Fréttablaðið - 17.08.2019, Blaðsíða 26

að móðir og faðir séu til staðar. Þær
vita að f leiri veggir munu koma
síðar. Svo sem vandkvæði með
skráningu hjá Íslendingabók og að í
mörgum leikskólum er aðeins hægt
að skrá móður og föður. Í sumum
leikskólum eru einnig svokallaðir
pabbamorgnar haldnir á hverju ári
í kringum feðradaginn. Það sé úti­
lokandi fyrir fjölskyldur þar sem
enginn faðir er til staðar.
„Það angrar okkur að þurfa allt­
af að vera að leiðrétta þetta og oft
nennum við ekki að standa í því,“
segir Ingileif. „Þetta er öráreiti sem
safnast upp og verður á endanum
óþolandi,“ segir María. „Við erum
stanslaust minntar á að ég eigi ekki
heima í þessu skipulagi. Ég veit að
þetta er ekki gert viljandi en þetta
er útilokandi. Fjölskyldur eru
alls konar og öllum á að líða eins
og þeir séu hluti af samfélaginu.
Það þarf ekki mikið til að breyta
þessu.“
Viðburðaríkt ár
Síðastliðið ár eða svo hefur verið
ákaflega viðburðaríkt í lífi Maríu og
Ingileifar. Auk fjölgunarinnar í fjöl­
skyldunni og greiningar Ingileifar
hafa þær gift sig, f lutt búferlum,
keypt skutbíl og fengið sér hvolp.
Ætla mætti að þær væru úrvinda
á þessum tímapunkti en svo er alls
ekki.
„Eftir að ég greindist skiptum
við um gír og lærðum að slaka á,“
segir Ingileif. „Ef við værum á sömu
keyrslu og við vorum, í vinnu, námi,
stjórnmálum og félagslífi, þá værum
við búnar á því. Mikilvægasti lær­
dómurinn var að geta sagt nei. Við
erum líka búnar að taka aðra hluti
í gegn hjá okkur, eins og að sofa,
borða og hreyfa okkur reglulega.
Við hættum líka báðar að drekka.“
Þær segja að þrátt fyrir að birting­
armyndir flogaveikinnar hafi verið
hræðilegar og María hafi óttast um
líf Ingileifar, þá hafi sjúkdómurinn
haft jákvæð áhrif að þessu leyti.
„Við erum frekar úthvíldar en
úrvinda,“ segir María. „Við erum
orðnar auðmjúkar gagnvart lífinu
og tæklum verkefnin þegar þau
koma.“
Engar frægar lesbíur
María og Ingileif voru með háleitar
hugmyndir um að Hinseginleikinn,
fræðsluvettvangur þeirra, myndi
vera með eigin pall í gleðigöngunni.
En óvissan um komudag erfingjans
setti strik í reikninginn og það gæti
farið svo að þær verði á fæðingar­
deildinni á meðan gangan fer fram.
„Ef við verðum ekki búnar að eiga
þá mætum við að sjálfsögðu,“ segir
María. María og Ingileif eru ungar
og komu út úr skápnum eftir að til
dæmis hjúskapur samkynhneigðra
var leyfður. „Stærstu breytingarnar
sem við höfum séð eru viðhorf
yngri kynslóðarinnar,“ segir Ingi­
leif. „Þau eru ljósárum á undan
okkar kynslóð þegar við vorum á
þessum aldri. Þau eru opin og með
allar skilgreiningarnar á hreinu.“
Ingileif er ekki nema 26 ára gömul
en þegar hún var unglingur ríktu
allt önnur viðhorf. „Mér fannst
þetta svo mikil skömm, fannst ég
ekki hafa neitt pláss og ekki mega
hugsa á þennan hátt.“ „Krakkar
eru að leita að sjálfum sér til tví­
tugs og þurfa að hafa svigrúm til
þess án kvíða, sjálfsefa og haturs,“
segir María sem er þrítug. „Ég faldi
mig og fór alla leið inn í gagnkyn­
hneigðina, átti kærasta og afneitaði
öllum mínum tilfinningum. Ég var
orðin 21 árs þegar ég þurfti að horf­
ast í augu við sjálfa mig. Ég komst
ekki lengur upp með feluleikinn
því að það var allt að sjóða upp úr.“
Ástæðuna fyrir þessu breytta við­
horfi segja þær vera fyrirmyndirnar
og að staðalmyndir um hinsegin
fólk séu að falla. Sýnileikinn skipti
þar sköpum og einn helsti hvatinn
til að þær fóru af stað með Hins­
eginleikann. Sérstaklega hafi þær
fundið á eigin skinni að þetta eigi
við um lesbíur.
