd og hefur oft á tíðum dregið fram það
besta í nemendum og kennurum.
Að lokum
Nýjungar og breytingar eru jafntengdar missi og
ávinningi. Alltaf má búast við neikvæðum og íhalds­
sömum viðbrögðum og eflaust geta svona áfangar
virkað sem ógnun við skólastarfið. Kennari gæti
þurft að spyrja sig grundvallarspurninga eins og
hvort réttlætanlegt sé að kenna eins og hann hefur
valið að gera í breyttum og síbreytilegum heimi?
Eru nemendur hans að læra það sem þarf, er hann
að undirbúa þá eins og best verður á kosið? Jafnvel:
Á greinin mín yfirleitt rétt á sér (í núverandi mynd
eða yfirleitt) í undirbúningsnámi fyrir háskóla og
líf og störf í lýðræðisþjóðfélagi? Það er eðli greina
að viðhalda sjálfum sér og svona spurningar eru
óþægilegar.
Oft verða samþættir áfangar svo flóknir eða dýrir
að erfitt er að halda þeim gangandi til lengdar.
Þegar þróunarstyrkurinn er búinn eða einhver
aðalsprautan fer er hætt við að breytingarnar gangi
til baka og fólk segi þá: „við vissum að þetta myndi
ekki endast“. Því verða ráðuneyti, skólastjórn og
umfram allt kennarar áfanganna að sýna þolgæði
og skilning á mikilvægi verkefnisins. Í fræðunum er
talað um að fullri samþættingu sé ekki náð fyrr en