Þjóðmál - 01.09.2011, Side 55

Þjóðmál HAUST 2011 53
en ekki á neina eggja köku . Skoðunum
Istratis voru gerð góð skil í útvarpserindum,
sem Guðmundur Hannesson læknaprófessor
flutti í janúar 1932 .
En önnur bók birtist sama haust og Gerska
æfintýrið . Hún hét Þjónusta. Þrælkun. Flótti
og var eftir finnska prestinn Aatami Kuortti .
Hann hafði þjónað finnskumælandi byggðum
í Ingermanlandi, austan við Finnland . Þegar
hann vildi ekki gerast flugumaður leyni lög-
reglunnar, sem þá hét OGPÚ (síðar KGB),
var hann settur í þrælkunarbúðir við Hvíta-
haf . Honum tókst að flýja og kom ast til
Finnlands, þar sem hann samdi bók um
reynslu sína . Málgagn sósíalista, Þjóðvilj inn,
sagði háðslega, að Kuortti hefði „komið á ís-
lensku ofsóknarhistoríu sinni“ . Eftir stríð urðu
Finnar að gera ýmislegt til að þókn ast Kreml-
verjum, og var þá bók Kuorttis fjar lægð úr
öllum bókasöfnum . Til er eintak af bók inni
í Landsbókasafni . Það er úr safni Þórbergs
Þórð arsonar, sem var þó dyggu r stalínisti til
æviloka . Myndina af hinum finnska presti
fékk ég hjá syni hans, Jorma Kuortti .
Benjamín Eiríksson
og félagar hans
Tuttugusta öldin var tími bjartra vona, sem margar brugðust . En sumir höfðu
karl mennsku og kjark til að viðurkenna,
þegar þeir höfðu lagt út á ranga braut,
þar á meðal þeir Arnór Hannibalsson og
Benjamín Eiríksson . Hver voru viðbrögðin
við varfærnislegri gagn rýni þeirra á
Ráðstjórnarríkin, á meðan þeir töldu sig
enn sósíalista? Þeim var útskúfað . Um 1940
gekk einn sósíalistinn, Jón Rafnsson, upp
að Benjamín á götu og hvæsti: „Skrifaðu!
Við lesum það ekki .“ Upp úr 1960 höfnuðu
öll blöð og tímarit sósíalista, Réttur, Tímarit
Máls og menningar og Þjóðviljinn, greinum
Arnórs .
Ein myndin í bók minni vekur hugboð
um þessa sviptingasömu öld . Hún er af
fimm ung um mönnum, skólabræðrum frá
Akureyri, á síld á Siglufirði sumarið 1930 .
Þeir eru Hall grímur Hallgrímsson, Nikulás
Einars son, Benjamín Eiríksson, Snorri
Þrír sem sögðu sannleikann .
Frá vinstri Arnór Hannibalsson heimspekiprófessor, finnski presturinn Aatami Kuortti og Anton Karlgren,
prófessor í slavneskum fræðum í Kaup mannahafnarháskóla .