Fréttablaðið - 17.08.2019, Blaðsíða 16

UMHVERFISMÁL Á morgun mun
hópur fólks ganga upp á Ok þar
sem komið verður fyrir sérstöku
minnismerki um þennan fallna
jökul. Það eru bandarísku vís-
indamennirnir Cymene Howe
og Dominic Boyer sem standa
fyrir viðburðinum. Á síðasta ári
var frumsýnd heimildarmynd
þeirra sem ber heitið „Not Ok“
sem fjallaði um fjallið sem missti
stöðu sína sem jökull árið 2014.
Vísindamenn telja að ef ekk-
ert verði gert til að sporna við
loftslagsbreytingum gætu allir
íslenskir jöklar horfið á næstu
200 árum. Á minnismerkið
eru rituð skilaboð til framtíð-
arinnar um að við vitum hvað
sé að gerast og hvað þurfi að
gera. Aðeins sá sem lesi skila-
boðin í framtíðinni viti hvort
eitthvað hafi verið gert.
Með í för verða Oddur Sig-
urðsson jarðfræðingur sem
úrskurðaði um afdrif Oks og
rithöfundurinn Andri Snær Magna-
son sem skrifaði textann á minnis-
merkið. Andri Snær segir aðkomu
hans tilkomna af því að hann hafi
verið fenginn sem viðmælandi í
heimildarmyndina um Ok.
Heimspekileg áskorun
„Þau hringdu í mig og báðu mig að
skrifa þennan texta. Það var auð-
vitað svolítið heimspekileg áskor-
un. Ég hugsaði að ég væri að skrifa
þetta fyrir rosalega fáa. Kannski
þessar tíu manneskjur sem myndu
þvælast upp á Ok á næstu árum.
Síðan er þetta sennilega orðinn
mest lesni texti sem ég hef skrifað,“
segir Andri Snær.
Viðburðurinn hefur nú ratað í
f lesta af stærstu fjölmiðlum heims
en Andri Snær segir þetta greinilega
hafa slegið einhverja nótu í heim-
inum. Hann hafi aldrei séð aðra eins
umfjöllun.
„Það er að verða mjög mikil vakn-
ing í heiminum um loftslagsmálin
og þau eru náttúrulega stærsta
frétt heimsins. Þeir sem hafa haft
áhyggjur af þessu í 30 ár hafa ein-
mitt kvartað yfir því að það hafi
ekki verið þannig.“
Göldrótt tímasetning
Andri Snær telur að tímasetningin
nú sé svolítið göldrótt. Þannig vilji
til að Angela Merkel og allir for-
sætisráðherrar Norðurlandanna
séu að koma til landsins.
„Ég myndi segja að þessi við-
burður ætti að hjálpa til við að
vekja athygli á þessum málum. Svo
er Greta Thunberg akkúrat núna á
leiðinni yfir Atlantshafið á skútu.
Hún er að sýna að krökkunum er
alvara. Það er ekki verið að undir-
búa farveginn fyrir þeirra framtíð.“
Þannig hittir á að Andri Snær
sem hefur síðustu ár verið að skrifa
bók um þessi málefni skilaði loka-
próförk í gær. „Svo er það bara beint
upp á Ok. Það sem ég er að fjalla
um í bókinni er það hvernig nátt-
úran er farin að breytast á mann-
legum hraða í stað jarðfræðilegs.
Á ævi einnar manneskju eru að
verða breytingar sem áður gerðust
kannski á milljón árum.“
Enginn her til bjargar
Andri Snær segir að auðvitað geti
það gerst öðru hverju að jöklar
hverfi einhvers staðar. „En að þeir
séu allir á förum samtímis, það eru
hamfarir. Íslendingar hafa verið
svolítið værukærir. Við upplifðum
auðvitað litlu ísöldina og alls konar
sveiflur í jöklum.“
Síðastliðinn júlímánuður mæld-
ist hlýjasti mánuður heimsins frá
upphafi mælinga og hafa síendur-
teknar hitabylgjur gengið yfir víða
um heim. „Þetta sumar hefur ekki
verið eðlilegt að neinu leyti. Hita-
met voru slegin í Evrópu um fjórar
gráður. Hitamet eiga að vera slegin
um 0,1 gráðu en ekki fjórar. Þetta er
algjört rugl,“ segir Andri Snær.
Hann segir að reiknað hafi verið
út að hægt sé að fara langt með því
að draga nægilega mikið úr notkun
skaðlegra orkugjafa og auka hlut
umhverfisvænni orku fyrir um 2,5
prósent af framleiðslu heimsins.
„Það er álíka mikið og hernað-
arútgjöld eru að meðaltali í hinum
vestræna heimi. Það er samt eng-
inn her sem getur forðað okkur frá
þessu. Staðan er þannig að annað-
hvort vinna allir eða allir tapa.“
Barnabókaverðlaun
Guðrúnar Helgadóttur
