Þjóðmál - 01.12.2013, Qupperneq 50

Þjóðmál VETUR 2013 49
Einar Steingrímsson
Vondir háskólar, viljalaus
stjórnvöld
ÁMenntavísindasviði Háskóla Íslands eru um 130 akademískir starfsmenn
(lektorar, dósentar og prófessorar) og
um 20 í slíkum stöðum við Háskólann á
Akureyri . Það eru því um 150 starfsmenn
í rannsóknastöðum í menntavísindum við
íslenska háskóla . Allt þetta fólk fær helming
launa sinna fyrir að stunda rannsóknir, og
yfirlýst stefna HÍ er að komast í fremstu röð
rannsóknaháskóla á alþjóðavettvangi, en
það krefst þess að rannsóknastarf skólans sé
hátt metið í alþjóðlegum samanburði .
Ef hlutfallslegur fjöldi akademískra starfs-
manna í menntavísindum væri sá sami í
Bandaríkjunum væru þar 150 þúsund slíkir
starfsmenn . Í Bandaríkjunum eru um þrjú
hundruð háskólar sem leggja mikla eða
einhverja áherslu á rannsóknir (en bara um
hundrað þeirra ná inn á lista yfir 300 bestu
skóla heims) . En jafnvel þótt allir þessir þrjú
hundruð skólar séu taldir, og þótt gert væri
ráð fyrir að í þeim öllum séu allir starfsmenn
með rannsóknir sem helming vinnu sinnar
(sem er fjarri lagi), þá þyrfti hver og einn
þessara skóla að vera með að meðaltali
fimm hundruð akademíska starfsmenn í
mennta vísindum . Háskóladeildir með fleiri
en hundrað akademíska starfsmenn eru
hins vegar sjaldgæfar, auk þess sem mikill
fjöldi ofangreindra skóla er ekki með neinar
rann sóknir í menntavísindum . Það er því
nokkuð ljóst að á Íslandi eru, hlutfallslega,
að minnsta kosti tífalt fleiri á launum
við rannsóknir í menntavísindum en í
Bandaríkjunum .
Þetta er ein af mörgum sláandi stað reynd-
um um risavaxna stærð svokallaðs rann-
sóknastarfs við íslensku háskólana . Þótt
vissulega séu stöku hópar vísindafólks við
íslensku háskólana svo öflugir að eftir þeim
er tekið á alþjóðavettvangi, þá er augljóst að
ekki getur allt háskólakerfið, eða einu sinni
eitt stórt svið, eins og menntavísindin, verið
margfalt öflugra en gildir um bandaríska
háskólasamfélagið . Hvað þá ef tekið er tillit
til þess að bandarískir háskólar, sérstaklega
þeir bestu, eru með mjög hátt hlutfall út-
lend inga í akademískum stöðum, en afar
fáir útlendingar eru í íslensku háskólunum,
og margt af besta íslenska vísindafólkinu er
erlendis .
Í stuttu máli er þetta augljóst öllum sem
vilja vita, og þarf ekki nema grófan tölfræði-
legan samanburð til: Fjöldi þess fólks sem
fær stóran hluta launa sinna greiddan fyrir
rannsóknir í íslenskum háskólum er jafn
fáránlegur og stærð íslensku bankanna fyrir
hrun .
Yfirvöld innan HÍ hafa hins vegar viljað að
sem fæstir þekktu þennan óþægilega sann-