Skírnir - 01.01.1960, Blaðsíða 167
Skírnir
Samfellan í Guðmundar sögu dýra
165
ógnþrungnum orðum: Þá mátti kalla, at kyrrt væri í heruð-
um, og sjáum við nú, hvemig kappgirni og hatur gat bloss-
að upp, hvenær sem var.
Á hinn bóginn verður að viðurkenna, að tilgangurinn með
20. kapítula, sem segir frá vígi Böðvars lítilskeglu, er harla
óljós. Það er ef til vill athyglisvert, að Illugi Ásgrímsson,
frændi Guðmundar, er stuðningsmaður manns þess, sem vó
Böðvar, þar sem Böðvar hafði aftur á móti (sbr. 12. kap.) boðið
Guðmundi og Kolbeini byrginn um tíma með því að hjálpa
Runólfi. Hins vegar er sagt, að útlagi sá, sem í raun og veru vó
Böðvar, hafi verið úr liði Þorgríms i Lönguhlíð. Ef einhverjar
af orsökum þeim, er leiddu til atburðar þessa, eru tengdar aðal-
deilunum, verður það ekki ljóst af samhengi sögunnar.
Aðalsagan heldur áfram með griðum og griðrofum, árás-
um og hefndum. Venjulega kemur Guðmundur fram sem
friðsamur hófsemdarmaður (t. d. í 22. kapítula). Hefnigirni
hans í 19. kapítula heyrir til undantekningum. Þótt einkenni-
legt megi virðast, er það Kolbeinn, sem oftast er skjótráðari,
er heldur nú aftur af honum. Aðalsagan endar með sigri Guð-
mundar að Grund, og setur hann þá þeim óvinum sínum, er
eftir lifa, þá kosti, sem honum sýnist.
Þá koma fjórir stuttir þættir (24.—26. kap.), sem eru mikil
lýti á sögunni og sterkustu rökin gegn samfellu hennar. Smá-
sögurnar í 24. kapítula virðast einungis hafa verið hafðar með
vegna óljóss sambands við heimilin að Laufási og Bakka. Að
ofan hefur verið bent á hugsanlega skýringu á því, að 25.
kapítuli skuli vera hér með. En þótt 26. kapítuli komi Guð-
mundi við, á hann ekkert skylt við ófriðinn við Önund, og er
því ekki hægt að réttlæta það frá listrænu sjónarmiði að hafa
hann hér. Þar sem eðlilega er ekki hægt um það að segja með
neinni nákvæmni, hvaða form sagan hafði, áður en hún var
felld inn í Sturlungu,16) væri hægt að halda þvi fram, að
16) Eini lykillinn að þessu er nafnið Qnundarbrennu saga, sem er að
finna í titlalista á blaði úr Stokkhólmshandritinu af Óláfssögu helga og
gefur eindregið til kynna, að sjálfstæða sagan hafi ekki að ráði verið frá-
hrugðin þeirri sögu, sem nú finnst í Sturlungu, að þvi er varðar tilgang
og efni, og að hún hafi t. d. aldrei verið fullkomin ævisaga Guðmundar.