Tímarit Máls og menningar - 01.09.1967, Page 82

Tímarit Máls og menningar
Torben Brostr0m, sem öllum öðrum gagn-
rýnendum fremur hefur fengizt við mód-
ernismann, verður að viðurkenna í ritdómi
sínum um hina nýju ljóðabók Jægers, ldyl-
ia (1967) að hann hafi átt erfitt með að
botna í bókinni „p& grund af manglende
associationsfællesskab“. — Frank Jæger er
í hópi vinsælustu ljóðskálda undanfarinna
15 ára, en hann á ekki samleið með tíman-
um, viðhefur eigin stíl sem er ólíkur allra
annarra. Ilann hefur ritstýrt Ileretica eins
og Bjprnvig, og báðir heyra þeir til sömu
kynslóð skálda. IJinsvegar hefur Jæger
aldrei tekið þátt í samtíma deilum um list-
ir og menningu. llann er skáld í orðsins
skilningi, enginn hugsuður eins og Bjprn-
vig, og þarf því ekki að kljást við þann
vanda Bjprnvigs að lyfta heimspekilegri
vangaveltu lil skáldlegs fltigs.
llann er í ríkum mæli danskt skáld, ekki
aðeins sökum ástar sinnar á dönskum yrk-
isefnum, dönsku landslagi og veðurfari,
heldur einnig vegna einstaklega dansks
hreims, sem her óm af þjóðvísu, rómantík
og Sophus Claussen, en þennan hreim hef-
ur hann gert svo tímabæran, að alltént mik-
ill hluti æsku sjötta áratugsins gat fundið
skyldleika við ljóð hans. Sú glaðværð eða
rómantík í snertingu við lífið sjálft, sem
einkennir ýmis beztu ljóð hans, liefur kom-
ið mörgum til að skynja hann einvörðungu
sem skáld friðsældarinnar, hins idylska,
og það er léttari tegund skáldskapar hans
sem gert hefur hann vinsælan meðal al-
mennings. Aftur á móti búa verk hans yfir
öðrum og myrkari hljómum, tjáningu ótta
og tómleika, og þeir hafa oftar kveðið við
í skáldskap hans síðari árin. Idylia birtir
þessa tvo meginþætti verka hans í áfram-
haldandi tvöföldu stefi, sem hljómar strax
í fyrsta erindi:
Du fylder mit tomme Timeglas með levende
Ord,
rfidt drypper de sig deri ogdujter berusende
sfide.
Du piller et lille Hul i Lysthusets Lindevœg,
kniber dit 0je i og stirrer en Stund derud.
Men Rotten jeg sa i morges, tiljældigl bag
Kœlderruden,
den Rotte glemmer jeg ikke: Den sad og
spiste et Æg.
Bókinni lýkur með stuttu útvarpsleikriti
í bundnu máli, eintali í fjórum þáttum til
hinnar elskuðu. Hér endurlifir elskhuginn
sæludraum sinn: ferska ásthrifni að
morgni, heita ást hádegisstundanna, og
síðan efasemdir síðdegisins og örlögbund-
inn ófarnað um kvöldið, þegar skugga-
fingur klæða hann ferðafötum og ekið er
með hann út í nóttina, hurt frá þeirri elsk-
uðu, sem nú er orðin honum ókunn. Goð-
sögn þessi um brottreksturinn úr paradís
segir margt um vandamálin í síðari verk-
um Jægers. Alveg andstætt við jafnaldra
sína, sent hafna „sæludraumnum" sem
lygi, heldur hann fast við hann sem veru-
leika, en að vísu veruleika sem hægt sé að
glata og á sér að andstæðum ótta og ann-
arleik.
Enn eru þrír meðal skálda ársins, þeir
Jprgen Gustava Brandt, Per Hfijholt og
Benny Andersen, sem eiga uppruna sinn
sem slík á fimmta tugi aldarinnar og eru
að meira eða minna leyti tengdir Heretica-
hópnum; en gagnstætt þeim Bjprnvig og
Jæger segja þau skilið við upprunann og
hasla sér völl meðal framámanna módern-
ismans.
Jfirgen Gustava Brandt var einn af að-
standendum Heretica, en tók síðar skýra
afstöðu gegn klassísisma og hugsæisstefnu
IJeretica-manna og sýmbólskri hneigð
þeirra til að leita samsvörunar milli sjálfs-
ins og umheimsins. Þess í stað kafar skáld-
ið djúp veruleikans í sjálfgleymi eða mæt-
ir lionum með raunsæi. Nýjasta ljóðabók
176