Tímarit Máls og menningar - 01.09.1967, Blaðsíða 6

Tímarit Máls og menningar
Ljóðabókin Mannssonurinn, sem
hann gaf út í haust, er að sínu leyti
eins og Síðustu lj óð Davíðs afrakstur
liðins tíma, „frá kreppuárunum sælu,
þegar flestar hugmyndir manna um
jarðneska tilveru lentu í deiglunni —
þar á meðal hin hátíðlegu trúarvið-
horf uppvaxtaráranna —eins og
skáldið segir í formála. Þetta er
ljóðaflokkur þar sem helgisagan um
trésmiðssoninn frá Nazaret er endur-
skoðuð „í alþýðlegu ljósi“. Uppreisn-
arhugurinn er enn í gömlum f j ötrum,
með sárindum að slíta þá af sér, og
sitja hér á viðkvæmum gróandi blöð-
um stingandi þyrnar til að verja nýj-
an sannleika:
Indælt var lal hans, líkt og ljúfan nið
langt að á vængjum sumargolan bæri.
Mig langar einkum að vekja athygli á
kvæðinu Nardus með þessu upphafs-
erindi:
Mig seiðir til sín Hann, sem liér er gestur
— ó hjartað titrar fyrir þessum augum,
er líkt og sólir sindra í dökkum baugum
á sorgargöngu mannsins langt í vestur.
Jóhannes hefði varla farið að birta
þennan ljóðaflokk nú, ef honum fynd-
ist ekki tímarnir vera einatt að nýju
að ýfa upp gömul sár, harmleik
mannsins, og minna á síungan sann-
leik:
Hún var ei guðsmóðir, heldur sú fávís kona,
heilög í anda, sem trúði og vonaði á alla,
en pínu og dauða síns ljúflings að launum
fékk.
I öðrum Ijóðabókum sínum er Jó-
hannes kominn langa leið frá þessari,
að þróunarskeiði sem Lauf og stjörn-
ur Snorra Hjartarsonar, hinn mikli
bókmenntaviðburður ársins 1966,
eru ávöxtur af. Hún á einmitt sína
beztu hliðstæðu í Sjödægru Jóhann-
esar. Þessar tvær ljóðabækur eru há-
tindar íslenzkrar Ijóðagerðar eftir
siðari heimsstyrj öldina, þó að nokk-
ur önnur snilldarverk yngri ljóð-
skálda séu höfð í huga, og það vill
einmitt svo til að eitt af þeim birtist
einnig á árinu sem leið, Jarteikn eftir
Hannes Sigfússon. Lauf og stjörnur
og Jarteikn eru ólíkar höfuðskepnur,
önnur fjall með heiðríkju yfir sér,
hin kvikur sjór með eldingarhlöðn-
um skýjum í lofti, og kem ég betur að
þessum bókum síðar. Fjall Snorra
rís ekki „fjarlægt og eitt“ eins og
fyrr á öld „úr sinubleikri sléttunni“,
heldur með hágróðri í kring, og þó
að af tindunum gefi bezta útsýn er
margt að sjá úr hlíðunum og þarf, ef
vel væri, að mörgu hyggja.
Fleiri ljóðabækur ársins eru hver
með sínum hætti athyglisverðar, og
verður þá fyrst gefið yfirlit um þær.
Söngur í nœsta liúsi eftir Jón Osk-
ar. Alltof sjaldan veitist manni stund
frá önnum dagsins til að sjá það sem
grær í kringum mann. Þó hef ég um
nokkra áratugi reynt að fylgjast með
því sem sproltið hefur í íslenzkum
bókmenntum, oft og tíðum glaðzt og
100