Skírnir - 01.01.1960, Blaðsíða 194

192
Einar Öl. Sveinsson
Skímir
hygg ég skrifað svo í miðaldahandritum — og ekki hefur Lind aðra mynd
(en eins og fyrr var að vikið gera handrit á tímum Möðruvallabókar t. d.
minni mun en skyldi grannra og breiðra stafa); svarar sú mynd til írsk-
unnar: Conall (a-ið er stutt). f Jarðabók Árna Magnússonar eru nefndir
Konó/sstaðir í Barðastrandarsýslu, sem einnig séu nefndir Konungsstaðir.
Það er fyrsta dæmið með -á-, sem ég hef rekizt á, en þó að þar væri að
ræða um byggðarframburð, er að svo komnu ekki að vita, hve gamall
hann er.
Gaman væri, ef unnt væri að grafa upp gamlan framburð nafnsins
Kylans- eða Kýlanshólar í Borgarfirði, sem nefndir eru í Landnámu, og
Kylons- eða Kýlonsvatn og Kylons- eða Kýlonshæð í Barðastrandarsýslu.
öll eru þau dregin af írska nafninu Kýlan eða Kylan, sem fyrir kemur i
Landnámu og Gull-Þóris sögu, og mun ekki mega ráða framburðinn af
rithætti handrita, sem geyma þessi nöfn. frskan gerir ráð fyrir stuttu
fyrra sérhljóði (Culen, Cuilen, sjá m. a. Marstrander: Bidrag til det norske
sprogs historie i frland 72).
Loks skal nefna konu Auðunar stota landnámsmanns í Hraunsfirði á
Snæfellsnesi; nafn hennar kemur fyrir í þolf., prentað í samræmdum út-
gáfum Mýrúnu, en það er skrifað i eftirritinu af Hauksbók ‘Mýrunu’
og eftirritinu af Sturlubók ‘Myrunu’. Nafnið kemur ekki fyrir í Melabók,
skinnbrotinu (allt eftir útg. F.J. 1900). Það hefur verið talið sama og
irska orðið Muiren(n), með stutt sérhljóð í báðum atkvæðum (sbr. Mar-
strander: Bidrag 72). Svo er að sjá sem síðari liðurinn í íslenzka nafninu,
eins og Landnáma fer með það, hafi orðið fyrir áhrifum frá norræna nafn-
liðnum ‘-rún’, en ekki veit ég rök um það, hvernig íslendingar fóru með
fyrra liðinn; ef til vill var þar stutt y-hljóð. Og bezt gæti ég trúað, að
sama máli gegndi um Myrkjartan, Myrjartan (ír. Muircheartach) og
Kyrina- (í Kyrinastaðir; irska Cuireann, sjá Herm. Pálsson, Skimi 1952,
201). Nafnið Myrgjol (réttara mun Myrgjöl, sbr. murkialu á rúnasteini á
Mön, Viking Antiquities VI 194) hafa menn hins vegar dottið ofan á að
skrifa með stuttu y-i (írska Muirgel, sjá Marstrander: Bidrag 72).
Þetta eru lauslegar athuganir; má vera, að fastara yrði undir fótum,
ef viðar væri fanga leitað, og kynni þá að mega greina með meiri vissu
sundur gamlar afbakanir alþýðu og smíðar málfræðinga.
8.
I Skimi 1954, bls. 212, er orðtækið ‘bjóða birginn’ skýrt svo, að það sé
lýsingarorðið ‘birgur’ og með það farið sem nafnorð, og tekin til saman-
burðar orðin: ‘ljúfurinn’, ‘góðurinn’, ‘koma sér í mjúkinn’, ‘enginn má við
margnum’. Til er málsháttur „Margan hefur dulið drepið“, og er hann
varðveittur, ésamt fleiri málsháttum, á spássíum rímnabókarinnar AM 604,
4to (pr. í Smástykker udg. af Samf. til udg. af gl. nord. litt. 1886). 1 Máls-
háttasafni sinu (bls. 206) gerir Finnur Jónsson þá athugasemd við hann:
„dul: Þetta orð var kvenkyns í fornöld", og telur hann auðsjáanlega, að um