Tímarit Máls og menningar - 01.09.1967, Blaðsíða 83

Brandts, Der er œg i mit skæg (Gyldendal,
1966) er digrust slíkra bóka, sem út hafa
komið í Danmörku um árabil, 217 blað-
síðna lýsing á Danmörku dagsins, þ. e. a. s.
á Danmörku Gustava Brandts með skáldið
sem miðdepil. Meginhluti bókarinnar er
tilraun til að lýsa atburðarás hversdagsins,
svosem hið rúmlega 30 síðna langa kvæði
„en dag i 60erne“, sem einfaldlega fjallar
um venjulegan dag í lífi skáldsins án til-
raunar til að kafa dýpra eftir samhengi eða
táknum í breytileika og ringulreið, en með
áköfum vilja til náins og beins sambands
við þá skák veruleikans sem við blasir inn-
an sjónarhrings skáldsins.
Afstaða Per Hpjholts til umheimsins er
allt að því vísindaleg. Hann sendi frá sér
í haust tvær nýjar Ijóðabækur, Min hand
66 og Show (báðar hjá Det Schpnbergske
Forlag, 1966). Fyrrnefndu bókinni fylgir
hljómplata, þar sem skáldið les nokkur
ljóð úr bókunum báðum.
Hójholt vill hvorki aðgreina né játa.
Ljóðin eiga að vera til sem tungumálslegt
ásigkomulag, er öðru fremur bóki aðstöðu
skáldsins sem skálds. Þessvegna getur hann
ort ljóð um lævirkja í birkitré og látið
fjölda fuglanna aukast úr 383 í 390 meðan
á kvæðinu stendur, ellegar hann getur vís-
að á bug möguleikanum á nánari grand-
skoðun umhverfisins í ljóði eins og „Land-
skab med stor figur“ (í „Min hánd 66“),
þar sem skáldið er engu síður séð af nátt-
úrunni en hið gagnstæða: „sne stirrer ned
fra bakkerne/ dit spor er et insektspor pá
bunden af en 10r verden som stirrer ned/
fra hver gren du kommer forbi“. Fyrir kem-
ur að Ijóðið einskorðast við tungumálið
sem slíkt, tilraun með orð í líkingu við
tilraunir „konkret skáldskapar“.
Gagnrýnendaverðlaunin árið 1966 voru
veitt Benny Andersen fyrir ljóðabókina
PortrœtgaUeri (Borgen 1966). Hann er
efasemdamaður, en einnig kímniskáld.
Nýjar danskar bókmenntir
Hann gerir óneitanlega grín að hleypi-
dómum okkar og veikum hliðum, en hann
gerir það á skemmtilegan hátt, og það er
ein orsök þess, að bann er einna mest les-
inn af módernistunum. Við þekkjum okk-
ur sjálf á myndum hans af kjarklausum og
nokkuð misheppnuðum hversdagsmönn-
um. Við skiljum hve hæfileikar og mögu-
leikar hins litla manns skjóta skökku við
þeim kröfum og fyririnyndum sem tilveran
ber á borð fyrir hann. Það er mannveran
í þjóðfélagi nútímans, sem skáldið hefur
áhuga á. Ilann lýsir aldrei hinum skynj-
aða veruleika á sama hátt og áðurnefndu
skáldin. Ef náttúran kemur fram í ljóðum
hans, þá eru henni jafnan áskapaðir mann-
legir eiginleikar.
Fyrsta ljóðið í „Portrætgalleri" er stefnu-
ljóð. Það nefnist „Det enlige ord“ og er
hjúskaparauglýsing að forminu til, „et
ganske almindeligt stærkt verbum spger et
ord“, tilgangur: „Varigt ordspil, evt. digt“.
Leikurinn að málinu, hinar óvæntu mál-
tengingar, eru mikilvægur þáttur í afhjúp-
unartækni Benny Andersens. Hann tekur
t. d. órökrétt orðatiltæki daglegs máls bók-
staflega eða beinir þeim í nýja átt og af-
hjúpar þau. Ellegar hann hagnýtir sér á
óvæntan hátt tengimöguleika daglegs tungu-
taks.
„Portrætgalleri" lýkur með ljóðasyrpu
sem nefnist „Mest selvportrætter", þar sem
fyrstapersónan í Ijóðinu er ekki raunskoð-
uð eins og í hinum Ijóðunum. En má vera
að við komumst næst hinu raunverulega
skáldsjálfi Benny Andersens í ljóðinu
„Den forvænte havfrue", þar sem titilper-
sónan viðurkennir:
S0d kalder de mig
men det er mit salt de vil slikke
varm tror de om mig
men det er mit jiskcblod der ægger dem
177
12 TMM