„Það voru til frægir hommar
þegar við vorum að alast upp og þeir
eiga skilið mikið lof fyrir það,“ segir
María. „Ég vissi ekki af neinni lesbíu
þegar ég var yngri,“ segir Ingileif.
„Það eina sem ég sá var þessi fjölda­
framleidda staðalmynd, trukka­
lessan í bíómyndinni. Ég var alveg
föst í boxinu og meira að segja eftir
að ég kom út úr skápnum fannst
mér erfitt að segja að ég væri lesbía,
mér fannst orðið mengað.“
Engin handbók um
að koma úr skápnum
Að koma út úr skápnum er stór
stund í lífi hinsegin fólks. María
segir að líf hennar hafi í raun byrjað
þá. Það er aftur á móti ekki til nein
handbók um hvernig skuli fara að
því. Bæði María og Ingileif sögðu
mæðrum sínum frá því og báðu þær
um að koma skilaboðunum áfram
til stórfjölskyldunnar.
„Ég var svolítið smeyk og ég
nennti ekki að kalla saman ein­
hvern fjölskyldufund til þess að
tilkynna þetta,“ segir María. „Sem
betur fer á ég fjölskyldu sem sam­
þykkti þetta. Það var stærri stund
þegar ég fór í fyrsta skipti vestur á
Flateyri með Ingileif.“ Ingileif kom
út úr skápnum eftir að hafa kynnst
Maríu árið 2013 en móður hennar
var farið að gruna ýmislegt. „Eftir
að ég ræddi þetta við hana var þetta
útrætt, svo hringdi pabbi og sagði
að það væri gott að þurfa ekki að
fást við einhverja leiðinlega tengda­
syni,“ segir hún og hlær.
Ekki eru allir svo heppnir að
eiga skilningsríkar f jölskyldur
og en þeim hefur f jölgað með
árunum og almennt er auðveldara
að koma út úr skápnum í dag en
áður. Sem ungar samkynhneigðar
konur segjast María og Ingileif líta
til þeirra sem upplifðu útskúfun,
of beldi, eyðnifaraldurinn og fleira
með mikilli auðmýkt og þakklæti.
„Því miður held ég að sorglega stór
hópur ungs hinsegin fólks þekki
ekki þessa sögu,“ segir Ingileif.
„Það er mikilvægt að halda henni á
lofti því við værum ekki á þessum
stað í dag ef þetta fólk hefði ekki
rutt brautina.“ „Þetta er ekki langt
síðan,“ bætir María við. „Aðeins
nokkrir áratugir. Við sáum í vetur
heimildarmyndina Svona fólk eftir
Hrafnhildi Gunnarsdóttur þar sem
þessi saga er rakin. Við töldum
okkur vita margt en þessi mynd
var eins og blaut tuska í andlitið.
Við hágrétum þegar við heyrðum
sögurnar af öllum þjáningunum
sem þau upplifðu.“
Láta reiðina ekki ráða för
Talið berst nú að þeim sem streitast
á móti og viðurkenna ekki rétt hins­
egin fólks. María og Ingileif telja að
það verði alltaf ákveðin prósenta
af samfélaginu en takmarkið sé að
hafa hana sem lægsta. Ingileif segir
þetta mest vera fólk af eldri kynslóð
sem trúi í blindni á staðalmyndir og
bábiljur um hinsegin fólk frá fyrri
tíð. Eitthvað sé um þetta hjá yngri
kynslóðum líka.
„Almennt séð særa ummæli í
athugasemdakerfum okkur ekki.
En svo lásum við athugasemdir
sem snerust um hæfni okkar sem
foreldra og það snerti viðkvæmar
taugar,“ segir hún. „Það risti djúpt.“
María segir að athugasemdir af
þessu tagi dragi síður en svo úr þeim
heldur efli. „Fordómar eru afkvæmi
vanþekkingar og hræðslu. Í stað
þess að fordæma fólk reynum við
að skilja hvaðan þessi ótti kemur og
uppfræða fólk. Á Hinseginleikanum
svörum við öllum spurningum,
sama hversu fordómafullar þær eru.
