Þjóðmál - 01.09.2011, Page 93

Þjóðmál HAUST 2011 91
því að handtaka þá sem stóðu að málinu,
og voru alls sjö kommúnistar handteknir
og afhendir íslenskri lögreglu . Tveir hinna
handteknu, Eggert Þorbjarnarson og
Hallgrímur Hall grímsson gengust við því
að hafa samið bréfið og þýtt það á ensku .
Einar Olgeirsson segir í ævisögu sinni
að þeir hafi tekið á sig þá sök til þess „að
firra Sósíalistaflokkinn því að farið væri að
rannsaka málið frekar . . . .“80
Þegar málið fór fyrir dómstóla, voru
ritstjórar Þjóðviljans, Einar og Sigfús Sigur-
hjartarson ákærðir ásamt 8 öðrum mönnum,
þar sem Þjóðviljinn hefði tekið málstað þeirra
í dreifibréfsmálinu . Eggert og Hallgrímur
voru dæmdir í átján mánaða fangelsi hvor og
sviptir borgaralegum réttindum, þ .e . kosn-
inga rétti og kjörgengi, en Hæsti réttur stytti
dóm þeirra í 15 mánuði . Tveir aðrir sem
dreift höfðu bréfinu, Ásgeir Pétursson og
Eðvarð Sigurðsson voru dæmdir í fjögurra
mánaða fangelsi og ritstjórarnir Einar og
Sigfús fengu þriggja mánaða fangelsi hvor,
fjórir hinna ákærðu voru sýknaðir . Þjóðviljinn
lýsti þessum dómi sem svo að réttarríkið hefði
verið afnumið og íslenskir dómstólar ákveðið
að verða „handbendi valdhafanna .“81 Ekki er
unnt að taka undir þau orð Þjóðviljans. Einar
Olgeirsson talar um í æviminningum sínum
að Bretar hafi lagt á það áherslu að dómsúrslit
yrðu í samræmi við alvöru brotsins, ella yrðu
þeir að taka málið til sinna eigin ráða .82 Hins
vegar kemur fram í fundargerðum utan-
ríkismálanefndar Alþingis að Hermann
Jónas son, forsætisráðherra taldi ófært að
ganga að þeim skilyrðum þar sem það
myndi binda hendur dómstólanna sem væri
óhæfa .83
80 Einar Olgeirsson: Ísland í skugga heimsvaldastefnunnar,
bls . 97-99 .
81 „Fjórir Íslendingar sviptir borgaralegum réttindum“,
Þjóðviljinn 16 . febrúar 1941 .
82 Einar Olgeirsson: Ísland í skugga heimsvaldastefnunnar,
bls . 101-102 .
83 Alþ. 203 . fundur utanríkismálanefndar, 8 . janúar 1941 .
Á sama fundi utanríkismálanefndar,
hinn 8 . janúar 1941, spunnust miklar um-
ræður um málið, þar sem einkum var rætt
um lagalegar hliðar þess að banna Sósíal-
istaflokkinn og málgögn hans . Nefndin
sam þykkti að lokum tvær tillögur . Hin fyrri
vék að því láta fela tveimur til þremur lög-
fræðingum að rannsaka Þjóðviljann „er út
hefir komið síðustu mánuðina, og gera álit
um, hver af ummælum blaðsins varði við
lög .“ Hin seinni hljóðaði svo:
Utanríkismálanefnd beinir því til
ríkisstjórnarinnar, að hún láti fara fram
gagngerða lögfræðilega rannsókn á því,
hvort það muni samrýmanlegt íslenskum
stjórnskipunarlögum, að banna með
löggjöf stjórnmálaflokk, öll störf hans og
útgáfustarfsemi, og tryggja það einnig, að
sama hreyfing geti ekki hafið starfsemi á ný
undir nýjum nöfnum og formum .84
Var greinilegt að dreifibréfsmálið hafði hrist
vel í ráðamönnum þjóðarinnar sem óttu-
ð ust það helst að herinn færi að grípa inn
í mál Sósíalistaflokksins ef Íslendingar að-
hefðust ekkert .
Eftir dreifibréfsmálið hertu sósíalistar
mjög árásir á Breta . Steinn Steinarr birti
til dæmis þetta kvæði í Rétti í mars 1941
og spáði þar fyrir um endalok breska
heimsveldisins:
Þín sekt er uppvís, afbrot mörg og stór,
og enginn kom að verja málstað þinn .
Ó græna jörð, þar Shakespear forðum fór
til fundar við hinn leynda ástvin sinn .
Þú brennur upp, þér gefast engin grið,
og gamalt bál þú hefur öðrum kynt .
Ó, lát þér hægt, þó lánist stundarbið,
að lokum borgast allt í sömu mynt .
Og jafnvel þó á heimsins nyrztu nöf
þú næðir þrælataki á heimskum lýð,
84 Sama heimild .