Þjóðmál - 01.12.2013, Side 49

48 Þjóðmál VETUR 2013

Gettysborgar-
ávarpið
Um þessar mundir eru 150 ár liðin frá því að ein frægasta ræða mann-
kynssög unnar var flutt . Það er Gettys burg-
ar ávarp Abrahams Lincoln (1808–1865),
sext ánda forseta Bandaríkjanna . Ræðan
er aðeins um 300 orð og tók rúmar tvær
mínútur í flutn ingi .
Hinn 19 . nóvember 1863 voru um fimmt-
án þúsund manns saman komin við vígslu á
nýjum hermanna kirkjugarði í Penn sylvaníu .
Mikið mannfall hafði verið í orr ust unni við
Gettysburg í bandaríska borgara stríðinu og
lík hermanna lágu á víða vangi . Stjórn Penn-
sylvaníu-ríkis ákvað að kaupa landskika til
að búa hinum föllnu sóma sam legan hvílu-
stað . Forseta Banda ríkjanna var boðið að
flytja stutt ávarp við vígslu kirkjugarðsins .
Í ræðunni brá Lincoln upp í hnotskurn
mynd af þeim gildum sem hann taldi
að land hans og þjóð stæðu fyrir . Ræðan
geymir hin frægu orð „government of the
people, by the people, for the people“ sem
segja má að feli í sér grundvöll lýð ræðis-
skipulagsins . Er talið að ræðan hafi verið
innblásin af 2 .300 ára gam alli ræðu gríska
stjór nvitringsins Períklesar .
Í ævisögu Abrahams Lincoln eftir Thorolf
Smith (Ugla 2012) er Gettysborgarávarpið
birt í eftirfarandi þýðingu . Thorolf hefur þann
formála að þýðingunni að „vitanlega [gefi
hún] ákafl ega ófullkomna mynd af þeirri reisn
og snilld, sem einkennir þetta listaverk“:
Fyrir áttatíu og sjö árum skópu áar vorir
nýja þjóð á þessu meginlandi . Hún var fædd
í frjálsræði og helguð þeirri hugsjón að allir
menn væru jafnbornir . Nú eigum vér í inn an -
landsófriði, og hann er prófsteinn á það, hvort
þessi þjóð eða nokkur önnur þjóð þannig
borin og þessari hugsjón vígð fái lengi lifað .
Vér erum saman komin á miklum vígvelli
þessarar styrjaldar í því skyni að helga nokkurn
hluta hans hinsta hvílustað þeirra manna,
sem hér urðu að láta lífið til þess að þjóð vor
mætti lifa . Það er að sönnu ljúft og lofsvert .
En þegar lengra er skyggnst, getum vér ekki
haslað — ekki helgað — ekki vígt þennan völl .
Hugdjarfir menn, lífs og liðnir, sem hér hafa
barist, hafa vígt hann með þeim hætti, að þar
getum vér hvorki á aukið né úr dregið . Veröldin
mun lítt um skeyta og skammt muna það, sem
vér segjum hér . En hinu verður aldrei gleymt,
sem þeir gerðu hér . Oss, sem eftir lifum, er því
nær að vígjast hér til þess að ljúka því verki, sem
þeir fengu svo drengilega fram þokað . Oss ber
að vígjast því háleita marki, sem fram undan er .
Veri oss minning þeirra, sem með drengskap
dóu, áminning um aukinn þegnskap við þá
hugsjón, sem þeir fórnuðu öllu, og strengjum
þess heit að hinir horfnu skuli ekki hafa til
einskis dáið, að þessi þjóð megi með guðs hjálp
öðlast endurfætt frelsi, og að stjórn fólksins, á
fólkinu byggð, fólksins vegna til, skuli ekki líða
undir lok .