Við látum reiðina ekki ráða för.“
Hættu við Rússlandsferð
Þegar litið er yfir jarðkringluna er
Ísland meðal þeirra ríkja þar sem
réttindi og viðhorf til hinsegin
fólks eru sem best. Víða er samkyn­
hneigð bönnuð með lögum, jafnvel
með dauðarefsingu. Þó að ástandið
sé betra en fyrir hálfri öld, þá hefur
sums staðar orðið bakslag, til dæmis
í Austur­Evrópu. Þetta skiptir líka
máli fyrir Íslendinga, sérstaklega
þegar þeir huga að ferðalögum.
„Þegar við hugum að ferðalögum
skoðum við alltaf hvernig það er að
vera opinberlega samkynhneigður
í viðkomandi landi,“ segir María.
„Við höfum hætt við ferðalög út af
þessu. Ég er algjör fótboltabulla og
missi ekki af leik. Við hættum við að
fylgja landsliðinu á heimsmeistara­
mótið af því að það var í Rússlandi.
Við vildum ekki þurfa að vera óör­
uggar eða í felum.“
Ingileif segir að þegar þær skipu­
lögðu brúðkaupsferðina hafi þær
leitað til ferðaþjónustufyrirtækis
til að finna hinseginvæna ferð. „Við
vorum búnar að skoða alls konar
staði sem okkur fannst spennandi,
til dæmis Maldíveyjar.“ Á Maldív­
eyjum er samkynhneigð bönnuð
að viðlagðri átta ára fangelsisvist
og dráp á samkynhneigðum látin
óátalin af lögreglu. „Við elskum að
ferðast en þetta er mjög hamlandi.
Í brúðkaupsferðinni, okkar ástar­
fögnuði, vildum við ekki þurfa að
þykjast vera systur eða eitthvað
annað en við erum.“
Nýlega fóru María og Ingileif til
Ungverjalands. Eftir að f lokkur
Viktors Orban komst til valda hefur
réttindum og viðhorfum til hins­
egin fólks hrakað þar í landi. „Við
fundum glöggt fyrir þessu og vorum
varar um okkur,“ segir María.
„Þegar við lendum í spjalli við fólk
erlendis þreifum við aðeins fyrir
okkur og sýnum ekki spilin alveg
strax, til þess að finna hvar hugarfar
viðkomandi er,“ segir Ingileif. „Það
er auðvitað leiðinlegt að þurfa að
standa í svona leikjum.“ „Við sjáum
afturför víða í Austur­Evrópu og í
Bandaríkjunum að einhverju leyti
líka. Það þarf aðeins einn brjálæð­
ing til að snúa við þeim góða árangri
sem hefur náðst,“ segir María. „Ég
veit ekki hvort þetta gæti gerst á
Íslandi, en þetta kennir okkur að
við megum ekki sofna á verðinum.“
Klukkan 02.42 aðfaranótt 15.
ágúst eignuðust María og Ingileif
stálhraustan son.
ÞEGAR VIÐ HUGUM AÐ
FERÐALÖGUM SKOÐUM
VIÐ ALLTAF HVERNIG ÞAÐ
ER AÐ VERA OPINBERLEGA
SAMKYNHNEIGÐUR Í
VIÐKOMANDI LANDI.
María
1 7 . Á G Ú S T 2 0 1 9 L A U G A R D A G U R26 H E L G I N ∙ F R É T T A B L A Ð I Ð
1
7
-0
8
-2
0
1
9

0
4
:4
7
F
B
0
9
6
s
_
P
0
7
1
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
9
6
s
_
P
0
6
2
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
9
6
s
_
P
0
2
6
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
9
6
s
_
P
0
3
5
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
2
3
9
9
-C
9
3
8
2
3
9
9
-C
7
F
C
2
3
9
9
-C
6
C
0
2
3
9
9
-C
5
8
4
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
1
B

F
B
0
9
6
s
_
1
6
_
8
_
2
0
1
9
C
M
Y
K