Reykjavíkurborg auglýsir hér með eftir óprentuðu handriti að skáldverki fyrir
börn eða unglinga, frumsömdu á íslensku, til að keppa um Barnabókaverð-
laun Guðrúnar Helgadóttur. Verðlaununum verður úthlutað í annað sinn í
apríl 2020.
Verðlaun að upphæð 1 milljón króna verða veitt fyrir eitt handrit.
Þriggja manna dómnefnd metur verkin og eru meðlimir hennar tilnefndir af
menningar-, íþrótta – og tómstundaráði, Reykjavík bókmenntaborg UNESCO
og Rithöfundasambandi Íslands.
Útgáfuréttur verðlaunahandrits er í höndum höfundar eða þess forlags sem
hann ákveður að starfa með. Sé dómnefnd á einu máli um að ekkert innsent
handrit fullnægi þeim kröfum sem hún telur að gera verði til verðlaunaverka
má fella verðlaunaafhendinguna niður það árið.
Handritum skal skila undir dulnefni, en nafn og símanúmer höfundar fylgi
með í lokuðu umslagi.
Handrit berist í síðasta lagi 9. janúar.
Utanáskrift:
Barnabókaverðlaun Guðrúnar Helgadóttur
b.t. Reykjavíkur Bókmenntaborgar UNESCO
Ráðhúsi Reykjavíkur, Tjarnargötu 11, 101 Reykjavík
Í apríl 2018 samþykkti borgarráð að frá 2019 verði Barnabókaverðlaun Guðrúnar
Helgadóttur veitt árlega að vori fyrir handrit að nýrri barna eða ungmennabók.
Bergrún Íris Sævarsdóttir hlaut verðlaunin árið 2019 fyrir handritið að bókinni
Kennarinn sem hvarf.
Auglýst eru til umsóknar starfslaun listamanna sem
úthlutað verður árið 2020 í samræmi við ákvæði laga
nr. 57/2009.
Umsóknarfrestur rennur út 1. október.
Úthlutað verður úr eftirfarandi sjóðum:
launasjóður hönnuða
launasjóður myndlistarmanna
launasjóður rithöfunda
launasjóður sviðslistafólks
launasjóður tónlistarflytjenda
launasjóður tónskálda
Allar umsóknir eru nú einstaklingsumsóknir; í vinnuáætlun
er hægt að tilgreina samstarf sérstaklega.
Nota þarf rafræn skilríki við umsóknina. Eingöngu verður
tekið við rafrænum fylgigögnum.
Hafi umsækjandi hlotið starfslaun áður, verður umsókn
aðeins tekin til umfjöllunar ef loka- eða framvinduskýrslu
vegna síðustu úthlutunar hefur verið skilað til stjórnar
listamannalauna, sbr. ákvæði 4. gr. laga um listamannalaun
nr. 57/2009.
Vakin er athygli á að atvinnuleikhópar sækja til leiklistarráðs
(styrkir til atvinnuleikhópa); umsóknin getur einnig gilt til lista-
mannalauna sé merkt við þar til gerðan reit í umsóknarformi.
Umsóknareyðublað og eyðublað fyrir framvinduskýrslu
ásamt lögum og reglugerðum um sjóðinn og stefnu stjórnar,
má finna á vefslóðinni www.listamannalaun.is.
Nánari upplýsingar veita Ragnhildur Zoëga
og Guðmundur Markússon á skrifstofu Rannís,
listamannalaun@rannis.is.
Stjórn listamannalauna, ágúst 2019
Umsóknarfrestur 1. október
Listamannalaun
2020
Enginn her dugar gegn
loftslagsbreytingum
Þegar Andri Snær Magnason rithöfundur var beðinn um að skrifa texta á
minnismerki um Ok, jökulinn sem hvarf, hélt hann sig vera að skrifa fyrir
örfáa einstaklinga. Nú er þetta líklega orðið hans mest lesni texti frá upphafi.
Á ævi einnar
manneskju eru að
verða breytingar sem áður
gerðust kannski á milljón
árum.
Andri Snær
Magnason
rithöfundur
Sighvatur
Arnmundsson
sighvatur@frettabladid.is
Þau Cymene og Dominic á fjallinu Ok þegar þau unnu að gerð heimildarmyndarinnar “Not Ok.” MYND/RICE UNIVER-
1 7 . Á G Ú S T 2 0 1 9 L A U G A R D A G U R16 F R É T T I R ∙ F R É T T A B L A Ð I Ð
1
7
-0
8
-2
0
1
9

0
4
:4
7
F
B
0
9
6
s
_
P
0
8
1
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
9
6
s
_
P
0
7
6
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
9
6
s
_
P
0
1
6
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
9
6
s
_
P
0
2
1
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
2
3
9
9
-A
B
9
8
2
3
9
9
-A
A
5
C
2
3
9
9
-A
9
2
0
2
3
9
9
-A
7
E
4
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
4
B

F
B
0
9
6
s
_
1
6
_
8
_
2
0
1
9
C
M
Y
K